Afiksoj/esperante
El Kitakujo
(Malsamoj inter versioj)
(→Sufiksoj / pasbánduri: aldono) |
|||
(11 mezaj versioj ne montrata.) | |||
Linio 37: | Linio 37: | ||
| + | | + | ||
| ek- | | ek- | ||
- | ! [[ko-]] | + | ! [[ko-]] #1 |
| Fr.: commancer "komenci" | | Fr.: commancer "komenci" | ||
! [[na-|na]][[ko-|ko]][[gérsa]] | ! [[na-|na]][[ko-|ko]][[gérsa]] | ||
Linio 53: | Linio 53: | ||
| + | | + | ||
| for- | | for- | ||
- | ! [[ŋac(re)-]] | + | ! [[ŋac(re)-]] #2 |
| Ind.: ngacir "forkuri, fugi" | | Ind.: ngacir "forkuri, fugi" | ||
! [[na-|na]][[ŋac(re)|ŋac]][[ésa]] | ! [[na-|na]][[ŋac(re)|ŋac]][[ésa]] | ||
Linio 107: | Linio 107: | ||
| + | | + | ||
| retro- | | retro- | ||
- | ! [[bek-]] | + | ! [[bek-]] #3 |
- | | Angl.: bak [bäk] | + | | Angl.: bak [bäk] > TokP.: bek |
! [[na-|na]][[bek-|bek]][[âka]] | ! [[na-|na]][[bek-|bek]][[âka]] | ||
| reveturi, retroveturi | | reveturi, retroveturi | ||
Linio 120: | Linio 120: | ||
| stifpatro | | stifpatro | ||
|} | |} | ||
+ | |||
+ | {{Komento-3 | ||
+ | |teksto1=#1: Dialekte: kǫ | ||
+ | |teksto2=#2: Dialekte: ŋácar, ŋácer, ŋácir | ||
+ | |teksto3=#3: Dialekte estas sufikso kaj tial iom pli similas al la Tokpisina vorto, kiu ja sekvas la verbon. Ekzemple: '''nagámbeka''' "reveni" (k-u TokP.: ''i kam bek''). | ||
+ | }} | ||
+ | |||
== Sufiksoj / pasbánduri == | == Sufiksoj / pasbánduri == | ||
+ | {| {{Prettytable}} | ||
+ | | 1. | ||
+ | | | ||
+ | | -abl- #1 | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | | 2. | ||
+ | | + | ||
+ | | -aĉo | ||
+ | ! -[[ać]]- | ||
+ | | = | ||
+ | ! [[rúnu|rún]][[ać]]o | ||
+ | | homaĉo | ||
+ | |- | ||
+ | | 3. | ||
+ | | + | ||
+ | | -ado | ||
+ | ! [[daw-]] | ||
+ | | Ger.: dauern "daŭri" | ||
+ | ! [[daw-|daw]][[dánja|dánjo]] | ||
+ | | batado | ||
+ | |- | ||
+ | | 4. | ||
+ | | + | ||
+ | | -ado | ||
+ | ! -[[eni]] | ||
+ | | Rus.: -ение [enie] (en: padénie) | ||
+ | ! [[páda|pad]][[eni]] | ||
+ | | falo | ||
+ | |- | ||
+ | | 5. | ||
+ | | + | ||
+ | | -aĵo | ||
+ | ! -[[as]]o | ||
+ | | Est.: asi "aĵo" | ||
+ | ! [[máka|mak]][[as]]o | ||
+ | | manĝaĵo | ||
+ | |- | ||
+ | | 6. | ||
+ | | rowspan="3" | + | ||
+ | | rowspan="3" | -ano | ||
+ | ! {{malnova}} | -[[ez]](o/i/u) | ||
+ | | Ger.: -ese (en: Chinese) | ||
+ | ! {{malnova}} | [[Kitáka popolo|Kitak]][[ez]]o | ||
+ | | rowspan="2" | Kitakano | ||
+ | |- | ||
+ | | 7. | ||
+ | ! -[[ies]](o/i/u) | ||
+ | | Fin.: mies | ||
+ | ! [[Kitáka popolo|Kitak]][[ies]]o | ||
