Adjektivo

El Kitakujo

(Malsamoj inter versioj)

Kiel registrite je 19:13, 1. Feb 2006

Ĝia tipa finaĵo estas -a krom ke ekzistas iu afikso verbiga, ĉar ankaŭ verboj finiĝas je -a. Genroj kiel ĉe substantivoj kaj parte pronomoj ne estas distingataj. La deklinacio de la adjektivo havas la samajn kazajn kaj nombrajn finaĵojn kiel la substantivo.

Enhavo

1 La komparacio / Tla lígemèni
2 La malkomparacio / Tla anlígemèni
3 Vortetoj uzataj en komparoj / Sónimori biwéptari énsaj lígemèniri
4 Specifaj afiksoj / rúsomari gubánduri
5 Apliko de komparado en frazoj / Jópseni lígemènini énsaj tókomori
- 5.1 Ekzemploj / líziri
- 5.2 Eblecoj / átvesori
6 Gravaj adjektivoj / pújskari òjta-sónori

La komparacio / Tla lígemèni

komparativo:	mas- #1	pli	His.: más
komparativo:	vec-	pli	Ma.Sor.: wěc(ej)
superlativo:	naj-	plej	Pl./A.Sor./Slvk./Mak./Blg.: naj-

#1: K-u ankaŭ la luksemburgan dialekton de la germana: méi, en: méi laang, laŭ franca: plu long [Die deutsche Sprache, paĝo 15]

La malkomparacio / Tla anlígemèni

malkomparativo:	an-mas-	malpli	Kor.: an-, Gr./Sans.: a(n)- + His.: más
	an-vec-		v-u supre
	sić-; (Var.: suć-)		Vab.: sikiglu
malsuperlativo:	an-naj-	malplej	Kor.: an-, Gr./Sans.: a(n)- + Pl.: naj-
malsuperlativo:	sils-; (Var.: sals-, sas-)	malplej	Vab.: sikilisa

Vortetoj uzataj en komparoj / Sónimori biwéptari énsaj lígemèniri

Esperante	Kitake (se deklinacieblas)	Kitake (se ne deklinacieblas #1)
ol	-ksi	lik
el	-ket	isot #2
X-a kiel y	X-a y-dźot	X-a as y
tiel X-a kiel y	témaw X-a y-dźot	témaw X-a as y, témaw X-a sem y

#1: Tio estas la sola ebleco en Dzitak-najbaraj dialektoj, la Dzitaka kaj la Dźiga.
#2: Dialekte nur is.

Specifaj afiksoj / rúsomari gubánduri

Afikso	Senco	Etimo	Ekzemplo	Senco
-ems-; (Var.: -ims-, -ujms-)	-simila	Turk.: (i)msi	gjúpemsa	stulteca
ki-	-lingva	Sva.: ki-	kizermana	germanlingva
-isva	-eta RIM: por kolorvortoj.	Lit.: -svas	gelisva	flaveta
-ojta	-eca	Sor.: -ojty	jégojta	glacieca
pa-	sen ...	Alb.: pa	pa-ájba	senhonta
-tlen- #1	sen ...	Hung.: -tlen (-tlan)	suvotlena #2	senakva

#1: En la dialekto en Búdi kaj Péśti per forigo de la adjektiva a el ĝi estiĝis abesivo kiel plia kazo.
#2: La modelo por tio ekzistas en la angla (-less), germana (-los), finna (-tön), hungara (v-u live) kaj turka (-siz)

La adjektivo en la plej oftaj kazoj staras antaŭ la koncernata substantivo, sed ĝi povas stari malantaŭe, se tio pro stilaj aŭ aliaj kialoj necesas.

Apliko de komparado en frazoj / Jópseni lígemènini énsaj tókomori

Ekzemploj / líziri

Paolu teésa mastlústa Ítiksi.	Paŭlo estas pli dika ol Itino.
Géru teésa sićaránda Paoluksi.	Gerhardo estas malpli saĝa ol Paŭlo.
Íti teésa najmója loket.	Itino estas la plej bela el ili.
Aotu laésa silsberáca kúleket.	Aŭtuo estis la malplej riĉa el ĉiuj.
Súvoksi mastépa púru teésa.	Fajro estas pli varma ol akvo.
Kúleket sicgúrda émi laismátama.	Ŝi aspektis plej malbele el ĉiuj.

Eblecoj / átvesori

X V mas-/sić-A Y-ksi	X V (mal)pli A ol Y.	berberaj, greka, hebrea, malaja, maoria, songhaja, svahila, taja, kimra, zapoteka, finna
X V naj-/sils-A Y-ket	X V (mal)plej A el Y.
Y-ksi mas-/sić-A X V.	X V (mal)pli A ol Y.	japana, vaska, birma, ĉibĉa, guarania, hindia, kanada, turka, finna
Y-ket naj-/sils-A X V.	X V (mal)plej A el Y.

RIM: La modelojn mi trovis en: "Die Cambridge Enzyklopädie der Sprache", paĝo 84.

