Trajtaro

El Kitakujo

(Malsamoj inter versioj)
Iri al: navigado, serĉi
E (→Pronomaj / sve-námi-sónari: korekto)
 
(15 mezaj versioj ne montrata.)
Linio 4: Linio 4:
! laŭ lingvoj / loŋ kéliri
! laŭ lingvoj / loŋ kéliri
|-
|-
-
| 5 vokaloj (a, e, i, o, u)  #1
+
| 5 [[vokaloj]] (a, e, i, o, u)  #1
| svahila, hispana, japana, Esp-o, kvenja(#2); cocila;
| svahila, hispana, japana, Esp-o, kvenja(#2); cocila;
mandinka
mandinka
Linio 34: Linio 34:
|}
|}
{{Komento-2|
{{Komento-2|
-
teksto1=#1: Dzitak-najbaraj dialektoj havas pliajn: ë, y kaj å. Krome aldoniĝas unu ĉe Joźika- kaj Tivad-najbaraj dialektoj: ė.|
+
teksto1=#1: [[Dzitak-najbaraj dialektoj]] havas pliajn: ë, y kaj å. Krome aldoniĝas unu ĉe [[Joĵik-najbaraj dialektoj|Joźika]]- kaj [[Tivad-najbaraj dialektoj]]: ė.|
teksto2=#2: Ĝi estas planlingvo de Tolkien uzata de la Elboj.
teksto2=#2: Ĝi estas planlingvo de Tolkien uzata de la Elboj.
}}
}}
 +
== Deklinacio / pádzirièmo ==
== Deklinacio / pádzirièmo ==
 +
{| {{Prettytable}}
 +
! trajtoj / jédzori
 +
! laŭ lingvoj / loŋ kéliri
 +
|-
 +
| multaj [[kazo|kazoj]]
 +
| finnougraj; vaska; orientkaŭkazaj;
 +
kvenja(#1); ceziana; aŭstraliaj
 +
|-
 +
| aglutina kaz-aro
 +
| finnougraj; tjurkaj; keĉua; guarania; vaska;
 +
kvenja(#1); bengala, romna(#2)
 +
|-
 +
| [[kazo|kaza reguleco]]  #3
 +
| keĉua
 +
|-
 +
| distingo inter primaraj kaj sekundaraj kazoj
 +
| buruŝaska
 +
|-
 +
| [[numeraj signoj|numeraj finaĵoj]] por ĉiuj deklinacieblaj vortoj
 +
| turka (-lar/-ler), uzbeka (-lar)
 +
|-
 +
| [[dualo]] apud [[singularo]] kaj [[pluralo]]
 +
| mapuĉa; soraba, slovena; irokezaj(#4); kvenja(#1);
 +
tokpisina, biĉlamara
 +
|}
 +
{{Komento-4|
 +
teksto1=#1: Ĝi estas planlingvo de Tolkien uzata de la Elboj.|
 +
teksto2=#2: Pli konata nomo: cigana|
 +
teksto3=#3: Ne estas vokal-, konsonanto- aŭ nazalo-harmonio. RIM: Esceptas kelkaj dialektoj, kiuj miksas kazojn.|
 +
teksto4=#4: Nur ĉe pronomoj!
 +
}}
 +
== Substantivaj / nàmi-sónari ==
 +
{| {{Prettytable}}
 +
! trajtoj / jédzori
 +
! laŭ lingvoj / loŋ kéliri
 +
|-
 +
| tri [[genroj]]
 +
| germana, gota, islanda, norvega, slavaj, prusa, sanskrita, malnova persa
 +
|-
 +
| [[tempindikiloj|tempindikaj sufiksoj]] (-kwe; -raŋ)
 +
| guarania
 +
|}
 +
== Pronomaj / sve-námi-sónari ==
 +
{| {{Prettytable}}
 +
! trajtoj / jédzori
 +
! laŭ lingvoj / loŋ kéliri
 +
|-
 +
| 4 [[pronomo#Personaj pronomoj / kóptimari svenàmi-sónori|personaj pronomoj]] po nombro
 +
| navajoa
 +
|-
 +
| distingo inter inkluda kaj
 +
ekskluda 1aj personoj pluralaj
 +
| keĉua, ajmara, guarania, irokezaj, algonkinaj; aŭstronezaj;
 +
