Adverbo

El Kitakujo

(Malsamoj inter versioj)
Iri al: navigado, serĉi
(→Lokaj / pjásari)
(formatigo, aldono)
 
(6 mezaj versioj ne montrata.)
Linio 2: Linio 2:
=== Lokaj / pjásari ===
=== Lokaj / pjásari ===
Laŭ finno-ugraj kaj malnova-ĝermanaj (ekz. gotaj) modeloj okazas ĉe kelkaj vortoj tri-forma skemo laŭ aldirekto, loko kaj dedirekto. Kelkaj dialektoj plilarĝigas la skemon al kvar formoj laŭ Neneca kaj Eneca modeloj de postpozicioj.
Laŭ finno-ugraj kaj malnova-ĝermanaj (ekz. gotaj) modeloj okazas ĉe kelkaj vortoj tri-forma skemo laŭ aldirekto, loko kaj dedirekto. Kelkaj dialektoj plilarĝigas la skemon al kvar formoj laŭ Neneca kaj Eneca modeloj de postpozicioj.
-
{| border="1"
+
{| class="prettytable"
 +
|-
! Kitaka
! Kitaka
! Senco
! Senco
! Sinn
! Sinn
 +
! Etimo
! Al
! Al
-
! Senco  
+
! Senco
|-
|-
-
| [[anć]]
+
| anć
| malsupre
| malsupre
| unten
| unten
 +
| Toh.: âñc 'unten'
| ánćku
| ánćku
-
| malsupren  
+
| malsupren
|-
|-
-
| [[kóje|koj]][[pi]]
+
| kojpi
| tie
| tie
| dort
| dort
-
|  
+
| Keĉ.: kaypi & Jap.: ko-, Gua.: ko
-
|  
+
|
-
|-   
+
|
-
| [[kóje|koj]]t
+
|-
 +
| kojt
| tien
| tien
| dorthin
| dorthin
-
|  
+
| Keĉ.: kay & Jap.: ko-, Gua.: ko + Angl.: to
-
|  
+
|
-
|-    
+
|
-
| [[pojs]]
+
|-
 +
| pojs
| for
| for
| weg, fort
| weg, fort
-
|  
+
| Fin.: pois
-
|  
+
|
-
|-    
+
|
-
| [[tahh]]
+
|-
 +
| tahh
| supren; orienten
| supren; orienten
| nach oben; nach Osten
| nach oben; nach Osten
-
|  
+
| WOL: tax [-ĥ]
-
|  
+
|
-
|-    
+
|
-
| [[vin]]
+
|-
 +
| vin
| ekstere
| ekstere
| außen
| außen
 +
| Mn.Pr.: winna
| vinku
| vinku
-
| eksteren  
+
| eksteren
|}
|}
 +
=== Tempaj / váktari ===
=== Tempaj / váktari ===
-
{| border="1"
+
{| class="prettytable"
 +
|-
! Kitaka
! Kitaka
! Senco
! Senco
! Sinn
! Sinn
-
|-  
+
! Etimo
-
| [[doŋś]] (Var.: dojŋś)
+
|-
 +
| doŋś (Var.: dojŋś)
| ĵus
| ĵus
| eben, gerade
| eben, gerade
 +
| Mong.: дөнгөж [döngöĵ]
|-
|-
-
| [[écer]]
+
| écer
| rowspan="2" | subite
| rowspan="2" | subite
| rowspan="2" | plötzlich
| rowspan="2" | plötzlich
 +
| Cig.(Lov.): ecera
|-
|-
-
| [[géntaw]]
+
| géntaw
 +
| Mong.: гэнэт [genet]
|-
|-
-
| [[ger]]
+
| ger
| hieraŭ
| hieraŭ
| gestern
| gestern
 +
| Sve.: går, Lat.: heri
|-
|-
-
| [[jaw]]
+
| jaw
| jam
| jam
| schon
| schon
 +
| Lit.: jau, Ltv.: jàu
|-
|-
-
| [[késbe]]
+
| késbe
| intertempe
| intertempe
| inzwischen
| inzwischen
 +
| Cig.(Lov.): közbe
|-
|-
-
| [[tjédah]]
+
| tjédah
| nun
| nun
| nun, jetzt
| nun, jetzt
 +
| Nen.: tyedah 'now'
|-
|-
-
| [[tvaw]]
+
| tvaw
| tuj
| tuj
| sofort
| sofort
 +
| Lit.: tuoj(au)
|-
|-
-
