Afiksoj/kitake
El Kitakujo
(Malsamoj inter versioj)
(→Je D: mi ŝablonigis ĉi tiun ĉapitron) |
E (→Je E: korekto) |
||
(28 mezaj versioj ne montrata.) | |||
Linio 5: | Linio 5: | ||
! [[an-]] | ! [[an-]] | ||
| mal- | | mal- | ||
- | ! [[an-|an]][[élta]] | + | ! [[an-|an]][[élta]] #1 |
- | + | ||
| malviva | | malviva | ||
|- | |- | ||
Linio 15: | Linio 14: | ||
| pralingvo | | pralingvo | ||
|} | |} | ||
+ | {{Komento-1 | ||
+ | |teksto1=#1: Mn.Kit.: anelà, Dial.: anêla | ||
+ | }} | ||
+ | |||
=== Je B === | === Je B === | ||
{| {{Prettytable}} | {| {{Prettytable}} | ||
Linio 24: | Linio 27: | ||
|- | |- | ||
| 4. | | 4. | ||
- | ! [[bek-]] | + | ! [[bek-]] #1 |
| re- (loke!) | | re- (loke!) | ||
! [[na-|na]][[bek-|bek]][[ména]] | ! [[na-|na]][[bek-|bek]][[ména]] | ||
| reiri | | reiri | ||
+ | |- | ||
+ | | 5. | ||
+ | ! [[bo-]] #2 | ||
+ | | -uj-, ''-i-'' | ||
+ | ! [[Bo-|Bo]][[Rusa popolo|rús]]o | ||
+ | | Rusujo, ''Rusio'' | ||
|} | |} | ||
+ | {{Komento-2 | ||
+ | |teksto1=#1: Dialekte estas sufikso kaj tial pli similas al la Tokpisina vorto. Ekzemple '''nagámbeka''' "reveni" (k-u TokP.: ''i kam bek'') | ||
+ | |teksto2=#2: Sinonimas al -uls, ekz.: '''Rúsulso''' "Rusujo" | ||
+ | }} | ||
+ | |||
=== Je C === | === Je C === | ||
{| {{Prettytable}} | {| {{Prettytable}} | ||
- | | | + | | 6. |
! [[cu-]] | ! [[cu-]] | ||
| -ope | | -ope | ||
Linio 39: | Linio 53: | ||
=== Je Ć === | === Je Ć === | ||
{| {{Prettytable}} | {| {{Prettytable}} | ||
- | | | + | | 7. |
! [[ći-]] | ! [[ći-]] | ||
| rivero de … | | rivero de … | ||
Linio 47: | Linio 61: | ||
=== Je D === | === Je D === | ||
{| {{Prettytable}} | {| {{Prettytable}} | ||
- | | | + | | 8. |
! [[daw-]] | ! [[daw-]] | ||
| -ad- | | -ad- | ||
Linio 53: | Linio 67: | ||
| dormadi | | dormadi | ||
|- | |- | ||
- | | | + | | 9. |
! [[dus-]] | ! [[dus-]] | ||
| mis- | | mis- | ||
Linio 59: | Linio 73: | ||
| misiri | | misiri | ||
|- | |- | ||
- | | | + | | 10. |
! [[dźja-]] | ! [[dźja-]] | ||
| -famili- (lingve) | | -famili- (lingve) | ||
Linio 65: | Linio 79: | ||
| tjurka (kiel familio) | | tjurka (kiel familio) | ||
|- | |- | ||
- | | | + | | 11. |
! [[dźjo-]] | ! [[dźjo-]] | ||
| -familieg- (lin.) | | -familieg- (lin.) | ||
Linio 71: | Linio 85: | ||
| urala (kiel familiego) | | urala (kiel familiego) | ||
|} | |} | ||
- | == Je E == | + | === Je E === |
- | + | {| {{Prettytable}} | |
- | + | | 12. | |
- | + | ! [[eks-]] | |
- | + | | eks- | |
- | + | ! [[eks-|eks]][[válda|váld]][[erj]][[ol]]o | |
- | + | | eksregistaro | |
- | + | |} | |
- | + | === Je F === | |
- | 19. | + | === Je G === |
- | + | {| {{Prettytable}} | |
- | + | | 13. | |
+ | ! [[geo-]] | ||
+ | | antaŭa | ||
+ | ! [[geo-|geo]][[gódi]][[pi]] | ||
+ | | en/dum la antaŭa jaro | ||
+ | |- | ||
+ | | 14. | ||
+ | ! [[gi-]] | ||
+ | | ge- | ||
+ | ! [[gi-|gi]][[áhhu|áhh]]o[[ri]] | ||
+ | | gefratoj | ||
+ | |} | ||
+ | === Je H === | ||
+ | {| {{Prettytable}} | ||
+ | | 15. | ||
+ | ! [[han-]] | ||
+ | | kontraŭ-, anti- | ||
+ | ! [[han-|han]][[kitáka]] | ||
+ | | antikitaka | ||
+ | |} | ||
+ | === Je I === | ||
+ | === Je J === | ||
+ | === Je K === | ||
+ | {| {{Prettytable}} | ||
+ | | 16. | ||
+ | ! [[kàle-]] | ||
+ | | bon(e)- | ||
+ | ! [[kàle-|kàle]][[gáma|gám]][[o]][[n]] | ||
+ | | bonvenon | ||
+ | |- | ||
+ | | 17. | ||
+ | ! [[ki-]] #1 | ||
+ | | -lingva | ||
+ | ! [[ki-|ki]][[zermana]] | ||
+ | | germanlingva | ||
+ | |- | ||
+ | | 18. | ||