+ | |- | ||
+ | | 8. | ||
+ | ! [[mo-|mo]]- | ||
+ | | Secv.: ''mo-'' en ''motswana'' | ||
+ | ! Mo[[Rusa popolo|rús]]i, Morúsu | ||
+ | | Rusino, ruso | ||
+ | |- | ||
+ | | 9. | ||
+ | | + | ||
+ | | {{roza}} | -anto | ||
+ | ! [[ru-]] | ||
+ | | Keĉ.: ruway "fari" | ||
+ | ! [[ru-|ru]][[dánja|dánjo]] | ||
+ | | faranto | ||
+ | |- | ||
+ | | 10. | ||
+ | | rowspan="2" | + | ||
+ | | rowspan="2" | -aro | ||
+ | ! [[nas-]] #2 | ||
+ | | Nub.: nas- | ||
+ | ! [[nas-|nas]][[túrko]] | ||
+ | | turkaro | ||
+ | |- | ||
+ | | 11. | ||
+ | ! -[[ol]]o | ||
+ | | Angl.: all [ol] "tuto; tuta; | ||
+ | tute; ĉiuj", TokP.: ol "homoj; ili" | ||
+ | ! [[dánti|dánt]][[ol]]o | ||
+ | | dentaro | ||
+ | |- | ||
+ | | 12. | ||
+ | | + | ||
+ | | {{roza}} | -ata | ||
+ | ! [[bi-]] | ||
+ | | Angl.: be [bi:] (en: be called) & | ||
+ | Vj.: bị 'erleiden', <Passiv> | ||
+ | ! [[bi-|bi]][[máka]] | ||
+ | | manĝata | ||
+ | |- | ||
+ | | 13. | ||
+ | | + | ||
+ | | -ĉjo | ||
+ | ! -[[oćku]] | ||
+ | | Hung.: -cska, -cske | ||
+ | ! [[Rúdu|Rúd]][[oćku]] | ||
+ | | Rudĉjo | ||
+ | |- | ||
+ | | 14. | ||
+ | | + | ||
+ | | -ebla | ||
+ | ! -[[atv]]a | ||
+ | | Hung.: -ható (-hetö) | ||
+ | ! [[máka|mák]][[atv]]a | ||
+ | | manĝebla | ||
+ | |- | ||
+ | | 15. | ||
+ | | + | ||
+ | | -eco | ||
+ | ! -[[eś]]o | ||
+ | | | ||
+ | ! [[dáda|dád]][[eś]]o | ||
+ | | grandeco | ||
+ | |- | ||
+ | | 16. | ||
+ | | + | ||
+ | | -ego | ||
+ | ! -[[egv]]o | ||
+ | | Ĉer.: -egua, -eguo | ||
+ | ! [[házu|ház]][[egv]]o | ||
+ | | domego | ||
+ | |- | ||
+ | | 17. | ||
+ | | + | ||
+ | | -ejo #3 | ||
+ | ! -[[ajk]]o | ||
+ | | Est.: paik, Fin.: paikka "loko" | ||
+ | & Lit.: aikštė | ||
+ | ! [[svápa|sváp]][[ajk]]o | ||
+ | | dormejo | ||
+ | |- | ||
+ | | 18. | ||
+ | | + | ||
+ | | -ema | ||
+ | ! -[[ajp]]a | ||
+ | | Fin.: taipumus | ||
+ | ! [[gérsa|gérs]][[ajp]]a | ||
+ | | laborema | ||
+ | |- | ||
+ | | 19. | ||
+ | | + | ||
+ | | -enda | ||
+ | ! -[[edv]]a | ||
+ | | Esp-o: dev-a | ||
+ | ! [[lípa|líp]][[edv]]a | ||
+ | | pagenda | ||
+ | |- | ||
+ | | 20. | ||
+ | | + | ||
+ | | -ero | ||
+ | ! -[[elm]]o | ||
+ | | Ger.: Element & Hung.: elem | ||
+ | ! [[súvo|súv]][[elm]]o | ||
+ | | akvero | ||
+ | |- | ||
+ | | 21. | ||
+ | | | ||
+ | | -eska #4 | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | italeska | ||
+ | |- | ||
+ | | 22. | ||
+ | | rowspan="2" | + | ||
+ | | rowspan="2" | -estro | ||
