El la eblecoj esprimi kazojn (afikso: sufikso - en la keĉua, ajmara; tjurkaj kaj finnougraj, metatezo - en araba, ablaŭto - en irlanda, akcentŝanĝo - en rusa, tonŝanĝo - en kelkaj afrikaj lingvoj, aŭ kombinoj - en slavaj kaj litova) la Kitaka elektis la afikson, nome sufikson kiel tipon de afikso.
Pliaj kazoj ekzistas en Joźik- kaj Tivad-najbaraj dialektoj, Joźik- kaj Tivuk-najbaraj dialektoj kaj en la Tivada, Joźika, Tivuka kaj Dęgutia lingvoj.
La nombro de la kazoj en la Dzitaka kaj Dzitak-najbaraj dialektoj kontraŭe estas tre malalta. Nur 7 kazoj restis en suda dialekto kaj 10 en meza kaj norda dialektoj de la Dzitaka. La Dźiga havas la plej malmultajn kazojn, nome 2.
RIM: (*) La formo -na estas malnova kaj ekzistas nur en la nord-orientaj dialektoj. Krome ekzistas interaj formoj je -nä, -ne kaj -nė. La mar-verde markitaj finaĵoj servas kiel distingiloj por lokaj pre- kaj postpozicioj.
RIM: Laŭ hungara modelo kaj parte finna modelo, sed pli regulaj. Pliaj tiaj kazoj estas sociolektaj.
pozicio | dzájajko (Var.: dzéjko.) |
komuna | etimo | situo | almovo | demovo |
---|---|---|---|---|---|---|
Keĉ.: -pi | Nen.: n'aa' | Rus.: из [iz] | ||||
-dzájpo #1 | -géjpo #1 | -gámpo #1 | ||||
eno | éno | -be- (Mn.Kit./Dial.: -bel-) #2 |
Hung.: bél & Angl.: belly |
-bep (Var.: -bup, -belp, -berp) |
-ben (Var.: -bot, -belt, -bert/-bern) |
-bes (Var.: -bels, -bers) |
supero | úpreo | -pe- (Dial.: -pä-) #3 | Est.: pea 'Kopf' | -pep | -pen (Var.: -pet, -pät/-pän) | -pes |
ĉeo | béjo | -ta- | Geo.: -tan | -tap | -tan (Var.: -tat) | -tas |
La markita kazo similas la la Finna ablativo je -lta/-ltä.
En la Malnova Kitaka nur ekzistis unu el ili, nome la lokativo 3 je -jm.
num. | nomo | námi | esp-o | kitake | etimo |
---|---|---|---|---|---|
1. | lokativo | pjàsi-pádzi | ĉe, sur, en, … | -jm (Var.: -jme, -mjë (dial.)) #1 | Ger.: im |
2. | destinativo | wìtu-pádzi | direkte al | -ruk | Kark.: -ruk |
pozicio | dzájajko (Var.: dzéjko) #1 |
komuna | etimo | situo | almovo | demovo |
---|---|---|---|---|---|---|
Keĉ.: -pi | Nen.: n'aa' | Rus.: из [iz] | ||||
-dzájpo #2 | -géjpo #2 | -gámpo #2 | ||||
suro | úpo | -we- | Jap.: ué-ni | -wep | -wen | -wes |
ĉirkaŭo | sírkeo | -bu- (Mn.Kit./Dial.: -bum-) |
Gt.: bi & Ger.: um (#3) |
-bup (Var.: -bump, -bųp) |
-bun (Var.: -bumt, -bunt) |
-bus (Var.: -bums, -buns, -bųs) |
subo | zémo | -ni- | Rus.: низ [niz] | -nip (Var.: -nisp, -nif) | -nin (Var.: -nins) | -nis |
dekstro | désno | -ga- | Vj.: gan 'Leber' (#4) | -gap | -gan | -gas |
maldekstro | śújo | -djo- | Hung.: gyomor 'Magen' (#5) |
-djop | -djon | -djos |
antaŭo | píreo | -pir- (#6) | Mn.Pr.: pirsdau, Het.: piran |
-pirp | -pirn | -pirs |
malantaŭo | anpíreo | -hi- | Ger.: hinter, Gt.: hindar |
-hip | -hin | -his |
RIM: La supraj kazoj aperas sociolekte ankaŭ en la lingvoj tivada, joĵika, tivuka kaj dęgutia, sed ne en la dźiga kaj dzitaka. Krome ili mankas en la dzitak-najbaraj dialektoj. Ili nur sporade aperas en la "mezaj" dialektoj de la Kitaka. (Do evitu ilin tie!)
num. | Kitake | Esp-e | Dialeke | Esp-e | Kitaka nomo | Kie? |
---|---|---|---|---|---|---|
1. | béri | ekde | -ber | ekde | àlku-pádzi | Jóp-akti, Dóŋk-akti, Ráv-akti, Tójk-akti (Jáśk-akti, Twéd-akti, Rújk-akti, Svót-akti, Kvónt-akti) |
2. | dóre | laŭ | -dor | laŭ (loka) | dòro-pádzi | Dóŋk-akti, Ráv-akti, Tójk-akti (Jáśk-akti, Twéd-akti, Rújk-akti, Svót-akti, Kvónt-akti) |
3. | na-gáma | veni | -gam | ĝis | gugàmo-pádzi | Ráv-akti, Tójk-akti (Jásk-akti, Twéd-akti, Rújk-akti, Svót-akti, Kvónt-akti) |
4. | túkuo | fino | -tuk | ĝis (finfine) | tùku-pádzi | Twéd-akti, Rújk-akti, Svót-akti, Kvónt-akti |
5. | wújpi | escepto | -wujp | krom | wùjpi-pádzi | Rújk-akti, Svót-akti, Kvónt-akti |
6. | kési | mezo; centro | -kes | meze en | kèsi-pádzi | Svót-akti, Kvónt-akti |
7. | X | X | -kor | dum, je | vàkti-pádzi | Búdi, Péśti (Ráv-akti) |
La helverdaj formoj nur ekzistas en parencaj lingvoj.
Al la sekva ĉapitro
© René Philipp - Bilnjobíru Àdvodóstu, 26.10.2005