+ | ! [[ko-]] #2 | ||
+ | | ek- | ||
+ | ! [[na-|na]][[ko-|ko]][[máka]] | ||
+ | | ekmanĝi | ||
+ | |} | ||
+ | {{Komento-2 | ||
+ | |teksto1=#1: Estiĝis el la Svahila klasoprefikso, sed sence rilatas nur al lingvoj. | ||
+ | |teksto2=#2: Dialekste estas kǫ- | ||
+ | }} | ||
+ | |||
+ | === Je L === | ||
+ | === Je M === | ||
+ | {| {{Prettytable}} | ||
+ | | 19. | ||
+ | ! [[me-]] | ||
+ | | -ig- | ||
+ | ! [[na-|na]][[me-|me]][[gáma]] | ||
+ | | venigi | ||
+ | |- | ||
+ | | rowspan="2" | 20. | ||
+ | ! rowspan="2" | [[mo-]] #1 | ||
+ | | rowspan="2" | -an- | ||
+ | ! [[Mo-|Mo]][[Rusa popolo|rús]]i, Morúsu | ||
+ | | Rusino, ruso | ||
+ | |- | ||
+ | ! Mocváni, Mocvánu | ||
+ | | Bocvananino, bocvano | ||
+ | |} | ||
+ | {{Komento-1 | ||
+ | |teksto1=#1: Sinonimas al '''-ies-''', ekz. '''Rúsiesi''', '''Rúsiesu''' "rusino, ruso" | ||
+ | }} | ||
+ | |||
+ | === Je N === | ||
+ | {| {{Prettytable}} | ||
+ | | 21. | ||
+ | ! [[namt-]] | ||
+ | | kiu scias | ||
+ | ! [[namt-|námt-]][[kvo]] | ||
+ | | kiu scias kio | ||
+ | |- | ||
+ | | 22. | ||
+ | ! [[nas-]] | ||
+ | | -ar- (homoj) | ||
+ | ! [[nas-|nas]][[túrko]] | ||
+ | | turkaro | ||
+ | |- | ||
+ | | 23. | ||
+ | ! [[nemt-]] | ||
+ | | … ajn | ||
+ | ! [[nemt-|némt-]][[kve]] | ||
+ | | mi ne scias kiu, kiu ajn | ||
+ | |- | ||
+ | | 24. | ||
+ | ! [[nevim-]] | ||
+ | | … ajn | ||
+ | ! [[nevim-|nevim]][[kve]] | ||
+ | | kiu ajn | ||
+ | |- | ||
+ | | 25. | ||
+ | ! [[njo-]] | ||
+ | | re- | ||
+ | ! [[na-|na]][[njo-|njo]][[núra|núr]][[intj]]a | ||
+ | | renovigi | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | === Je Ŋ === | ||
+ | {| {{Prettytable}} | ||
+ | | 26. | ||
+ | ! [[ŋac(re)-]] #1 | ||
+ | | for- | ||
+ | ! [[na-|na]][[ŋac(re)-|ŋac]][[ésa]] | ||
+ | | foresti | ||
+ | |- | ||
+ | | 27. | ||
+ | ! [[ŋin-]] | ||
+ | | kilo- | ||
+ | ! [[ŋin-|ŋin]][[cígo]] | ||
+ | | kilometro | ||
+ | |} | ||
+ | {{Komento-1 | ||
+ | |teksto1=#1: Dialekte estas '''ŋácar''', '''ŋácer''' kaj '''ŋácir'''. | ||
+ | }} | ||
+ | |||
+ | === Je O === | ||
+ | === Je P === | ||
+ | {| {{Prettytable}} | ||
+ | | 28. | ||
+ | ! [[pao-]] | ||
+ | | ĉef- #3 | ||
+ | ! [[pao-|pao]][[stacju]] | ||
+ | | ĉefstacio | ||
+ | |} | ||
+ | === Je R === | ||
+ | {| {{Prettytable}} | ||
+ | | 29. | ||
+ | ! [[raj-]] | ||
+ | | sekva | ||
+ | ! [[raj-|raj]][[gódi]][[pi]] | ||
+ | | en sekva jaro | ||
+ | |- | ||
+ | | 30. | ||
+ | ! [[roz-]] | ||
+ | | dis- | ||
+ | ! [[roz-|roz]][[páda|pád]]o | ||
+ | | disfalo | ||
+ | |} | ||
+ | === Je S === | ||
+ | {| {{Prettytable}} | ||
+ | | 31. | ||
+ | ! [[sa-]] | ||
+ | | malek-, el(-)(#4) | ||
+ | ! [[na-|na]][[sa-|sa]][[máka]] | ||
+ | | finmanĝi | ||
+ | |- | ||
+ | | 32. | ||
+ | ! [[sum-]] #5 | ||
+ | | <iu, io> | ||
+ | ! [[sum-|súm]][[tem]] | ||
+ | | iam | ||
+ | |- | ||
+ | | 33. | ||
+ | ! [[svi-]] | ||
+ | | bo- | ||
+ | ! [[svi-|svi]][[bápu]] | ||
+ | | bopatro | ||
+ | |} | ||
+ | === Je Ś === | ||
+ | {| {{Prettytable}} | ||
+ | | 34. | ||
+ | ! [[śi-]] | ||
+ | | ĉi(-) | ||
+ | ! [[śi-|śi]][[teme]] | ||
+ | | ĉi tiu, tiu ĉi | ||
+ | |} | ||
+ | === Je T === | ||
+ | {| {{Prettytable}} | ||
+ | | 35. | ||
+ | ! [[to-]] | ||
+ | | -isto | ||
+ | ! [[to-]][[mája|májo]] | ||
+ | | tajloro | ||
+ | |} | ||
+ | === Je U === | ||
+ | {| {{Prettytable}} | ||
+ | | 36. | ||
+ | ! [[ubaj-]] | ||
+ | | stif-, duon- | ||
+ | ! [[ubaj-]][[bápu]] | ||
+ | | stif-patro, duon-patro | ||
+ | |} | ||