+ | ! {{regiona}} | -[[awpt]]- | ||
+ | | Ger.: Haupt | ||
+ | ! {{regiona}} | [[úru|úr]][[awpt]]u | ||
+ | | rowspan="2" | urbestro | ||
+ | |- | ||
+ | | 23. | ||
+ | ! -[[iep]]- | ||
+ | | Ĉi.: hiep | ||
+ | ! [[úru|úr]][[iep]]u | ||
+ | |- | ||
+ | | 24. | ||
+ | | rowspan="2" | + | ||
+ | | rowspan="2" | -eto | ||
+ | ! -[[ek (suf.)|ek]]o #5 | ||
+ | | Rus.: -ёк [-jok] | ||
+ | ! [[házu|ház]][[ek]]o | ||
+ | |dometo | ||
+ | |- | ||
+ | | 25. | ||
+ | ! -[[im]]o | ||
+ | | Gua.: -mi | ||
+ | ! [[házu|haz]][[im]]o | ||
+ | | dometo | ||
+ | |- | ||
+ | | 26. | ||
+ | | rowspan="3" | | ||
+ | | rowspan="3" | -i- | ||
+ | ! bo- | ||
+ | | Secv.: ''bo-'' en ''botswana'' | ||
+ | ! Borúso | ||
+ | | Rusujo | ||
+ | |- | ||
+ | | 27. | ||
+ | ! {{malnova}} | -[[ij]]- | ||
+ | | = | ||
+ | ! {{malnova}} | [[zermána|Zermán]][[ij]]o | ||
+ | | Germanujo | ||
+ | |- | ||
+ | | 28. | ||
+ | ! -uls- | ||
+ | | Mong. улс | ||
+ | ! Rúsulso | ||
+ | | Rusujo | ||
+ | |- | ||
+ | | 29. | ||
+ | | rowspan="2" | + | ||
+ | | rowspan="2" | -ido | ||
+ | ! -[[eć]]o | ||
+ | | S.Sor.: -eć- | ||
+ | ! slónjećo | ||
+ | | elefantido | ||
+ | |- | ||
+ | | 30. | ||
+ | ! -[[ok]]o | ||
+ | | Rus.: -ёк [ok] "-eto" | ||
+ | ! [[míco|míc]][[ok]]o | ||
+ | | katido | ||
+ | |- | ||
+ | | 31. | ||
+ | | | ||
+ | | -if- #6 | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | | 32. | ||
+ | | rowspan="2" | + | ||
+ | | rowspan="2" | -igi | ||
+ | ! [[me-]] | ||
+ | | TokP.: mek-, | ||
+ | Pat.: mek; Klk.: ma- #7 | ||
+ | ! [[na-|na]][[me-|me]][[sína]] | ||
+ | | bluigi | ||
+ | |- | ||
+ | | 33. | ||
+ | ! -[[intj]]a | ||
+ | | Lit.: -inti (en: gyvinti) | ||
+ | ! [[na-|na]][[píta|pít]][[intj]]a | ||
+ | | trinkigi | ||
+ | |- | ||
+ | | 34. | ||
+ | | rowspan="2" | + | ||
+ | | rowspan="2" | -iĝi | ||
+ | ! [[ve-]] | ||
+ | | Ger.: werden [verden] "fariĝi; | ||
+ | -os" | ||
+ | ! [[na-|na]][[ve-|ve]][[zólta]] | ||
+ | | verdiĝi | ||
+ | |- | ||
+ | | 35. | ||
+ | ! -[[etj]]a | ||
+ | | Rus.: -еть [etj] (en: glupétj, | ||
+ | dlinnétj, ...) | ||
+ | ! [[na-|na]][[zólta|zólt]][[etj]]a | ||
+ | | verdiĝi | ||
+ | |- | ||
+ | | 36. | ||
+ | | + | ||
+ | | -ilo | ||
+ | ! -[[elo]] | ||
+ | | Ger.: -el (en: Schlüssel) | ||
+ | ! [[kátima|kátim]][[el]]o | ||
+ | | tranĉilo | ||
+ | |- | ||
+ | | 37. | ||
+ | | + | ||
+ | | -ino | ||
+ | ! -[[i]] | ||
+ | | Sans.: -î, -i (rajnî) | ||
+ | ! [[míco|míc]]i | ||
+ | | katino | ||
+ | |- | ||