| [[vúbah]] (Var.: vúbaw)
+
| vúbah (Var.: vúbaw)
| baldaŭ
| baldaŭ
| bald
| bald
 +
| Knjr.: vuba 'bald, plötzlich, schnell'
|}
|}
=== Aliaj / kítari ===
=== Aliaj / kítari ===
-
{| border="1"
+
{| class="prettytable"
 +
|-
! Kitaka
! Kitaka
! Senco
! Senco
 +
! Etimo
|-
|-
-
| [[akû]]
+
| akû
| jen aŭdu, he
| jen aŭdu, he
 +
| Gr.: ακου [akou]
|-
|-
-
| [[áraj]]
+
| áraj
| apenaŭ
| apenaŭ
 +
| Mong.: арай [araj]
|-
|-
-
| [[ba]]
+
| ba
| ja
| ja
-
|-  
+
| Av.: bâ (bât, bê, bôit), Arm.: ba (bay), <br />Gt.: -ba, Lit.: bà, Kur.: ba
-
| [[bu (adverbo)|bu]]
+
|-
 +
| bu
| vere ne
| vere ne
 +
| Ĉi.: bù 'nein, nicht'
|-
|-
-
| [[diś]]
+
| diś
| preskaŭ
| preskaŭ
 +
| Alb.: dish
|-
|-
-
| [[doŋ]]
+
| doŋ
| do; ja
| do; ja
 +
| Ind.Jak.: dong 'doch!'
|-
|-
-
| [[gaj]]
+
| gaj
| tre
| tre
 +
| Skot.: gey [gaj]
|-
|-
-
| [[gúraj]]
+
| {{literatura}} | gúraj
| proksimume, ĉirkaŭ
| proksimume, ĉirkaŭ
 +
| Jap.: gurai
|-
|-
-
| [[ić]]
+
| ić
| mem
| mem
 +
| Karl.: iće, ićće-; Fin.: itse, <br />Lap.: jeś, Mrdv.: eś, äś
|-
|-
-
| [[ínke]]
+
| ínke
| ankoraŭ
| ankoraŭ
 +
| Cig.(Lov.): inke
|-
|-
-
| [[kvémed]](-) (Var.: kvéme-)
+
| {{literatura}} |  kvémed(-) <br />(Var.: kvéme-)
| kiu scias
| kiu scias
 +
|
|-
|-
-
| [[lit]]
+
| lit
| iomete
| iomete
 +
| Isl.: litt
|-
|-
-
| [[maj]]
+
| maj
| ne
| ne
-
|-  
+
| Taj.: mài; Sans.: mâ "ne -u" >Cig.: ma; <br />Tib.: mäh "ne, maljes", Ĉi.: méi "ne"  #1
-
| [[maŋaw]]
+
|-
 +
| maŋaw
| multe
| multe
-
|-  
+
| Tib.: mangpo, mangpu, Sam.(Nord.): máŋga <br />(Gen.) máŋgga, (Akk.) máŋga; Gt.: manags
-
| [[nem]]
+
|-
 +
| nem
| ne
| ne
 +
| Hung.: nem
|-
|-
-
| [[nuk]]
+
| nuk
| ankoraŭ
| ankoraŭ
-
|-  
+
| Ger.: nun, Lat.: nunc + Kor.: -kwa
-
| [[oće]]
+
|-
 +
| oće
| tre
| tre
 +
| Rus.: очень [oĉenj]
|-
|-
-
| [[pon]]
+
| pon
| vidite
| vidite
 +
| Kor.: pon
|-
|-
-
| [[sam]]
+
| sam
| kune
| kune
 +
| Afr.: saam, Sans.: samam; Eg.: sm3
|-
|-
-
| [[taj]]
+
| taj
| tro
| tro
 +
| Ĉi.: tai
|-
|-
-
| [[tarba]]  
+
| tarba  #2
| sed jes
| sed jes
 +
| Nep.: tara + Kur.: ba
|-
|-
-
| [[tik]]
+
| tik
| nur
| nur
 +
| Lit.: tìk
|-
|-
-
| [[vísaw]]
+
| vísaw
| tute
| tute
 +
| Lit.: visai
|-
|-
-
| [[zálaw]]
+
| zálaw
| domaĝe
| domaĝe
 +
| Rus.: жаль [ĵalj], Ukr.: shal*
|-
|-
-
| [[zával]]
+
| zával
| nepre
| nepre
 +
| Mong.: завал [zaval]
|}
|}
 +
 +
{{Komento-2
 +
|teksto1=#1: Par. Kant.: m4; //Eg.: m 'not'; //Kiĉ.: ma, Aktk.: man ... oj 'NEG ... IRR'; //Alb.: mos 'nicht (bei Imp. und Conj.); vielleicht (bei Ind.)'; //Mand.: mang 'didn't, haven't, hasn't'
 +
|teksto2=#2: Ĝi servas en respondo jesiga al negativa demando.