tokpisina, biĉlamara, samoa plantejpiĝino; zamboagŭenjo;
 +
tamila; nord-kaŭkazaj; manĉura; kvenja(#1); aŭstraliaj; tibeta
 +
|-
 +
| distingo inter inkluda kaj
 +
ekskluda 2a kaj 3a personoj
 +
| nederlanda dialekto, angla; papia-kristanga; malnova hispana
 +
|-
 +
| lokaj tabelvortoj enhavas
 +
vorteron kies prasenco estis
 +
loko aŭ io tia
 +
| uzbeka (-jär- en: bu-jär-da, bu-jär-gya, … )(#2);
 +
Pŝt.: kom dzāy ta "kien", lǝ kom dzāy na "de kie"
 +
|-
 +
| memstara refleksiva pronomo
 +
| slavaj, baltaj, nordĝermanaj, germana, gota, latina
 +
|-
 +
| memstara reciproka pronomo
 +
| kurda
 +
|-
 +
| genro-distingo ĉe [[pronomo#Personaj pronomoj / kóptimari svenàmi-sónori|personaj pronomoj]]
 +
| mjanmara (m, f); ĝermanaj (m, f, n)  #3, slavaj (m, f, n)  #3;
 +
araba (m, f), hebrea (m, f)
 +
|}
 +
{{Komento-3|
 +
teksto1=#1: Ĝi estas planlingvo de Tolkien uzata de la Elboj.|
 +
teksto2=#2: Laŭ "Kauderwelsch Band 129", paĝo 60.|
 +
teksto3=#3: Nur ĉe la tria persono singulara.
 +
}}
 +
== Verbaj / gèra-sónari ==
 +
{| {{Prettytable}}
 +
! trajtoj / jédzori
 +
! laŭ lingvoj / loŋ kéliri
 +
|-
 +
| distingo inter kondicionalo kaj potencialo  #1
 +
| turka (kond.: T + -(y)se/-(y)sa; pot.: -(y)se/-(y)sa) RIM: T = temp-indiko
 +
|-
 +
| [[kaŭzativo]] kiel sufikso
 +
| turka (-dir-; -t-; -ir-; -it-; -er-); litova (-in-,-dy-,-y-,-din-), latva, rusa (-i-); Esp-o (-ig-);
 +
hungara (-(t)at-/-(t)et-); ajmara (-cha-; -ya-); romna (-ar-/-av-), japana (-ase, -sase)
 +
|-
 +
| [[kaŭzativo]] kiel prefikso
 +
| tagaloga, tolaja (va-); kasia (pn-); kulkua(ma-/#2); egipta (s-); ugarita (š-)
 +
|-
 +
| [[inĥoativo]] kiel sufikso
 +
| rusa (-e-), gota/islanda (-na-); Esp-o (-iĝ-)
 +
|-
 +
| [[inĥoativo]] kiel prefikso
 +
|
 +
|-
 +
| sufikso por son-verboj
 +
| soraba (-ot-); turka (-de-)
 +
|-
 +
| [[konverboj]]
 +
| mongola, tjurkaj
 +
|-
 +
| tempo-indikaj verbo-prefiksoj, kiel te-, la-, sje-
 +
| ksosa(#3), svahila(#4), kinjarvanda(#5), ŝona(#6); aŭstronezaj; kiĉea
 +
|-
 +
| diversaj manieroj por esprimi [[futuro|futuron]]
 +
| malta
 +
|-
 +
| aparta morfemo por [[pasivo]] (-ew-, -ikt-)  #7
 +
| bantuaj (-w-), mongola (-гд-), turka (-il-, -ıl-), uzbeka ((i)l, (i)n), kelkaj dialektoj
 +
de la Cigana/Romna (-ov- /-av-), japana (-are-/-rare-), akateka (-le-); samoa (-gia);
 +
georga (-eb-); kulkua (pa-/#2)
 +
|-
 +
| [[verbo-prepozicioj]]
 +
| vjetnama, kmera; ĉina
 +
|-
 +
| [[transicionaloj]]  #8
 +
| keĉua; guarania, ĉeroka; hungara (-lak/-lek "mi vin"), mordvina, samojedaj;
 +
vaska; klingona
 +
|-
 +
| pronomaj sufiksoj  #8
 +
| keĉua, ajmara; finna, estona, hungara; tjurkaj