+ | | 38. | ||
+ | | rowspan="2" | + | ||
+ | | rowspan="2" | -inda | ||
+ | ! {{regiona}} | -[[awla]] (Var.: -alv-) | ||
+ | | Hung.: -való | ||
+ | ! [[lúba|lúb]][[awl]]a | ||
+ | | rowspan="2" | aminda | ||
+ | |- | ||
+ | | 39. | ||
+ | ! -[[odn]]a | ||
+ | | Sor.: hódny #8 | ||
+ | ! [[lúba|lúb]][[odn]]a | ||
+ | |- | ||
+ | | 40. | ||
+ | | + | ||
+ | | -ingo | ||
+ | ! -[[edl]]o #9 | ||
+ | | Ĉeĥ.: -edlo | ||
+ | ! [[ábru|ábr]][[edl]]o | ||
+ | | plumingo | ||
+ | |- | ||
+ | | 41. | ||
+ | | + | ||
+ | | {{roza}} | -inta | ||
+ | ! [[rul-]] | ||
+ | | Keĉ.: ruway "fari" | ||
+ | ! [[rul-|rul]][[dánja]] | ||
+ | | batinta | ||
+ | |- | ||
+ | | 42. | ||
+ | | + | ||
+ | | -ismo | ||
+ | ! -ismo | ||
+ | | = | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | | 43. | ||
+ | | rowspan="3" | + | ||
+ | | rowspan="3" | -isto #10 | ||
+ | ! -[[asto]] | ||
+ | | Ĉuv.: asto "metiisto" | ||
+ | ! [[mála|mál]][[ast]]o | ||
+ | | muelisto | ||
+ | |- | ||
+ | | 44. | ||
+ | ! -[[erj]]o | ||
+ | | Ger.: -er, Angl.: -er, Rus.: -арь [arj] | ||
+ | ! [[lésu|lés]][[erj]]o | ||
+ | | arbaristo | ||
+ | |- | ||
+ | | 45. | ||
+ | ! [[to-]] | ||
+ | | Vj.: thợ 'Handwerker' | ||
+ | ! [[to-|to]][[mája|maj]]o | ||
+ | | tajloro | ||
+ | |- | ||
+ | | 46. | ||
+ | | + | ||
+ | | -isto | ||
+ | ! -[[isto]] | ||
+ | | = | ||
+ | ! [[śovinisto]] | ||
+ | | ŝovinisto | ||
+ | |- | ||
+ | | 47. | ||
+ | | + | ||
+ | | {{roza}} | -ita | ||
+ | ! [[bil-]] | ||
+ | | Angl.: be [bi:] (en: be called) | ||
+ | & Vj.: bị 'erleiden', <Passiv> | ||
+ | ! [[bil-|bil]][[dánja]] | ||
+ | | batita | ||
+ | |- | ||
+ | | 48. | ||
+ | | | ||
+ | | -iva #11 | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | | 49. | ||
+ | | | ||
+ | | -izi #12 | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | butonizi | ||
+ | |- | ||
+ | | 50. | ||
+ | | + | ||
+ | | -njo | ||
+ | ! -[[iti]] | ||
+ | | | ||
+ | ! [[Émi|Ém]][[iti]] | ||
+ | | Emnjo | ||
+ | |- | ||
+ | | 51. | ||
+ | | + | ||
+ | | -obla | ||
+ | ! -[[piś]]- | ||
+ | | Alb.: -fish | ||
+ | ! [[tir]][[piś]]a | ||
+ | | triobla | ||
+ | |- | ||
+ | | 52. | ||
+ | | + | ||
+ | | -ono | ||
+ | ! -[[ud]]- | ||
+ | | Kr.: udio | ||
+ | ! [[kum|kúm]][[ud]]o | ||
+ | | triono | ||
+ | |- | ||
+ | | 53. | ||
+ | | + | ||
+ | | {{roza}} | -onta | ||
+ | ! [[rus-]] | ||
+ | | Keĉ.: ruway "fari" | ||
+ | ! [[rus-|rus]][[máka]] | ||
+ | | manĝonta | ||
+ | |- | ||
+ | | 54. | ||