+ | === Je V === | ||
+ | {| {{Prettytable}} | ||
+ | | 37. | ||
+ | ! [[ve-]] | ||
+ | | -iĝ- | ||
+ | ! [[na-|na]][[ve-|ve]][[dáda]] | ||
+ | | grandiĝi | ||
+ | |- | ||
+ | | 38. | ||
+ | ! [[vejte-]] | ||
+ | | tele- | ||
+ | ! [[vejte-|vejte]][[lúkima|lúkim]][[el]]o | ||
+ | | televidilo | ||
+ | |} | ||
+ | === Je Z === | ||
+ | {| {{Prettytable}} | ||
+ | | 39. | ||
+ | ! [[zu-]] | ||
+ | | -grup- (lingve) | ||
+ | ! [[zu-|zu]][[sláva]] | ||
+ | | slava (kiel grupo) | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | == Sufiksoj / pasbánduri == | ||
+ | === Je A === | ||
+ | {| {{Prettytable}} | ||
+ | | 1. | ||
+ | ! -[[ać]]- | ||
+ | | -aĉ- | ||
+ | ! [[házu|ház]][[ać]]u | ||
+ | | domaĉo | ||
+ | |- | ||
+ | | 2. | ||
+ | ! -[[ajk]]- #1 | ||
+ | | -ej- | ||
+ | ! [[máka|mák]][[ajk]]o | ||
+ | | manĝejo | ||
+ | |- | ||
+ | | 3. | ||
+ | ! -[[ajp]]- | ||
+ | | -em- | ||
+ | ! [[svápa|sváp]][[ajp]]o | ||
+ | | dormemo | ||
+ | |- | ||
+ | | 4. | ||
+ | ! -[[ajś]]- | ||
+ | | -infano, -fil(in)o | ||
+ | ! [[Paolu|Paol]]-[[ajś]]u | ||
+ | | Paŭlo-filo | ||
+ | |- | ||
+ | | 5. | ||
+ | ! -[[akti]] | ||
+ | | regiono | ||
+ | ! [[Rújgo|Rújg]][[akti]] | ||
+ | | regiono Rugeno | ||
+ | |- | ||
+ | |6. | ||
+ | ! -[[ali]] | ||
+ | | riverego | ||
+ | ! [[bêra|Bêr]][[ali]] | ||
+ | | bruna riverego | ||
+ | |- | ||
+ | | 7. | ||
+ | ! -[[apja]] #2 | ||
+ | | paĉjo ... | ||
+ | ! [[Mónu]]-[[apja]] | ||
+ | | paĉjo Monuo | ||
+ | |- | ||
+ | | 8. | ||
+ | ! -[[as]]- | ||
+ | | -aĵ- | ||
+ | ! [[máka|mák]][[as]]o | ||
+ | | manĝaĵo | ||
+ | |- | ||
+ | | 9. | ||
+ | ! -[[ast]]- | ||
+ | | -ist- | ||
+ | ! [[gérsa|gérs]][[ast]]o | ||
+ | | laboristo | ||
+ | |- | ||
+ | | 10. | ||
+ | ! -[[aswu]] | ||
+ | | -arbo | ||
+ | ! [[bátili|bátil]]-[[aswu|àswu]] | ||
+ | | prunarbo | ||
+ | |- | ||
+ | | 11. | ||
+ | ! -[[atv]]- | ||
+ | | -ebl- | ||
+ | ! [[máta|mát]][[atv]]a | ||
+ | | videbla | ||
+ | |- | ||
+ | | 12. | ||
+ | ! {{regiona}} | -[[awl]]- (Var.: -alv-) #3 | ||
+ | | -ind- | ||
+ | ! [[lúba|lúb]][[awl]]a | ||
+ | | aminda | ||
+ | |- | ||
+ | | 13. | ||
+ | ! {{regiona}} | -[[awpt]]- #4 | ||
+ | | -estr- | ||
+ | ! [[úru|úr]][[awpt]]u | ||
+ | | urbestro | ||
+ | |} | ||
+ | {{Komento-4 | ||
+ | |teksto1=#1: Kompare al la Rusa (tie 24) kaj Pola (tie 15) lingvoj ĉi tie nur estas unu ekvivalento. [v-u "der esperantist" 3/1983, paĝo 57] | ||
+ | |teksto2=#2: Ĝi ĉiam sekvas la genran finaĵon. | ||
+ | |teksto3=#3: Normala sufikso anstataŭ tio estas -odn-, ekz. lúbodna | ||
+ | |teksto4=#4: Normala sufikso anstataŭ tio estas -iep-, ekz. úriepu | ||
+ | }} | ||
+ | |||
+ | === Je B === | ||
+ | {| {{Prettytable}} | ||
+ | | 14. | ||
+ | ! -[[behh]]- | ||
+ | | preta (por) | ||
+ | ! [[na-]][[lába|láb]]-[[behh]]a | ||
+ | | esti preta por trans- | ||
+ | sendi datojn | ||
+ | |} | ||
+ | === Je C === | ||
+ | === Je D === | ||
+ | {| {{Prettytable}} | ||
+ | | 15. | ||
+ | ! -[[daś]]- | ||
+ | | sam-X-ano | ||
+ | ! [[bími]][[daś]]o | ||
+ | | samideano | ||
+ | |} | ||
+ | === Je E === | ||
+ | {| {{Prettytable}} | ||
+ | | 16. | ||
+ | ! -[[eć]]- | ||
+ | | -id- | ||
+ | ! [[slónjo|slónj]][[eć]]o | ||
+ | | elefantido | ||
+ | |- | ||
+ | | 17. | ||
+ | ! -[[edl]]o #1 | ||
+ | | -ingo | ||
+ | ! [[ábru|ábr]][[edl]]o | ||
+ | | plumingo | ||
+ | |- | ||
+ | | 18. | ||
+ | ! -[[edv]]a | ||
+ | | -enda | ||
+ | ! [[líba|líb]][[edv]]a | ||
+ | | pagenda | ||
+ | |- | ||