 +
}}
 +
== Vortfaraj / sónogèrari ==
== Vortfaraj / sónogèrari ==
Tiaj adverboj estas formataj el substantiva, adjektiva, verba aŭ numerala radiko resp. el interjekcio per la sukikso -aw. Ekz.: désn-a "dekstra" > désn-aw "dekstre".
Tiaj adverboj estas formataj el substantiva, adjektiva, verba aŭ numerala radiko resp. el interjekcio per la sukikso -aw. Ekz.: désn-a "dekstra" > désn-aw "dekstre".
Linio 173: Linio 226:
=== Lokaj / pjásari ===
=== Lokaj / pjásari ===
Laŭ finno-ugraj kaj malnova-ĝermanaj (ekz. gotaj) modeloj okazas ĉe kelkaj vortoj tri-forma skemo laŭ aldirekto, loko kaj dedirekto. Kelkaj dialektoj plilarĝigas la skemon al kvar formoj laŭ Neneca kaj Eneca modeloj de postpozicioj.
Laŭ finno-ugraj kaj malnova-ĝermanaj (ekz. gotaj) modeloj okazas ĉe kelkaj vortoj tri-forma skemo laŭ aldirekto, loko kaj dedirekto. Kelkaj dialektoj plilarĝigas la skemon al kvar formoj laŭ Neneca kaj Eneca modeloj de postpozicioj.
-
{| border="1"
+
{| class="prettytable"
! Kitaka
! Kitaka
! Senco
! Senco
Linio 179: Linio 232:
! Etimo
! Etimo
! Al
! Al
 +
! Senco
 +
! De
! Senco
! Senco
|-  
|-  
Linio 187: Linio 242:
| désnawku
| désnawku
| dekstren
| dekstren
 +
| désnawket
 +
| de dekstre
|-  
|-  
| [[én-|énaw]]
| [[én-|énaw]]
Linio 194: Linio 251:
| énawku
| énawku
| enen  
| enen  
 +
| énawket
 +
| de ene
|-
|-
| [[fárna|fárnaw]]
| [[fárna|fárnaw]]
Linio 201: Linio 260:
| fárnawku
| fárnawku
| malproksimen  
| malproksimen  
 +
| fárnawket
 +
| de malproksime
|-
|-
| [[ís-|ísaw]]
| [[ís-|ísaw]]
Linio 208: Linio 269:
| ísawku
| ísawku
| eksteren  
| eksteren  
 +
| ísawket
 +
| de ekstere
|-
|-
-
| [[iúpa|iúpaw]] (Var.: júpaw, ypaw [ïpaŭ, üpaŭ], íwpa)
+
| [[iúpa|iúpaw]] #1
| supre
| supre
| oben
| oben
Linio 215: Linio 278:
| iúpawku
| iúpawku
| supren  
| supren  
 +
| iúpawket
 +
| de supre
|-
|-
| [[kájla|kájlaw]]
| [[kájla|kájlaw]]
Linio 222: Linio 287:
| kájlawku
| kájlawku
| proksimen  
| proksimen  
 +
| káljawket
 +
| de proksime
|-
|-
| [[píre-|píraw]]
| [[píre-|píraw]]
Linio 229: Linio 296:
| pírawku
| pírawku
| antaŭen  
| antaŭen  
 +
| pírawket
 +
| de antaŭe
|-
|-
| [[śúja|śújaw]]
| [[śúja|śújaw]]
Linio 236: Linio 305:
| śújawku
| śújawku
| maldekstren  
| maldekstren  
 +
| śújawket
 +
| de maldekstre
|-
|-
| [[tíla|tílaw]]
| [[tíla|tílaw]]
Linio 243: Linio 314:
| tílawku
| tílawku
| malantaŭen  
| malantaŭen  
 +
| tílawket
 +
| de malantaŭe