+ | | + | ||
+ | | -ope | ||
+ | ! [[cu-]] | ||
+ | | Ger.: zu | ||
+ | ! [[cu-|cu]][[kek]] | ||
+ | | kvarope | ||
+ | |- | ||
+ | | 55. | ||
+ | | + | ||
+ | | {{roza}} | -ota | ||
+ | ! [[bis-]] | ||
+ | | Angl.: be [bi:] (en: be called) | ||
+ | & Vj.: bị 'erleiden', <Passiv> | ||
+ | ! [[bis-|bis]][[kátima]] | ||
+ | | tranĉota | ||
+ | |- | ||
+ | | 56. | ||
+ | | | ||
+ | | -oza #13 | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | sabloza | ||
+ | |- | ||
+ | | 57. | ||
+ | | rowspan="5" | + | ||
+ | | rowspan="5" | -ujo | ||
+ | ! -[[ens]]o #14 | ||
+ | | H/Gr.: en + Est.: asi "ajo" | ||
+ | ! [[cúkru|cúkr]][[ens]]o | ||
+ | | sukerujo | ||
+ | |- | ||
+ | | 58. | ||
+ | ! bo- #15 | ||
+ | | Svan.: ''bo-'' en ''botswana'' | ||
+ | ! Borúso | ||
+ | | Ruslando | ||
+ | |- | ||
+ | | 59. | ||
+ | ! {{malnova}} | -[[ij]]o #15 | ||
+ | | Esp-o: -i-, Pl.: -ija, Lit.: -ìja | ||
+ | ! {{malnova}} | [[Zermána|Zermán]][[ij]]o | ||
+ | | germanujo | ||
+ | |- | ||
+ | | 60. | ||
+ | ! -uls- #15 | ||
+ | | Mong. улс | ||
+ | ! Rúsulso | ||
+ | | Rusujo | ||
+ | |- | ||
+ | | 61. | ||
+ | ! -[[ilć]]-, -[[aswu]] #16 | ||
+ | | Snc.: -iłč-; Aĉum.: asw?ú | ||
+ | ! [[áplo|ápl]][[ilć]]o, [[áplo|ápl]][[aswu]] | ||
+ | | pomarbo | ||
+ | |- | ||
+ | | 62. | ||
+ | | + | ||
+ | | -ulo | ||
+ | ! -[[ul]]o | ||
+ | | = | ||
+ | ! [[tlústa|tlúst]][[ul]]o | ||
+ | | dikulo | ||
+ | |- | ||
+ | | 63. | ||
+ | | | ||
+ | | -ul- #17 | ||
+ | ! -[[uk]]- #18 | ||
+ | | Lit.: -ùkas/-ùke, Fin.: elukka | ||
+ | ! [[síso|sís]][[uk]]o[[ri]] | ||
+ | | mamuloj | ||
+ | |- | ||
+ | | 64. | ||
+ | | + | ||
+ | | -um- | ||
+ | ! -[[am]]-, -[[em]]-, | ||
+ | -[[om]]-, -[[um]]- (#) | ||
+ | | = | ||
+ | ! [[dik]][[em]][[śaś]] ¦ [[héva|hev]][[em]]a | ||
+ | | miliono (#19) ¦ feliĉa (#20) | ||
+ | RIM: pliaj sub | ||
+ | la titolo "Um-vortoj" | ||
+ | |} | ||
+ | {{Komento-20| | ||
+ | teksto1=#1: El la libro "Esperanto-pola vortaro", paĝo 10, 21; Pl.: umiejętność 'Fertigkeit, Können' "kapablo".| | ||
+ | teksto2=#2: Nur uzeblas, se temas pri personoj.| | ||
+ | teksto3=#3: Kompare al la Rusa (tie 24) kaj Pola (tie 15) lingvoj ĉi tie nur estas unu ekvivalento. [v-u "der esperantist" 3/1983, paĝo 57]| | ||
+ | teksto4=#4: El la sama fonto kiel -abl-.| | ||
+ | teksto5=#5: Paronimas ekde 5a de januaro 2001 kun "ek" en la senco de "du". Pro tio ĝi eldatiĝas. Prefere uzu la sufikson "-im-"!| | ||