+ | | 19. | ||
+ | ! -[[egv]]- | ||
+ | | -eg- | ||
+ | ! [[házu|ház]][[egv]]o | ||
+ | | domego | ||
+ | |- | ||
+ | | 20. | ||
+ | ! {{malnova}} | -[[ek (suf.)|ek]]- #2 | ||
+ | | -et- | ||
+ | ! {{malnova}} | [[házu|ház]][[ek (suf.)|ek]]o | ||
+ | | dometo | ||
+ | |- | ||
+ | | 21. | ||
+ | ! -[[el]]- | ||
+ | | -il- | ||
+ | ! [[kátima|kátim]][[el]]o | ||
+ | | tranĉilo | ||
+ | |- | ||
+ | | 22. | ||
+ | ! -[[elm]]- | ||
+ | | -er- | ||
+ | ! [[svási|svás]][[elm]]o | ||
+ | | pluvero | ||
+ | |- | ||
+ | | 23. | ||
+ | ! -[[ems]]- (Var.: -ims-, | ||
+ | -ujms-) | ||
+ | | -simila | ||
+ | ! [[gjúpa|gjúp]][[ems]]a | ||
+ | | stulteca | ||
+ | |- | ||
+ | | 24. | ||
+ | ! -[[eni]] | ||
+ | | -(ad)o | ||
+ | ! [[páda|pád]][[eni]] | ||
+ | | falo | ||
+ | |- | ||
+ | | 25. | ||
+ | ! -[[ens]]- | ||
+ | | -uj- | ||
+ | ! [[cúkru|cúkr]][[ens]]o | ||
+ | | sukerujo | ||
+ | |- | ||
+ | | 26. | ||
+ | ! -[[enśe]] | ||
+ | | -a (num.) | ||
+ | ! [[ojn|ójn]][[enśe]] | ||
+ | | unua | ||
+ | |- | ||
+ | | 27. | ||
+ | ! -[[erj]]- (Dial.: -eŕ [erĵ]) | ||
+ | | -ist- | ||
+ | ! [[púmu|púm]][[erj]]o | ||
+ | | arbisto | ||
+ | |- | ||
+ | | 28. | ||
+ | ! -[[eś]]- | ||
+ | | -ec- | ||
+ | ! [[máha|máh]][[eś]]o | ||
+ | | grandeco | ||
+ | |- | ||
+ | | 29. | ||
+ | ! -[[etj]]- | ||
+ | | -iĝ- | ||
+ | ! [[na-|na]][[gjúpa|gjúp]][[etj]]a | ||
+ | | stultiĝi | ||
+ | |- | ||
+ | | 30. | ||
+ | ! {{malnova}} | -[[ez]]- #3 | ||
+ | | -an- | ||
+ | ! {{malnova}} | [[ćína|Ćín]][[ez]]u | ||
+ | | ĉino | ||
+ | |} | ||
+ | {{Komento-3 | ||
+ | |teksto1=#1: Proponita al mi de Manfred Goldbogen el Ŝtralsundo. | ||
+ | |teksto2=#2: En normala lingvaĵo estas -im-, ekz. házimo | ||
+ | |teksto3=#3: Anstataŭ tio estu uzata '''mo-''' (ekz. '''Moćíni''', '''Moćínu''') aŭ '''-ies-''' ('''Ćíniesi''', '''Ćíniesu'''). | ||
+ | }} | ||
+ | |||
+ | === Je F === | ||
+ | {| {{Prettytable}} | ||
+ | | 31. | ||
+ | ! -falvi | ||
+ | | -vilaĝo | ||
+ | | Hung.: falu, falva- | ||
+ | ! Jópufàlvi | ||
+ | | Jopufalvo | ||
+ | |} | ||
+ | === Je G === | ||
+ | === Je H === | ||
+ | === Je HH === | ||
+ | {| {{Prettytable}} | ||
+ | | 32. | ||
+ | ! -hhaŋ- | ||
+ | | volonti | ||
+ | | Tlng.: -qang | ||
+ | ! tegérshhaŋa | ||
+ | | volontas labori | ||
+ | |} | ||
+ | === Je I === | ||
+ | {| {{Prettytable}} | ||
+ | | 33. | ||
+ | ! -iep- | ||
+ | | -estr- | ||
+ | | Ĉi.: hiep | ||
+ | ! úriepu | ||
+ | | urbestro | ||
+ | |- | ||
+ | | rowspan="2" | 34. | ||
+ | ! rowspan="2" | -ies- #1 | ||
+ | | rowspan="2" | -an- | ||
+ | | rowspan="2" | Fin.: mies "viro" | ||
+ | ! Rúsiesi, Rúsiesu | ||
+ | | Rusino, ruso | ||
+ | |- | ||
+ | ! Cvániesi, Cvániesu | ||
+ | | Bocvananino, bocvano | ||
+ | |- | ||
+ | | 35. | ||
+ | ! {{malnova}} | -ij- #2 | ||
+ | | -uj-, -i- | ||
+ | | Esp-o: -i-, Pl.: -ija, Lit.: -ìja | ||
+ | ! {{malnova}} | Zermanijo | ||
+ | | Germanujo, ''Germanio'' | ||
+ | |- | ||
+ | | 36. | ||
+ | ! -ilć- | ||
+ | | -planto | ||
+ | | Snc.: -íłč | ||
+ | ! tílkwilćo | ||
+ | | fragujo, fragoplanto | ||
+ | |- | ||
+ | | 37. | ||
+ | ! -im- | ||
+ | | -et- | ||
+ | | Guar.: -mi | ||
+ | ! gelásimo | ||
+ | | glaseto | ||
+ | |- | ||
+ | | 38. | ||
+ | ! -intj- | ||
+ | | -ig- | ||
+ | | Lit.: -inti | ||
+ | ! napítintja | ||
+ | |trinkigi | ||
+ | |- | ||
+ | | 39. | ||
+ | ! -ism- | ||
+ | | -ism- | ||
+ | | = | ||
+ | ! śovínismo | ||
+ | |ŝovinismo | ||
+ | |- | ||
+ | | 40. | ||
+ | ! -ist- | ||