|-
|-
| [[túwa|túwaw]]
| [[túwa|túwaw]]
Linio 250: Linio 323:
| túwawku
| túwawku
| malproksimen  
| malproksimen  
 +
| túwawket
 +
| de malproksime
|-
|-
| [[zem|zémaw]]
| [[zem|zémaw]]
Linio 257: Linio 332:
| zémawku
| zémawku
| suben  
| suben  
 +
| zémawket
 +
| de sube
 +
|}
 +
{{Komento-1
 +
|teksto1=#1: Variantoj estas júpaw, ypaw [ïpaŭ, üpaŭ], íwpa
 +
}}
 +
 +
=== b) Tempaj / váktari ===
 +
{| class="prettytable"
 +
|-
 +
! Kitaka
 +
! Senco
 +
! Sinn
 +
! Etimo
 +
|-
 +
| anúftaw, anúptaw
 +
| malofte
 +
| selten
 +
| Gr./Sans.: a(n)-, Kor./Kim./Gl.: an- + Gt.: ufta
 +
|-
 +
| érkaw
 +
| frue
 +
| früh
 +
| Turk.: erken
 +
|-
 +
| látaw
 +
| rowspan="2" | malfrue
 +
| rowspan="2" | spät
 +
| Ind./Pld./Angl.: lat
 +
|-
 +
| órjaw
 +
| Mong.: oroj 'spät; Abend'
 +
|-
 +
| pìredólgaw
 +
| antaŭlonge
 +
| längst
 +
| Mn.Pr.: pirsdau, Het.: piran + Rus.: долго [dolgo]
 +
|-
 +
| pósnaw
 +
| malfrue
 +
| spät
 +
| Sor.: posny
 +
|-
 +
| úftaw, úptaw
 +
| ofte
 +
| oft
 +
| Gt.: ufta
 +
|}
 +
 +
=== c) Aliaj / kítari ===
 +
{| class="prettytable"
 +
|-
 +
! Kitaka
 +
! Senco
 +
! Etimo
 +
|-
 +
| hójtaw
 +
| ĝuste
 +
| Fin.: hyvä, Est.: hea + t
 +
|-
 +
| jánkaw
 +
| vane
 +
| Keĉ.: yanqa
 +
|}
 +
 +
=== d) Tabelaj / tabelari ===
 +
 +
Ili ne devas sufiksi je -aw, sed povas.
 +
 +
==== Rilataj al pronomoj / bécari gu svenámisónori ====
 +
V-u [[pronomo#Tabelaj pronomoj / tábelari svenàmi-sónori|tie]].
 +
 +
===== lokaj / pjásari =====
 +
 +
Laŭ finno-ugraj kaj malnova-ĝermanaj (ekz. gotaj) modeloj okazas tri-skema distingo inter aldirekto, loko kaj dedirekto.
 +
{| class="prettytable"
 +
|-
 +
! Kitaka
 +
! Senco
 +
! Etimo
 +
! Al
 +
! Senco
 +
! De
 +
! Senco
 +
|-
 +
| {{malnova}} | enájilan
 +
| tie
 +
| & + Ger.: Land
 +
| enájilanku
 +
| tien
 +
| enájilanket
 +
| de tie
 +
|-
 +
| ískilan
 +
| ie
 +
| Est.: isik + Ger.: Land
 +
| ískilanku
 +
| ien
 +
| ískilanket
 +
| de ie
 +
|-
 +
| kúlilan
 +
| ĉie
 +
| Ar.: kul + Ger.: Land
 +
| kúlilanku
 +
| ĉien
 +
| kúlilanket
 +
| de ĉie
 +
|-
 +
| nísilan
 +
| nenie
 +
| Pl.: nic + Ger.: Land
 +
| nísilanku
 +
| nenien
 +
| nísilanket
 +
| de nenie
 +
|-
 +
| nújilan
 +
| tie
 +
| Fin.: nuo & Kopt.: nai + Ger.: Land
 +
| nújilanku
 +
| tien
 +
| nújilanket
 +
| de tie
 +
|-
 +
| témilan
 +
| ĉi tie
 +
| Fin.: tämä + Ger.: Land
 +
| témilanku
 +
| ĉi tien
 +
| témilanket
 +
| de ĉi tie
 +
|}
 +