+ | teksto6=#6: El la sama fonto kiel -abl- kaj -eska.| | ||
+ | teksto7=#7: Par. TokP.: mekim, Angl.: make [mejk], Pld.: maken [mo-]| | ||
+ | teksto8=#8: Par. Pl.: godny| | ||
+ | teksto9=#9: Proponita al mi de Manfred Goldbogen el Ŝtralsundo.| | ||
+ | teksto10=#10: Nur se temas pri profesia senco!| | ||
+ | teksto11=#11: El la sama fonto kiel -abl-, -eska, -i- kaj -if-.| | ||
+ | teksto12=#12: El la sama fonto kiel -abl-, -eska, -i-, -if- kaj -iva.| | ||
+ | teksto13=#13: El la sama fonto kiel -abl-, -eska, -i-, -if-, -iva kaj -izi.| | ||
+ | teksto14=#14: Nur se temas pri vazo, kiu ja fakte enhavas ion.| | ||
+ | teksto15=#15: Nur se temas pri lando.| | ||
+ | teksto16=#16: Nur se temas pri planto aŭ arbo.| | ||
+ | teksto17=#17: Nur se temas pri besto.| | ||
+ | teksto18=#18: Ankaŭ por plantoj! V-u ĉe -aĵ-!| | ||
+ | teksto19=#19: Laŭvorte: "dek-um-ses", do 10<sup>6</sup>| | ||
+ | teksto20=#20: Laŭvorte: "bon-uma"}} | ||
+ | <br /> | ||
+ | {{Rimarko| | ||
+ | teksto=RIM (#) Kun aldona variaĵo de la vokalo depende de la antaŭa. La rozaj sufiksoj fakte estas markiloj por participoj. | ||
+ | }} | ||
+ | {{Vidu vortfarado}} |
Nuna versio ekde 13:47, 9. Mar 2011
Ĉiuj oficialaj afiksoj de Esperanto estas markataj per +.
Prefiksoj / pìrebánduri
1. | anti- | han- | Jap.: han- | handóko | antiveneno | |
---|---|---|---|---|---|---|
2. | arki- | arkiepiskopo | ||||
3. | + | bo- | svi- | Ger.: Schwieger- | svibápu | bopatro |
4. | + | dis- | roz- | Pol.: roz- | rozpádo | disfalo |
5. | + | ek- | ko- #1 | Fr.: commancer "komenci" | nakogérsa | eklabori |
6. | + | eks- | eks- | = | eksválderjolo | eksregistaro |
7. | + | for- | ŋac(re)- #2 | Ind.: ngacir "forkuri, fugi" | naŋacésa | foresti |
8. | + | ge- | -ori | |||
9. | gi- | Son.: gi- | gimícori | gekatoj | ||
10. | + | mal- | an- | Kor.: an-, Gr.: α/αν [a/an] | andáda | malgranda |
11. | + | mis- | dus- | Sans.: dus-, Gr.: δυσ- [dus-] | nadusgéra | misfari |
12. | + | pra- | ásli- | Ind.: asli | àslikéli | pralingvo |
13. | + | re- | njo- | Angl.: new [nju:] "nova" > Jap.: nyu [nju] | nanjonúrintja | renovigi |
14. | + | retro- | bek- #3 | Angl.: bak [bäk] > TokP.: bek | nabekâka | reveturi, retroveturi |
15. | stif- | ùbaj- | Drg.: ubaj | ùbajbápu | stifpatro |
- #1: Dialekte: kǫ
- #2: Dialekte: ŋácar, ŋácer, ŋácir
- #3: Dialekte estas sufikso kaj tial iom pli similas al la Tokpisina vorto, kiu ja sekvas la verbon. Ekzemple: nagámbeka "reveni" (k-u TokP.: i kam bek).