+ | | -ist- | ||
+ | | = | ||
+ | ! śovínisto | ||
+ | | ŝovinisto | ||
+ | |- | ||
+ | | 41. | ||
+ | ! -isva | ||
+ | | -eta (kolo-re) | ||
+ | | Lit.: -svas | ||
+ | ! gélisva | ||
+ | | flaveta | ||
+ | |- | ||
+ | | 42. | ||
+ | ! -iti | ||
+ | | -njo | ||
+ | | | ||
+ | ! Emiti | ||
+ | | Emnjo | ||
+ | |} | ||
+ | {{Komento-2 | ||
+ | |teksto1=#1: Sinonimas kun '''mo-''', ekz. '''Morúsi''', '''Morúsu''' "rusino, ruso" | ||
+ | |teksto2=#2: Estas anstataŭata de '''bo-''' kaj '''-uls-''', ekz. '''Borúso''', '''Rúsulso''' "Rusujo" | ||
+ | }} | ||
+ | |||
+ | === Je K === | ||
+ | {| {{Prettytable}} | ||
+ | | 43. | ||
+ | ! (-)koart- | ||
+ | | -foj- | ||
+ | | Sor.: króć & Lit.: kartas | ||
+ | ! kúmkoártaw | ||
+ | | trifoje | ||
+ | |- | ||
+ | | 44. | ||
+ | ! -kwe | ||
+ | | iama, eksa | ||
+ | | Gua.: -kue(-ngue) | ||
+ | ! dóstu-kwe | ||
+ | |eks-amiko | ||
+ | |} | ||
+ | === Je L === | ||
+ | {| {{Prettytable}} | ||
+ | | 45. | ||
+ | ! -libe | ||
+ | | ajn | ||
+ | | Rus.: -либо [libo] & Lat.: -libet | ||
+ | ! kve-líbe | ||
+ | | kiu ajn | ||
+ | |} | ||
+ | === Je M === | ||
+ | {| {{Prettytable}} | ||
+ | | 46. | ||
+ | ! -mul | ||
+ | | -foje | ||
+ | | Kiĉ.: -mul | ||
+ | ! ójnmul | ||
+ | | unufoje | ||
+ | |} | ||
+ | === Je N === | ||
+ | {| {{Prettytable}} | ||
+ | | 47. | ||
+ | ! -niś- | ||
+ | | devi | ||
+ | | Tlng.: -niS | ||
+ | ! temórniśa | ||
+ | |devas morti | ||
+ | |} | ||
+ | === Je O === | ||
+ | {| {{Prettytable}} | ||
+ | | 48. | ||
+ | ! -oćku | ||
+ | | -ĉjo | ||
+ | | Hung.: -cska, -cske | ||
+ | ! Rúdoćku | ||
+ | | Rudĉjo | ||
+ | |- | ||
+ | | 49. | ||
+ | ! -odn- | ||
+ | | -ind- | ||
+ | | Sor.: hódny | ||
+ | ! káwpodna | ||
+ | | aĉetinda | ||
+ | |- | ||
+ | | 50. | ||
+ | ! -ojta | ||
+ | | -eca | ||
+ | | Sor.: -ojty | ||
+ | ! jégojta | ||
+ | | glacieca | ||
+ | |- | ||
+ | | 51. | ||
+ | ! -ok- | ||
+ | | -id- | ||
+ | | Rus.: -ёк [-ok] | ||
+ | ! ovicoko | ||
+ | | ŝafido | ||
+ | |- | ||
+ | | 52. | ||
+ | ! -olo | ||
+ | | -aro | ||
+ | | Angl.: all [ol] | ||
+ | ! bámbolo | ||
+ | | infanaro | ||
+ | |- | ||
+ | | 53. | ||
+ | ! -on- | ||
+ | | -ono #1 | ||
+ | | Gr.: -ον [-on] | ||
+ | ! umémono | ||
+ | | elektrono | ||
+ | |} | ||
+ | {{Komento-1 | ||
+ | |teksto1=#1: Atentu, ke temas pri scienca sufikso, uzata por partikloj, kiel elektrono, neŭtrono ktp.}} | ||
+ | |||
+ | === Je P === | ||
+ | {| {{Prettytable}} | ||
+ | | 54. | ||
+ | ! -pan- | ||
+ | | ĉiu | ||
+ | | Gr.: παν [pan] | ||
+ | ! vopáne | ||
+ | | ni ĉiuj | ||
+ | |- | ||
+ | | 55. | ||
+ | ! -piś- | ||
+ | | -obl- | ||
+ | | Alb.: -fish | ||
+ | ! tírpiśa | ||
+ | | triobla | ||
+ | |} | ||
+ | === Je R === | ||
+ | {| {{Prettytable}} | ||
+ | | 56. | ||
+ | ! -raŋ | ||
+ | | estonta | ||
+ | | Gua.: -rã | ||
+ | ! śáti-raŋ | ||
+ | | fianĉino (estonta edzino) | ||
+ | |- | ||
+ | | 57. | ||
+ | ! -rup- | ||
+ | | preti (por) | ||
+ | | Tlng.: -rup | ||
+ | ! temákrupa | ||
+ | | pretas por manĝi | ||
+ | |} | ||
+ | === Je S === | ||
+ | === Je Ś === | ||
+ | {| {{Prettytable}} | ||
+ | | 58. | ||
+ | ! -śjo (Var.: -śjopo.) | ||
+ | | -salo | ||
+ | | Jap.: shió 'Salz' | ||
+ | ! píkaśjo | ||
+ | | kuirsalo | ||
+ | |} | ||
+ | === Je T === | ||
+ | {| {{Prettytable}} | ||
+ | | 59. | ||
+ | ! -tepli | ||
+ | | -monteto | ||
+ | | Naht.: tepe-tl | ||
+ | ! Hánitèpli | ||
+ | | Haniteplo | ||
+ | |- | ||
+ | | 60. | ||
+ | ! -tik- | ||