Kaj jene ekzemplo el la indonezia lingvo:

Bis ini lebih baik dari itu.	Bus dieser schöner von jenem.	'Dieser Bus ist schöner als jener.'
X lebih_A dari_Y	X V pli A ol Y	Ĉi tiu buso estas pli bela ol tiu.

RIM: el "Indonesisch für Globetrotter", paĝo 32

Kaj jene ekzemploj el la korea lingvo:

Mali-ka Susan pota te yeppu-ta	Mary-NOM Susan than more pretty-DECL	'Mary is prettier than Susan'
X Y_pota te_A-V	X V pli A ol Y	Marino estas pli bela ol Susano.

RIM: el Minjoo_Kim.pdf, paĝo 1

i-shi.sa-bo.da naeng.myôn-ûl (tô) chos.sûm.ni.da	dieses-Essen-im-Vergleich-zu kalter-Nudelsuppe-(4) (mehr) gut-sein	'Dieses Essen ist besser als die kalte Nudelsuppe.'
X-po.da Y-(4) (tô) A-V	X V pli A ol Y	Ĉi tiu manĝo estas pli bona ol la malvarma nudelsupo.

RIM: el "Koreanisch für Globetrotter", paĝo 44

Kaj jene ekzemplo el la japana lingvo:

Tokyo wa Osaka yori okii desu.	Tokyo Osaka als groß ist	'Tokyo ist größer als Osaka.'
X Y_yori A-V	X V pli A ol Y	Tokio estas pli granda ol Osakao.

RIM: el: "Japanisch Wort für Wort", paĝo 41

Kaj jene ekzemplo el la tibeta lingvo:

ngüü-la sser g'ong tch'äh	Silber-als Gold Preis größer	'Gold ist teurer als Silber.'
Y-la X (S)A	X V pli A ol Y	Oro estas pli multekosta ol arĝento.

RIM: el: "Tibetisch für Globetrotter", paĝo 51

Kaj jene ekzemplo el la Guarania lingvo:

Ne porãve Kamégui.	dein schön-mehr Carmen-von.	'Du bist schöner als Carmen.'
X A-ve Y-gui.	X V pli A ol Y	Vi estas pli bela ol Karmeno.

RIM: el: "Guarani Wort für Wort", paĝo 33.

Gravaj adjektivoj / pújskari òjta-sónori

Kit.	Senco	Etimo	Kit.	Senco	Etimo
aránda	saĝa	Gua.: arandu	gjúpa	stulta	Rus.: глупый [glupyj], Pl.: głupy
aránda	saĝa	Gua.: arandu	rúmla	stulta	Est.: rumal (Gen.: -a)
beráca	riĉa	Vask.: a-beratsa	wákća	malriĉa	Keĉ.: wakcha
bóća	gaja	Tlng.: boch	an bóća	malgaja
brúza	rapida	Trk.: bruzas	láwna	malrapida	Ind.: laun
gótja		Lit.: goti
rípa		Taj.: rìip
cíkva	interesa	Ukr.: tsikawyj	kétla	malinteresa	Tlng.: qetlh
dáda	granda	Lit.: dìdelis & Ĉi.: dà	bága #1	malgranda	Mong.: baga
máha		Sans.: mahát, Ind.: maha	ćíkia		Vask.: txiki, Bur.: čiki
útana		Ĉer.: u'-ta-na'	ćúta		Ĉi.: čut
			léka #2		Taj.: le-k
			tána		Sans.: tanú
dálma	profunda	Ind.-Malaj.: dalam	lída	malprofunda	Enc.: lidde (liddea)
dípa #3	profunda	TokP.: dipi	lída	malprofunda	Enc.: lidde (liddea)
dlákva	mola	Gt.: þlaqus	kátva	malmola	Kaz.: khatti, Mong.: hatuu (Jap.: katai)
meáka	mola	Kr.: mek(a/o), Rus.: mjágkij, Slvk.: mäkký	kátva	malmola	Kaz.: khatti, Mong.: hatuu (Jap.: katai)
dólga #4	longa	Rus.: долго [dolgo], Slov.: dolg(a/o)	ćóta	mallonga	Ĉi.: čot
úzuna	longa	Uzb./Turk./Azb.: uzun	ćúta	mallonga	Ĉi.: čut, Keĉ.(Ayac): čutu 'short' #5
drága	kara	Hung.: drága, Cig.(Lov.)/Rum.: drag	píkta	malica	Lit.: pìktas
fíla		Gr.: φιλος [fílos]	póśva		Gua.: pochy ®[poši-]
míla		Rus.: милий [milij], Pl.: mily
dzúkva	simpatia	Gua.: juky ®[djuki-]	wésa	malsimpatia	inventita
d¸ága #6	hela	Sum.: dag	léća	malhela	Snĉ.: łeč
léwka	hela	Gl.: leuc-os	támna	malhela	Kr.: taman, tamna, tamno