 +
|-
 +
| modalaj sufiksoj
 +
| guarania
 +
|-
 +
| aparta morfemo por la [[infinitivo]]
 +
| slavaj; gota; baltaj; bantuaj (lingala: ko-, svahila: ku-, kinjarvanda: ku-/gu-/kw-,
 +
ksosa: uku-/ukw-/uk-)
 +
|-
 +
| prefiksa infinitivo
 +
| lingala (ko-), svahila (ku-), kinjarvanda (ku-/gu-), ksosa (uku-/ukw-/uk-)
 +
|-
 +
| distingo inter du infinitivoj (na-; -eni)
 +
| uzbeka (-moq; -(i)sch )
 +
|-
 +
| prefiksoj kaj prefiksoidoj por distingi
 +
lokajn detalojn
 +
| germana, gota, romna/cigana (dialekte); hungara; Esperanto
 +
|-
 +
| [[ingresivo]] (ko-)
 +
| slavaj
 +
|}
 +
{{Komento-8|
 +
teksto1=# Sed estas grava diferenco al la baza lingvo, nome, ke mankas la devo al person-indika sufikso.|
 +
teksto2=#2: inventita de Markus Heupel|
 +
teksto3=#3: Laŭ "Xhosa für Südafrika Wort für Wort" sur paĝoj 30-33: -'''ya'''- "-as", -'''yaku'''-(-zaku-) "-os", -'''a'''- (ev. + suf. -e aŭ -ile) "-is".|
 +
teksto4=#4: Laŭ "Kisuaheli Wort für Wort" sur paĝo 23: -'''na'''- "-as", -'''ta'''- "-os", -'''li'''- "-is".|
 +
teksto5=#5: Laŭ "Kinyarwanda für Ruanda und Burundi Wort für Wort" sur paĝoj 39-44: -'''ra-/-r'''- "-as", -'''za'''- "-os", -'''a'''- (+ suf. -ye aŭ -aga) "-is".|
 +
teksto6=#6: Laŭ la paĝaro "www.shonalanguage.fsnet.co.uk": -'''no'''- "-as", -'''ka'''- "-is", -'''cha'''- "-os"|
 +
teksto7=#7: Ĝi nur mankas en Dváć-akta parto de la [[Dzitak-najbaraj dialektoj]] kaj la [[Dzitaka lingvo]]. La [[Ĝiga lingvo|Dźiga]] kaj la aliaj Dzitak-najbaraj dialektoj nur havas unu variaĵon, nome -ew-.|
 +
teksto8=#8: Sed ili ne estas devigaj.
 +
}}
 +
== Adverbaj / aw-sónari ==
 +
{| {{Prettytable}}
 +
! trajtoj / jédzori
 +
! laŭ lingvoj / loŋ kéliri
 +
|-
 +
| distingo inter [[adverbo]] kaj [[adjektivo]]
 +
|  Esperanto; hungara, finna, estona; gota, romna/cigana; kvenja(#1)
 +
|-
 +
| tri-parta skemo de [[adverbo#Lokaj / pjásari|lokaj adverboj]]
 +
(v-u ankau [[adverbo#Lokaj / pjásari 2|ĉi tie]]!)
 +
| hungara, estona, finna; gota (-/-þ/-d/-drê "kien?", -r/-a "kie?", -þrô/-ana "de kie?"),
 +
malnova altgermana, malnova angla
 +
|}
 +
{{Komento-1|
 +
teksto1=#1: Ĝi estas planlingvo de Tolkien uzata de la Elboj.
 +
}}
 +
== Ligiloj / bándelori ==
 +
{| {{Prettytable}}
 +
! trajtoj / jédzori
 +
! laŭ lingvoj / loŋ kéliri
 +
|-
 +
| [[prepozicioj]]
 +
|  ĝermanaj, latinidaj, slavaj, baltaj, keltaj; aŭstroaziaj; kvenja(#1), sindarina(#1);
 +
volofa
 +
|-
 +
| nominativo post [[prepozicioj]]
 +
| Romna/Cigana (dialekte), Esperanto (nur, se ne temas pri movo)
 +
|-
 +
| [[prepozicioj]] kaj [[postpozicioj]]
 +
| germana(#2), paŝtoa(#3)