+ | | nur ... | ||
+ | | Lit.: tìk "nur" | ||
+ | ! votíke | ||
+ | | ni sen vi | ||
+ | |- | ||
+ | | 61. | ||
+ | ! -tlen- | ||
+ | | sen ...' | ||
+ | | Hung.: -tlen (-tlan) | ||
+ | ! súvotlena | ||
+ | | senakva | ||
+ | |} | ||
+ | === Je U === | ||
+ | {| {{Prettytable}} | ||
+ | | 62. | ||
+ | ! -ud- | ||
+ | | -on- | ||
+ | | Kr.: udio | ||
+ | ! kúmudo | ||
+ | | triono | ||
+ | |- | ||
+ | | 63. | ||
+ | ! -ujz- | ||
+ | | -naskito | ||
+ | | Turk.: -üz (-iz) | ||
+ | ! ékujzori | ||
+ | | ĝemeloj | ||
+ | |- | ||
+ | | 64. | ||
+ | ! -uk- | ||
+ | | -ul- (vivajoj) | ||
+ | | Lit.: -ùkas/-ùke, Fin.: elukka | ||
+ | ! sísukori | ||
+ | | mamuloj | ||
+ | |- | ||
+ | | 65. | ||
+ | ! -ul- | ||
+ | | -ul- | ||
+ | | = | ||
+ | ! dádulu | ||
+ | | grandulo | ||
+ | |- | ||
+ | | 66. | ||
+ | ! {{malnova}} | -ulori #1 | ||
+ | | ge- | ||
+ | | v-u supre + Nub.: lím, Ar.: limm | ||
+ | ! {{malnova}} | na-úlori-léga | ||
+ | | geliti | ||
+ | |- | ||
+ | | 67. | ||
+ | ! -uls- #2 | ||
+ | | -uj-, -i- | ||
+ | | Mong.: улс | ||
+ | ! Rúsulso | ||
+ | | Rusujo, ''Rusio'' | ||
+ | |} | ||
+ | {{Komento-2 | ||
+ | |teksto1=#1: Norma afikso nun estas gi-, ekz. '''na-gi-léga''' | ||
+ | |teksto2=#2: Sinonimas kun '''bo-''', ekz. '''Borúso''' "Rusujo" | ||
+ | }} | ||
+ | |||
+ | === Je V === | ||
+ | {| {{Prettytable}} | ||
+ | | 68. | ||
+ | ! -vip- | ||
+ | | ne povi, timi | ||
+ | | Tlng.: -vIp 'nicht können, fürchten' | ||
+ | ! teléntvipa | ||
+ | | timas flugi | ||
+ | |- | ||
+ | | 69. | ||
+ | ! -vis- | ||
+ | | certe, sen-dube | ||
+ | | Pld.: wiß | ||
+ | ! sjegámvisa | ||
+ | | certe venos | ||
+ | |- | ||
+ | | 70. | ||
+ | ! -vo- | ||
+ | | (postpozicie) | ||
+ | | Rus.: во [vo] "en" | ||
+ | ! envosaj, -ku, -ket | ||
+ | | en, en -n, de en (=el) | ||
+ | |} | ||
+ | === Je W === | ||
+ | {| {{Prettytable}} | ||
+ | | 71. | ||
+ | ! -wen- | ||
+ | | laŭdire, onidire | ||
+ | | Mnm.: -wen | ||
+ | ! sjegámwena-paj | ||
+ | | laudire li venos | ||
+ | |} |
Nuna versio ekde 06:52, 6. Sep 2011
Enhavo |
Prefiksoj / pìrebánduri
Je A
1. | an- | mal- | anélta #1 | malviva |
---|---|---|---|---|
2. | ásli- | pra- | àslikéli | pralingvo |
- #1: Mn.Kit.: anelà, Dial.: anêla
Je B
3. | be- | pri- | nabedánja | pribati (ekz. hufojn) |
---|---|---|---|---|
4. | bek- #1 | re- (loke!) | nabekména | reiri |
5. | bo- #2 | -uj-, -i- | Borúso | Rusujo, Rusio |
- #1: Dialekte estas sufikso kaj tial pli similas al la Tokpisina vorto. Ekzemple nagámbeka "reveni" (k-u TokP.: i kam bek)
- #2: Sinonimas al -uls, ekz.: Rúsulso "Rusujo"
Je C
6. | cu- | -ope | cukék | kvarope |
---|
Je Ć
7. | ći- | rivero de … | ćiájasu | rivero de erco(j) |
---|
Je D
8. | daw- | -ad- | nadawsvápa | dormadi |
---|---|---|---|---|
9. | dus- | mis- | nadusgéja | misiri |
10. | dźja- | -famili- (lingve) | dźjatúrka | tjurka (kiel familio) |
11. | dźjo- | -familieg- (lin.) | dźjourála | urala (kiel familiego) |
Je E
12. | eks- | eks- | eksválderjolo | eksregistaro |
---|
Je F
Je G
13. | geo- | antaŭa | geogódipi | en/dum la antaŭa jaro |
---|---|---|---|---|
14. | gi- | ge- | giáhhori | gefratoj |
Je H
15. | han- | kontraŭ-, anti- | hankitáka | antikitaka |
---|
Je I
Je J
Je K
16. | kàle- | bon(e)- | kàlegámon | bonvenon |
---|---|---|---|---|
17. | ki- #1 | -lingva | kizermana | germanlingva |
18. | ko- #2 | ek- | nakomáka | ekmanĝi |
- #1: Estiĝis el la Svahila klasoprefikso, sed sence rilatas nur al lingvoj.