Sufiksoj / pasbánduri
1. | -abl- #1 | |||||
2. | + | -aĉo | -ać- | = | rúnaćo | homaĉo |
---|---|---|---|---|---|---|
3. | + | -ado | daw- | Ger.: dauern "daŭri" | dawdánjo | batado |
4. | + | -ado | -eni | Rus.: -ение [enie] (en: padénie) | padeni | falo |
5. | + | -aĵo | -aso | Est.: asi "aĵo" | makaso | manĝaĵo |
6. | + | -ano | -ez(o/i/u) | Ger.: -ese (en: Chinese) | Kitakezo | Kitakano |
7. | -ies(o/i/u) | Fin.: mies | Kitakieso | |||
8. | mo- | Secv.: mo- en motswana | Morúsi, Morúsu | Rusino, ruso | ||
9. | + | -anto | ru- | Keĉ.: ruway "fari" | rudánjo | faranto |
10. | + | -aro | nas- #2 | Nub.: nas- | nastúrko | turkaro |
11. | -olo | Angl.: all [ol] "tuto; tuta;
tute; ĉiuj", TokP.: ol "homoj; ili" |
dántolo | dentaro | ||
12. | + | -ata | bi- | Angl.: be [bi:] (en: be called) &
Vj.: bị 'erleiden', <Passiv> |
bimáka | manĝata |
13. | + | -ĉjo | -oćku | Hung.: -cska, -cske | Rúdoćku | Rudĉjo |
14. | + | -ebla | -atva | Hung.: -ható (-hetö) | mákatva | manĝebla |
15. | + | -eco | -eśo | dádeśo | grandeco | |
16. | + | -ego | -egvo | Ĉer.: -egua, -eguo | házegvo | domego |
17. | + | -ejo #3 | -ajko | Est.: paik, Fin.: paikka "loko"
& Lit.: aikštė |
svápajko | dormejo |
18. | + | -ema | -ajpa | Fin.: taipumus | gérsajpa | laborema |
19. | + | -enda | -edva | Esp-o: dev-a | lípedva | pagenda |
20. | + | -ero | -elmo | Ger.: Element & Hung.: elem | súvelmo | akvero |
21. | -eska #4 | italeska | ||||
22. | + | -estro | -awpt- | Ger.: Haupt | úrawptu | urbestro |
23. | -iep- | Ĉi.: hiep | úriepu | |||
24. | + | -eto | -eko #5 | Rus.: -ёк [-jok] | házeko | dometo |
25. | -imo | Gua.: -mi | hazimo | dometo | ||
26. | -i- | bo- | Secv.: bo- en botswana | Borúso | Rusujo | |
27. | -ij- | = | Zermánijo | Germanujo | ||
28. | -uls- | Mong. улс | Rúsulso | Rusujo | ||
29. | + | -ido | -ećo | S.Sor.: -eć- | slónjećo | elefantido |
30. | -oko | Rus.: -ёк [ok] "-eto" | mícoko | katido | ||
31. | -if- #6 | |||||
32. | + | -igi | me- | TokP.: mek-,
Pat.: mek; Klk.: ma- #7 |
namesína | bluigi |
33. | -intja | Lit.: -inti (en: gyvinti) | napítintja | trinkigi | ||
34. | + | -iĝi | ve- | Ger.: werden [verden] "fariĝi;
-os" |
navezólta | verdiĝi |
35. | -etja | Rus.: -еть [etj] (en: glupétj,
dlinnétj, ...) |
nazóltetja | verdiĝi | ||
36. | + | -ilo | -elo | Ger.: -el (en: Schlüssel) | kátimelo | tranĉilo |
37. | + | -ino | -i | Sans.: -î, -i (rajnî) | míci | katino |
38. | + | -inda | -awla (Var.: -alv-) | Hung.: -való | lúbawla | aminda |
39. | -odna | Sor.: hódny #8 | lúbodna | |||
40. | + | -ingo | -edlo #9 | Ĉeĥ.: -edlo | ábredlo | plumingo |
41. | + | -inta | rul- | Keĉ.: ruway "fari" | ruldánja | batinta |
42. | + | -ismo | -ismo | = | ||