 +
|-
 +
| postpozicioj kaj prepozicioj
 +
| ĉina; finna, estona, samea;
 +
|-
 +
| postpozicioj
 +
| hungara, neneca, eneca; tjurkaj, mongolaj; hindia, nepala, bengala, armena, hetita;
 +
sudkaŭkazaj; guraj(#4), kvaaj(#4), mandeaj(#5); guarania; vaska; abĥaza, ĉeĉena;
 +
tibeta
 +
|-
 +
| tri-parta skemo de
 +
lokaj postpozicioj
 +
| hungara (-é/-á, -att/-ett/-ött/-őtt/-ül, -ól/-ől/-ül); estona (-le/-sse, -l/-s, -lt/-st),
 +
finna (-lle/-sse, -lla/-ssa, -lta/-sta)
 +
|-
 +
| [[demanda partikulo]] (ka)
 +
| korea (-kka), japana (-ka), indonezia (-kah); estona (kas), finna (-ko);
 +
bulgara/rusa (li), slovena (ali), pola (czy); esperanto (ĉu); guarania (-pa);
 +
volofa (ndax)
 +
|-
 +
| demanda partikulo komence
 +
| estona; pola; esperanto; volofa
 +
|-
 +
| nur difina [[artikolo]]
 +
| hungara; hebrea, araba; kvenja(#1); esperanto; kimra; malagasa; volofa
 +
|-
 +
| nedeklinaciebla artikolo (tla)
 +
| hungara (a/az); hebrea (ha), araba (al); angla (the), afrikansa (die); kvenja (i/#1);
 +
esperanto (la)
 +
|}
 +
{{Komento-5|
 +
teksto1=#1: Ĝi estas planlingvo de Tolkien uzata de la Elboj.|
 +
teksto2=2: Ekz. des Reimes wegen "pro la rimo", dir zuliebe "pro komplezo al vi"|
 +
teksto3=#3: Laŭ "Paschto Wort für Wort", paĝoj 25-27 ĝi ankaŭ havas ĉirkaŭpoziciojn.|
 +
teksto4=#4: Grupoj de la niger-kongaj resp. niger-kordofanaj lingvoj|
 +
teksto5=#5: Grupoj de la niger-kongaj resp. niger-kordofanaj lingvoj; Ekz. Mandinka
 +
}}
 +
== Vortfarado / sòno-gér-eni ==
 +
{| {{Prettytable}}
 +
! trajtoj / jédzori
 +
! laŭ lingvoj / loŋ kéliri
 +
|-
 +
| afiksaro riĉa
 +
| japana; Esperanto; hungara, finna, estona; turka; mongola; keĉua; litova, rusa
 +
|-
 +
| [[posesivaj sufiksoj]] RIM: Sed ili ne estas devigaj.
 +
| tjurkaj; keĉua; finna, estona, hungara
 +
|-
 +
| aparta sufikso por [[ordaj numeraloj]]
 +
| tjurkaj; romna/cigana (-to); mandinka (-njaung); volofa (-eel)
 +
|-
 +
| estigo de nova radiko per [[ablaŭta skemo]]
 +
| litova, germana, gota, greka, latina
 +
|-
 +
| numeralaj substantivoj
 +
|  finna; slovaka, soraba
 +
|-
 +
| sufikso por profesio
 +
| Esperanto (-ist-); Tjurkaj(#1); Hungara (-ász)
 +
|-
 +
| [[maldiminutivo]] (-egv-)
 +
| guarania (-ete/-ite), keĉua (-su); hispana (-on-)
 +
|}
 +
{{Komento-1|
 +
teksto1=#1: Turk.: -ci, -cı, -cu, -cü, çi, çı, -çu, -çü, Uzb.: -чи [-ĉi], Turkm.: -чы [-ĉy]}}
 +
== Ceteraj ==
 +
{| {{Prettytable}}
 +
! trajtoj / jédzori 
 +
! laŭ lingvoj / loŋ kéliri
 +
|-
 +
| distingo inter [[alieneblaj kaj inalieneblaj posedoj]]
 +
| algonkina, ĉikasaŭa, siuana; svahila, mandinga; samoa
 +
|}
-
 