@@ Linio 228: / Linio 228: @@
 == Gravaj adjektivoj / pújskari òjta-sónori ==
-{| border="1"
+{| {{prettytable}}
 | Kit.
 | Senco
@@ Linio 236: / Linio 236: @@
 | Etimo
 |-
-| rowspan="2" | aránda
+| rowspan="2" | [[aránda]]
 | rowspan="2" | saĝa
 | rowspan="2" | Gua.: arandu
-| gjúpa
+| [[gjúpa]]
 | rowspan="2" | stulta
 | Rus.: глупый [glupyj], Pl.: głupy
 |-
-| rúmla
+| [[rúmla]]
 | Est.: rumal (Gen.: -a)
 |-
-| beráca
+| [[beráca]]
 | riĉa
 | Vask.: a-beratsa
-| wákća
+| [[wákća]]
 | malriĉa
 | Keĉ.: wakcha
 |-
-| bóća
+| [[bóća]]
 | gaja
 | Tlng.: boch
-| anbóća
+| [[an]][[bóća]]
 | malgaja
 | &nbsp;
 |-
-| brúza
+| [[brúza]]
 | rowspan="3" | rapida
 | Trk.: bruzas
-| rowspan="3" | láwna
+| rowspan="3" | [[láwna]]
 | rowspan="3" | malrapida
 |rowspan="3" | Ind.: laun
 |-
-| gótja
+| [[gótja]]
 | Lit.: goti
 |-
-| rípa
+| [[rípa]]
 | Taj.: rìip
 |-
-| cíkva
+| [[cíkva]]
 | interesa
 | Ukr.: tsikawyj
-| kétla
+| [[kétla]]
 | malinteresa
 | Tlng.: qetlh
 |-
-| dáda
+| [[dáda]]
 | rowspan="5" | granda
 | Lit.: dìdelis & Ĉi.: dà
-| bága  #1
+| [[bága]]  #1
 | rowspan="5" | malgranda
 | Mong.: baga
 |-
-| máha
+| [[máha]]
 | Sans.: mahát, Ind.: maha
-| ćíkia
+| [[ćíkia]]
 | Vask.: txiki, Bur.: čiki
 |-
-| útana
+| [[útana]]
 | Ĉer.: u'-ta-na'
-| ćúta
+| [[ćúta]]
 | Ĉi.: čut
 |-
 | &nbsp;
 | &nbsp;
-| léka  #2
+| [[léka]]  #2
 | Taj.: le-k
 |-
 | &nbsp;
 | &nbsp;
-| tána
+| [[tána]]
 | Sans.: tanú
 |-
-| dálma
+| [[dálma]]
 | rowspan="2" | profunda
 | Ind.-Malaj.: dalam
-| rowspan="2" | lída
+| rowspan="2" | [[lída]]
 | rowspan="2" | malprofunda
 | rowspan="2" | Enc.: lidde (liddea)
 |-
-| dípa  #3
+| [[dípa]]  #3
 | TokP.: dipi
 |-
-| dlákva
+| [[dlákva]]
 | rowspan="2" | mola
 | Gt.: þlaqus
-| rowspan="2" | kátva
+| rowspan="2" | [[kátva]]
 | rowspan="2" | malmola
 | rowspan="2" | Kaz.: khatti, Mong.: hatuu (Jap.: katai)
 |-
-| meáka
+| [[meáka]]
 | Kr.: mek(a/o), Rus.: mjágkij, Slvk.: mäkký
 |-
-| dólga  #4
+| [[dólga]]  #4
 | rowspan="2" | longa
 | Rus.: долго [dolgo], Slov.: dolg(a/o)
-| ćóta
+| [[ćóta]]
 | rowspan="2" | mallonga
 | Ĉi.: čot
 |-
-| úzuna
+| [[úzuna]]
 | Uzb./Turk./Azb.: uzun
-| ćúta
+| [[ćúta]]
-| Ĉi.: čut,
+| Ĉi.: čut, Keĉ.(Ayac): čutu 'short'  #5
-Keĉ.(Ayac): čutu 'short'  #5
 |-
-| drága
+| [[drága]]
 | rowspan="3" | kara
 | Hung.: drága, Cig.(Lov.)/Rum.: drag
-| píkta
+| [[píkta]]
 | rowspan="3" | malica
 | Lit.: pìktas
 |-
-| fíla
+| [[fíla]]
 | Gr.: φιλος [fílos]
-| póśva
+| [[póśva]]
 | Gua.: pochy ®[poši-]
 |-
-| míla
+| [[míla]]
 | Rus.: милий [milij], Pl.: mily
 | &nbsp;
 | &nbsp;
 |-
-| dzúkva
+| [[dzúkva]]
 | simpatia
 | Gua.: juky ®[djuki-]
-| wésa
+| [[wésa]]
 | malsimpatia
 | [[inventita]]
 |-
-| d¸ága  #6
+| [[d¸ága]]  #6
 | rowspan="2" |hela
 | Sum.: dag
-| léća
+| [[léća]]
 | rowspan="2" | malhela
 | Snĉ.: łeč
 |-
-| léwka
+| [[léwka]]
 | Gl.: leuc-os
-| támna
+| [[támna]]
 | Kr.: taman, tamna, tamno
 |}