43. | + | -isto #10 | -asto | Ĉuv.: asto "metiisto" | málasto | muelisto |
44. | -erjo | Ger.: -er, Angl.: -er, Rus.: -арь [arj] | léserjo | arbaristo | ||
45. | to- | Vj.: thợ 'Handwerker' | tomajo | tajloro | ||
46. | + | -isto | -isto | = | śovinisto | ŝovinisto |
47. | + | -ita | bil- | Angl.: be [bi:] (en: be called)
& Vj.: bị 'erleiden', <Passiv> |
bildánja | batita |
48. | -iva #11 | |||||
49. | -izi #12 | butonizi | ||||
50. | + | -njo | -iti | Émiti | Emnjo | |
51. | + | -obla | -piś- | Alb.: -fish | tirpiśa | triobla |
52. | + | -ono | -ud- | Kr.: udio | kúmudo | triono |
53. | + | -onta | rus- | Keĉ.: ruway "fari" | rusmáka | manĝonta |
54. | + | -ope | cu- | Ger.: zu | cukek | kvarope |
55. | + | -ota | bis- | Angl.: be [bi:] (en: be called)
& Vj.: bị 'erleiden', <Passiv> |
biskátima | tranĉota |
56. | -oza #13 | sabloza | ||||
57. | + | -ujo | -enso #14 | H/Gr.: en + Est.: asi "ajo" | cúkrenso | sukerujo |
58. | bo- #15 | Svan.: bo- en botswana | Borúso | Ruslando | ||
59. | -ijo #15 | Esp-o: -i-, Pl.: -ija, Lit.: -ìja | Zermánijo | germanujo | ||
60. | -uls- #15 | Mong. улс | Rúsulso | Rusujo | ||
61. | -ilć-, -aswu #16 | Snc.: -iłč-; Aĉum.: asw?ú | áplilćo, áplaswu | pomarbo | ||
62. | + | -ulo | -ulo | = | tlústulo | dikulo |
63. | -ul- #17 | -uk- #18 | Lit.: -ùkas/-ùke, Fin.: elukka | sísukori | mamuloj | |
64. | + | -um- | -am-, -em-, | = | dikemśaś ¦ hevema | miliono (#19) ¦ feliĉa (#20)
RIM: pliaj sub la titolo "Um-vortoj" |
- #1: El la libro "Esperanto-pola vortaro", paĝo 10, 21; Pl.: umiejętność 'Fertigkeit, Können' "kapablo".
- #2: Nur uzeblas, se temas pri personoj.
- #3: Kompare al la Rusa (tie 24) kaj Pola (tie 15) lingvoj ĉi tie nur estas unu ekvivalento. [v-u "der esperantist" 3/1983, paĝo 57]
- #4: El la sama fonto kiel -abl-.
- #5: Paronimas ekde 5a de januaro 2001 kun "ek" en la senco de "du". Pro tio ĝi eldatiĝas. Prefere uzu la sufikson "-im-"!
- #6: El la sama fonto kiel -abl- kaj -eska.
- #7: Par. TokP.: mekim, Angl.: make [mejk], Pld.: maken [mo-]
- #8: Par. Pl.: godny
- #9: Proponita al mi de Manfred Goldbogen el Ŝtralsundo.
- #10: Nur se temas pri profesia senco!
- #11: El la sama fonto kiel -abl-, -eska, -i- kaj -if-.
- #12: El la sama fonto kiel -abl-, -eska, -i-, -if- kaj -iva.
- #13: El la sama fonto kiel -abl-, -eska, -i-, -if-, -iva kaj -izi.
- #14: Nur se temas pri vazo, kiu ja fakte enhavas ion.
- #15: Nur se temas pri lando.
- #16: Nur se temas pri planto aŭ arbo.
- #17: Nur se temas pri besto.
- #18: Ankaŭ por plantoj! V-u ĉe -aĵ-!
- #19: Laŭvorte: "dek-um-ses", do 106
- #20: Laŭvorte: "bon-uma"
RIM (#) Kun aldona variaĵo de la vokalo depende de la antaŭa. La rozaj sufiksoj fakte estas markiloj por participoj.