+
{{Rimarko|
 +
teksto=RIM: Kelk-foje la trajto havas alian devenon ol la koncerna morfemo. T.e., la koncerna trajto ekzistas en iu lingvo menciita supre, sed la Kitaka morfemo estiĝis el tute alia. Ekz. '''te-, la-, sje-''' ekzistas '''laŭ''' la bantuaj kaj aŭstronezaj lingvoj, sed ili estiĝis '''el''' finna + hungara (tehdä + tenni), ĉina + rusa + mongola (le + -la + -laa), vjetnama + litova (se + -siu/-si). Dua ekzemplo: '''na-''' staras antaŭ la radiko '''laŭ''' la bantuaj lingvoj, sed estiĝis '''el''' la greka να [na].}}
== Vidu ankaŭ ==
== Vidu ankaŭ ==
*[[Genroevoluo]]
*[[Genroevoluo]]
*[[Konjugacio|Verberoj]]
*[[Konjugacio|Verberoj]]

Nuna versio ekde 21:27, 26. Jan 2010

Enhavo

Sonaj / búnjari

trajtoj / jédzori laŭ lingvoj / loŋ kéliri
5 vokaloj (a, e, i, o, u) #1 svahila, hispana, japana, Esp-o, kvenja(#2); cocila;

mandinka
manko de "malklaraj" vokaloj esperanto, pola, hispana; kvenja(#2)
ŋ kiel aparta nazalo bantuaj; vjetnama; indonezia, balina; enca, samea;

albana; guarania; germana, angla, kvenja(#2); mandinka; ĉina, kantona, tibeta
ŋ kiel komenca sono bantuaj; vjetnama; indonezia, balina; enca; albana;

klingona; mandinka; tibeta, kantona
hl kiel kombino ksosa; malnova alt-germana, mn. angla
distingo inter v kaj w [ŭ] esperanto, angla; kazaĥa
hh [ĥ] esperanto, germana, skotsa, slavaj, hispana, paŝtoa;

volofa; araba, hebrea; ĉina; mongola
tonemoj ĉina (norme 4), kantona (6), mjanmara (4), tibeta; navahoa;