- #2: Dialekste estas kǫ-
Je L
Je M
19. | me- | -ig- | namegáma | venigi |
---|---|---|---|---|
20. | mo- #1 | -an- | Morúsi, Morúsu | Rusino, ruso |
Mocváni, Mocvánu | Bocvananino, bocvano |
- #1: Sinonimas al -ies-, ekz. Rúsiesi, Rúsiesu "rusino, ruso"
Je N
21. | namt- | kiu scias | námt-kvo | kiu scias kio |
---|---|---|---|---|
22. | nas- | -ar- (homoj) | nastúrko | turkaro |
23. | nemt- | … ajn | némt-kve | mi ne scias kiu, kiu ajn |
24. | nevim- | … ajn | nevimkve | kiu ajn |
25. | njo- | re- | nanjonúrintja | renovigi |
Je Ŋ
26. | ŋac(re)- #1 | for- | naŋacésa | foresti |
---|---|---|---|---|
27. | ŋin- | kilo- | ŋincígo | kilometro |
- #1: Dialekte estas ŋácar, ŋácer kaj ŋácir.
Je O
Je P
28. | pao- | ĉef- #3 | paostacju | ĉefstacio |
---|
Je R
29. | raj- | sekva | rajgódipi | en sekva jaro |
---|---|---|---|---|
30. | roz- | dis- | rozpádo | disfalo |
Je S
31. | sa- | malek-, el(-)(#4) | nasamáka | finmanĝi |
---|---|---|---|---|
32. | sum- #5 | <iu, io> | súmtem | iam |
33. | svi- | bo- | svibápu | bopatro |
Je Ś
34. | śi- | ĉi(-) | śiteme | ĉi tiu, tiu ĉi |
---|
Je T
35. | to- | -isto | to-májo | tajloro |
---|
Je U
36. | ubaj- | stif-, duon- | ubaj-bápu | stif-patro, duon-patro |
---|
Je V
37. | ve- | -iĝ- | navedáda | grandiĝi |
---|---|---|---|---|
38. | vejte- | tele- | vejtelúkimelo | televidilo |
Je Z
39. | zu- | -grup- (lingve) | zusláva | slava (kiel grupo) |
---|
Sufiksoj / pasbánduri
Je A
1. | -ać- | -aĉ- | házaću | domaĉo |
---|---|---|---|---|
2. | -ajk- #1 | -ej- | mákajko | manĝejo |
3. | -ajp- | -em- | svápajpo | dormemo |
4. | -ajś- | -infano, -fil(in)o | Paol-ajśu | Paŭlo-filo |
5. | -akti | regiono | Rújgakti | regiono Rugeno |
6. | -ali | riverego | Bêrali | bruna riverego |
7. | -apja #2 | paĉjo ... | Mónu-apja | paĉjo Monuo |
8. | -as- | -aĵ- | mákaso | manĝaĵo |
9. | -ast- | -ist- | gérsasto | laboristo |
10. | -aswu | -arbo | bátil-àswu | prunarbo |
11. | -atv- | -ebl- | mátatva | videbla |
12. | -awl- (Var.: -alv-) #3 | -ind- | lúbawla | aminda |
13. | -awpt- #4 | -estr- | úrawptu | urbestro |
- #1: Kompare al la Rusa (tie 24) kaj Pola (tie 15) lingvoj ĉi tie nur estas unu ekvivalento. [v-u "der esperantist" 3/1983, paĝo 57]
- #2: Ĝi ĉiam sekvas la genran finaĵon.
- #3: Normala sufikso anstataŭ tio estas -odn-, ekz. lúbodna
- #4: Normala sufikso anstataŭ tio estas -iep-, ekz. úriepu
Je B
14. | -behh- | preta (por) | na-láb-behha | esti preta por trans-
sendi datojn |
---|
Je C
Je D
15. | -daś- | sam-X-ano | bímidaśo | samideano |
---|
Je E
16. | -eć- | -id- | slónjećo | elefantido |
---|---|---|---|---|
17. | -edlo #1 | -ingo | ábredlo | plumingo |
18. | -edva | -enda | líbedva | pagenda |
19. | -egv- | -eg- | házegvo | domego |
20. | -ek- #2 | -et- | házeko | dometo |
21. | -el- | -il- | kátimelo | tranĉilo |
22. | -elm- | -er- | sváselmo | pluvero |
23. | -ems- (Var.: -ims-,
-ujms-) |
-simila | gjúpemsa | stulteca |
24. | -eni | -(ad)o | pádeni | falo |
25. | -ens- | -uj- | cúkrenso | sukerujo |
26. | -enśe | -a (num.) | ójnenśe | unua |
27. | -erj- (Dial.: -eŕ [erĵ]) | -ist- | púmerjo | arbisto |
28. | -eś- | -ec- | máheśo | grandeco |
29. | -etj- | -iĝ- | nagjúpetja | stultiĝi |
30. | -ez- #3 | -an- | Ćínezu | ĉino |
- #1: Proponita al mi de Manfred Goldbogen el Ŝtralsundo.