Deklinacio / pádzirièmo

trajtoj / jédzori laŭ lingvoj / loŋ kéliri
multaj kazoj finnougraj; vaska; orientkaŭkazaj;

kvenja(#1); ceziana; aŭstraliaj
aglutina kaz-aro finnougraj; tjurkaj; keĉua; guarania; vaska;

kvenja(#1); bengala, romna(#2)
kaza reguleco #3 keĉua
distingo inter primaraj kaj sekundaraj kazoj buruŝaska
numeraj finaĵoj por ĉiuj deklinacieblaj vortoj turka (-lar/-ler), uzbeka (-lar)
dualo apud singularo kaj pluralo mapuĉa; soraba, slovena; irokezaj(#4); kvenja(#1);

tokpisina, biĉlamara
  • #1: Ĝi estas planlingvo de Tolkien uzata de la Elboj.
  • #2: Pli konata nomo: cigana
  • #3: Ne estas vokal-, konsonanto- aŭ nazalo-harmonio. RIM: Esceptas kelkaj dialektoj, kiuj miksas kazojn.
  • #4: Nur ĉe pronomoj!

Substantivaj / nàmi-sónari

trajtoj / jédzori laŭ lingvoj / loŋ kéliri
tri genroj germana, gota, islanda, norvega, slavaj, prusa, sanskrita, malnova persa
tempindikaj sufiksoj (-kwe; -raŋ) guarania

Pronomaj / sve-námi-sónari

trajtoj / jédzori laŭ lingvoj / loŋ kéliri
4 personaj pronomoj po nombro navajoa
distingo inter inkluda kaj

ekskluda 1aj personoj pluralaj

 keĉua, ajmara, guarania, irokezaj, algonkinaj; aŭstronezaj;

tokpisina, biĉlamara, samoa plantejpiĝino; zamboagŭenjo; tamila; nord-kaŭkazaj; manĉura; kvenja(#1); aŭstraliaj; tibeta
distingo inter inkluda kaj

ekskluda 2a kaj 3a personoj

 nederlanda dialekto, angla; papia-kristanga; malnova hispana
lokaj tabelvortoj enhavas

vorteron kies prasenco estis loko aŭ io tia

 uzbeka (-jär- en: bu-jär-da, bu-jär-gya, … )(#2);

Pŝt.: kom dzāy ta "kien", lǝ kom dzāy na "de kie"
memstara refleksiva pronomo slavaj, baltaj, nordĝermanaj, germana, gota, latina
memstara reciproka pronomo kurda
genro-distingo ĉe personaj pronomoj mjanmara (m, f); ĝermanaj (m, f, n) #3, slavaj (m, f, n) #3;

araba (m, f), hebrea (m, f)
  • #1: Ĝi estas planlingvo de Tolkien uzata de la Elboj.
  • #2: Laŭ "Kauderwelsch Band 129", paĝo 60.
  • #3: Nur ĉe la tria persono singulara.

Verbaj / gèra-sónari

trajtoj / jédzori laŭ lingvoj / loŋ kéliri
distingo inter kondicionalo kaj potencialo #1 turka (kond.: T + -(y)se/-(y)sa; pot.: -(y)se/-(y)sa) RIM: T = temp-indiko
kaŭzativo kiel sufikso turka (-dir-; -t-; -ir-; -it-; -er-); litova (-in-,-dy-,-y-,-din-), latva, rusa (-i-); Esp-o (-ig-);

hungara (-(t)at-/-(t)et-); ajmara (-cha-; -ya-); romna (-ar-/-av-), japana (-ase, -sase)
kaŭzativo kiel prefikso tagaloga, tolaja (va-); kasia (pn-); kulkua(ma-/#2); egipta (s-); ugarita (š-)
inĥoativo kiel sufikso rusa (-e-), gota/islanda (-na-); Esp-o (-iĝ-)
inĥoativo kiel prefikso
sufikso por son-verboj soraba (-ot-); turka (-de-)
konverboj mongola, tjurkaj
tempo-indikaj verbo-prefiksoj, kiel te-, la-, sje- ksosa(#3), svahila(#4), kinjarvanda(#5), ŝona(#6); aŭstronezaj; kiĉea
diversaj manieroj por esprimi futuron malta
aparta morfemo por pasivo (-ew-, -ikt-) #7 bantuaj (-w-), mongola (-гд-), turka (-il-, -ıl-), uzbeka ((i)l, (i)n), kelkaj dialektoj