- #2: En normala lingvaĵo estas -im-, ekz. házimo
- #3: Anstataŭ tio estu uzata mo- (ekz. Moćíni, Moćínu) aŭ -ies- (Ćíniesi, Ćíniesu).
Je F
31. | -falvi | -vilaĝo | Hung.: falu, falva- | Jópufàlvi | Jopufalvo |
---|
Je G
Je H
Je HH
32. | -hhaŋ- | volonti | Tlng.: -qang | tegérshhaŋa | volontas labori |
---|
Je I
33. | -iep- | -estr- | Ĉi.: hiep | úriepu | urbestro |
---|---|---|---|---|---|
34. | -ies- #1 | -an- | Fin.: mies "viro" | Rúsiesi, Rúsiesu | Rusino, ruso |
Cvániesi, Cvániesu | Bocvananino, bocvano | ||||
35. | -ij- #2 | -uj-, -i- | Esp-o: -i-, Pl.: -ija, Lit.: -ìja | Zermanijo | Germanujo, Germanio |
36. | -ilć- | -planto | Snc.: -íłč | tílkwilćo | fragujo, fragoplanto |
37. | -im- | -et- | Guar.: -mi | gelásimo | glaseto |
38. | -intj- | -ig- | Lit.: -inti | napítintja | trinkigi |
39. | -ism- | -ism- | = | śovínismo | ŝovinismo |
40. | -ist- | -ist- | = | śovínisto | ŝovinisto |
41. | -isva | -eta (kolo-re) | Lit.: -svas | gélisva | flaveta |
42. | -iti | -njo | Emiti | Emnjo |
- #1: Sinonimas kun mo-, ekz. Morúsi, Morúsu "rusino, ruso"
- #2: Estas anstataŭata de bo- kaj -uls-, ekz. Borúso, Rúsulso "Rusujo"
Je K
43. | (-)koart- | -foj- | Sor.: króć & Lit.: kartas | kúmkoártaw | trifoje |
---|---|---|---|---|---|
44. | -kwe | iama, eksa | Gua.: -kue(-ngue) | dóstu-kwe | eks-amiko |
Je L
45. | -libe | ajn | Rus.: -либо [libo] & Lat.: -libet | kve-líbe | kiu ajn |
---|
Je M
46. | -mul | -foje | Kiĉ.: -mul | ójnmul | unufoje |
---|
Je N
47. | -niś- | devi | Tlng.: -niS | temórniśa | devas morti |
---|
Je O
48. | -oćku | -ĉjo | Hung.: -cska, -cske | Rúdoćku | Rudĉjo |
---|---|---|---|---|---|
49. | -odn- | -ind- | Sor.: hódny | káwpodna | aĉetinda |
50. | -ojta | -eca | Sor.: -ojty | jégojta | glacieca |
51. | -ok- | -id- | Rus.: -ёк [-ok] | ovicoko | ŝafido |
52. | -olo | -aro | Angl.: all [ol] | bámbolo | infanaro |
53. | -on- | -ono #1 | Gr.: -ον [-on] | umémono | elektrono |
- #1: Atentu, ke temas pri scienca sufikso, uzata por partikloj, kiel elektrono, neŭtrono ktp.
Je P
54. | -pan- | ĉiu | Gr.: παν [pan] | vopáne | ni ĉiuj |
---|---|---|---|---|---|
55. | -piś- | -obl- | Alb.: -fish | tírpiśa | triobla |
Je R
56. | -raŋ | estonta | Gua.: -rã | śáti-raŋ | fianĉino (estonta edzino) |
---|---|---|---|---|---|
57. | -rup- | preti (por) | Tlng.: -rup | temákrupa | pretas por manĝi |
Je S
Je Ś
58. | -śjo (Var.: -śjopo.) | -salo | Jap.: shió 'Salz' | píkaśjo | kuirsalo |
---|
Je T
59. | -tepli | -monteto | Naht.: tepe-tl | Hánitèpli | Haniteplo |
---|---|---|---|---|---|
60. | -tik- | nur ... | Lit.: tìk "nur" | votíke | ni sen vi |
61. | -tlen- | sen ...' | Hung.: -tlen (-tlan) | súvotlena | senakva |
Je U
62. | -ud- | -on- | Kr.: udio | kúmudo | triono |
---|---|---|---|---|---|
63. | -ujz- | -naskito | Turk.: -üz (-iz) | ékujzori | ĝemeloj |
64. | -uk- | -ul- (vivajoj) | Lit.: -ùkas/-ùke, Fin.: elukka | sísukori | mamuloj |
65. | -ul- | -ul- | = | dádulu | grandulo |
66. | -ulori #1 | ge- | v-u supre + Nub.: lím, Ar.: limm | na-úlori-léga | geliti |
67. | -uls- #2 | -uj-, -i- | Mong.: улс | Rúsulso | Rusujo, Rusio |
- #1: Norma afikso nun estas gi-, ekz. na-gi-léga
- #2: Sinonimas kun bo-, ekz. Borúso "Rusujo"
Je V
68. | -vip- | ne povi, timi | Tlng.: -vIp 'nicht können, fürchten' | teléntvipa | timas flugi |
---|---|---|---|---|---|
69. | -vis- | certe, sen-dube | Pld.: wiß | sjegámvisa | certe venos |
70. | -vo- | (postpozicie) | Rus.: во [vo] "en" | envosaj, -ku, -ket | en, en -n, de en (=el) |
Je W
71. | -wen- | laŭdire, onidire | Mnm.: -wen | sjegámwena-paj | laudire li venos |
---|