de la Cigana/Romna (-ov- /-av-), japana (-are-/-rare-), akateka (-le-); samoa (-gia); georga (-eb-); kulkua (pa-/#2)
verbo-prepozicioj vjetnama, kmera; ĉina
transicionaloj #8 keĉua; guarania, ĉeroka; hungara (-lak/-lek "mi vin"), mordvina, samojedaj;

vaska; klingona
pronomaj sufiksoj #8 keĉua, ajmara; finna, estona, hungara; tjurkaj
modalaj sufiksoj guarania
aparta morfemo por la infinitivo slavaj; gota; baltaj; bantuaj (lingala: ko-, svahila: ku-, kinjarvanda: ku-/gu-/kw-,

ksosa: uku-/ukw-/uk-)
prefiksa infinitivo lingala (ko-), svahila (ku-), kinjarvanda (ku-/gu-), ksosa (uku-/ukw-/uk-)
distingo inter du infinitivoj (na-; -eni) uzbeka (-moq; -(i)sch )
prefiksoj kaj prefiksoidoj por distingi

lokajn detalojn

 germana, gota, romna/cigana (dialekte); hungara; Esperanto
ingresivo (ko-) slavaj
  • # Sed estas grava diferenco al la baza lingvo, nome, ke mankas la devo al person-indika sufikso.
  • #2: inventita de Markus Heupel
  • #3: Laŭ "Xhosa für Südafrika Wort für Wort" sur paĝoj 30-33: -ya- "-as", -yaku-(-zaku-) "-os", -a- (ev. + suf. -e aŭ -ile) "-is".
  • #4: Laŭ "Kisuaheli Wort für Wort" sur paĝo 23: -na- "-as", -ta- "-os", -li- "-is".
  • #5: Laŭ "Kinyarwanda für Ruanda und Burundi Wort für Wort" sur paĝoj 39-44: -ra-/-r- "-as", -za- "-os", -a- (+ suf. -ye aŭ -aga) "-is".
  • #6: Laŭ la paĝaro "www.shonalanguage.fsnet.co.uk": -no- "-as", -ka- "-is", -cha- "-os"
  • #7: Ĝi nur mankas en Dváć-akta parto de la Dzitak-najbaraj dialektoj kaj la Dzitaka lingvo. La Dźiga kaj la aliaj Dzitak-najbaraj dialektoj nur havas unu variaĵon, nome -ew-.
  • #8: Sed ili ne estas devigaj.

Adverbaj / aw-sónari

trajtoj / jédzori laŭ lingvoj / loŋ kéliri
distingo inter adverbo kaj adjektivo Esperanto; hungara, finna, estona; gota, romna/cigana; kvenja(#1)
tri-parta skemo de lokaj adverboj

(v-u ankau ĉi tie!)

 hungara, estona, finna; gota (-/-þ/-d/-drê "kien?", -r/-a "kie?", -þrô/-ana "de kie?"),

malnova altgermana, malnova angla
  • #1: Ĝi estas planlingvo de Tolkien uzata de la Elboj.

Ligiloj / bándelori

trajtoj / jédzori laŭ lingvoj / loŋ kéliri
prepozicioj ĝermanaj, latinidaj, slavaj, baltaj, keltaj; aŭstroaziaj; kvenja(#1), sindarina(#1);

volofa
nominativo post prepozicioj Romna/Cigana (dialekte), Esperanto (nur, se ne temas pri movo)
prepozicioj kaj postpozicioj germana(#2), paŝtoa(#3)
postpozicioj kaj prepozicioj ĉina; finna, estona, samea;
postpozicioj hungara, neneca, eneca; tjurkaj, mongolaj; hindia, nepala, bengala, armena, hetita;

sudkaŭkazaj; guraj(#4), kvaaj(#4), mandeaj(#5); guarania; vaska; abĥaza, ĉeĉena; tibeta
tri-parta skemo de

lokaj postpozicioj

 hungara (-é/-á, -att/-ett/-ött/-őtt/-ül, -ól/-ől/-ül); estona (-le/-sse, -l/-s, -lt/-st),

finna (-lle/-sse, -lla/-ssa, -lta/-sta)
demanda partikulo (ka) korea (-kka), japana (-ka), indonezia (-kah); estona (kas), finna (-ko);

bulgara/rusa (li), slovena (ali), pola (czy); esperanto (ĉu); guarania (-pa); volofa (ndax)
demanda partikulo komence estona; pola; esperanto; volofa
nur difina artikolo hungara; hebrea, araba; kvenja(#1); esperanto; kimra; malagasa; volofa
nedeklinaciebla artikolo (tla) hungara (a/az); hebrea (ha), araba (al); angla (the), afrikansa (die); kvenja (i/#1);

esperanto (la)
  • #1: Ĝi estas planlingvo de Tolkien uzata de la Elboj.
  • 2: Ekz. des Reimes wegen "pro la rimo", dir zuliebe "pro komplezo al vi"
  • #3: Laŭ "Paschto Wort für Wort", paĝoj 25-27 ĝi ankaŭ havas ĉirkaŭpoziciojn.
  • #4: Grupoj de la niger-kongaj resp. niger-kordofanaj lingvoj
  • #5: Grupoj de la niger-kongaj resp. niger-kordofanaj lingvoj; Ekz. Mandinka

Vortfarado / sòno-gér-eni

trajtoj / jédzori laŭ lingvoj / loŋ kéliri
afiksaro riĉa japana; Esperanto; hungara, finna, estona; turka; mongola; keĉua; litova, rusa
posesivaj sufiksoj RIM: Sed ili ne estas devigaj. tjurkaj; keĉua; finna, estona, hungara
aparta sufikso por ordaj numeraloj tjurkaj; romna/cigana (-to); mandinka (-njaung); volofa (-eel)
estigo de nova radiko per ablaŭta skemo litova, germana, gota, greka, latina
numeralaj substantivoj finna; slovaka, soraba
sufikso por profesio Esperanto (-ist-); Tjurkaj(#1); Hungara (-ász)
maldiminutivo (-egv-) guarania (-ete/-ite), keĉua (-su); hispana (-on-)
  • #1: Turk.: -ci, -cı, -cu, -cü, çi, çı, -çu, -çü, Uzb.: -чи [-ĉi], Turkm.: -чы [-ĉy]

Ceteraj

trajtoj / jédzori laŭ lingvoj / loŋ kéliri
distingo inter alieneblaj kaj inalieneblaj posedoj algonkina, ĉikasaŭa, siuana; svahila, mandinga; samoa
RIM: Kelk-foje la trajto havas alian devenon ol la koncerna morfemo. T.e., la koncerna trajto ekzistas en iu lingvo menciita supre, sed la Kitaka morfemo estiĝis el tute alia. Ekz. te-, la-, sje- ekzistas laŭ la bantuaj kaj aŭstronezaj lingvoj, sed ili estiĝis el finna + hungara (tehdä + tenni), ĉina + rusa + mongola (le + -la + -laa), vjetnama + litova (se + -siu/-si). Dua ekzemplo: na- staras antaŭ la radiko laŭ la bantuaj lingvoj, sed estiĝis el la greka να [na].

Vidu ankaŭ

Elŝutita el "http://kitakujo.de/w/index.php?title=Trajtaro"
Personaj iloj