 +
===== tempaj / váktari =====
 +
 +
{| class="prettytable"
 +
|-
 +
! Kitaka
 +
! Senco
 +
! Etimo
 +
! Ĝis
 +
! Senco
 +
! Ekde
 +
! Senco
 +
|-
 +
| {{malnova}} | enajúber
 +
| tiam
 +
| & + Som.: ber
 +
| enajúberku
 +
| ĝis tiam
 +
| enajúberket
 +
| ekde tiam
 +
|-
 +
| iskúber
 +
| iam
 +
| Est.: isik + Som.: ber
 +
| iskúberku
 +
| ĝis iam
 +
| iskúberket
 +
| ekde iam
 +
|-
 +
| kulúber
 +
| ĉiam
 +
| Ar.: kul + Som.: ber
 +
| kulúberku
 +
| ĝis ĉiam
 +
| kulúberket
 +
| ekde ĉiam
 +
|-
 +
| nisúber
 +
| neniam
 +
| Pl.: nic + Som.: ber
 +
| nisúberku
 +
| ĝis neniam
 +
| nisúberket
 +
| ekde neniam
 +
|-
 +
| nujúber
 +
| tiam
 +
| Fin.: nuo & Kopt.: nai + Som.: ber
 +
| nujúberku
 +
| ĝis tiam
 +
| nujúberket
 +
| ekde tiam
 +
|-
 +
| temúber
 +
| ĉi tiam
 +
| Fin.: tämä + Som.: ber
 +
| temúberku
 +
| ĝis ĉi tiam
 +
| temúberket
 +
| ekde ĉi tiam
 +
|}
 +
 +
==== Laŭskemaj / Loŋ-skémari ====
 +
{| class="prettytable"
 +
|-
 +
! Kitaka
 +
! Senco
 +
! Sinn
 +
! Etimo
 +
|-
 +
| moj-
 +
| ĉiu-
 +
| -lich
 +
| Vj.: mọi
 +
|-
 +
| mojdín(aw)
 +
| ĉiutage
 +
| täglich
 +
| Sans.: dina
 +
|-
 +
| mojgód(aw)
 +
| ĉiujare
 +
| jährlich
 +
| Rus.: год [god]
 +
|-
 +
| mojmênem(aw)
 +
| ĉiumonate
 +
| monatlich
 +
| Lit.: mėnulis, Ltv.: mêness
 +
|-
 +
| mojvík(aw)
 +
| ĉiusemajne
 +
| wöchentlich
 +
| Fin.: viiko, viikko
 +
|}
 +
 +
{| class="prettytable"
 +
|-
 +
! Kitaka
 +
! Senco
 +
! Sinn
 +
! Etimo
 +
|-
 +
| nu-
 +
| nun-, ĉi-
 +
|
 +
| Ger.: nu(n)
 +
|-
 +
| nudín
 +
| hodiaŭ
 +
| heute
 +
| Sans.: dina
 +
|-
 +
| nugód(aw)
 +
| ĉi-jare
 +
| in diesem Jahr
 +
| Rus.: год [god]
 +
|-
 +
| núime (Var.: nujm)
 +
| baldaŭ
 +
| bald
 +
| Gua.: mi
 +
|}
 +
 +
{| class="prettytable"
 +
|-
 +
! Kitaka
 +
! Senco
 +
! Sinn
 +
! Etimo
 +
|-
 +
| pas-
 +
| post-
 +
| nach-
 +
| Alb.: pas
 +
|-
 +
| pasdin
 +
| morgaŭ
 +
| morgen
 +
| Sans.: dina
 +
|-
 +
| pasgód(aw)
 +
| sekvontjare
 +
| im nächsten Jahr
 +
| Rus.: год [god]
 +
|}
 +
 +
{| class="prettytable"
 +
|-
 +
! Kitaka
 +
! Senco
 +
! Sinn
 +
! Etimo
 +
|-
 +
| pir-
 +
| antaŭ-
 +
| vor-
 +
| Mn.Pr.: pirsdau, Het.: piran
 +
|-
 +
| pírdin
 +
| hieraŭ
 +
| gestern
 +
| Sans.: dína > Nep./Hin.: din "tago"
 +
|-
 +
| píreger
 +
| antaŭhieraŭ
 +
| vorgestern
 +
| Sve.: går, Lat. heri
 +
|-
 +
| pirgód(aw)
 +
| antaŭjare
 +
| im Vorjahr
 +
| Rus.: год [god]
 +
|}
 +
 +
{| class="prettytable"
 +
|-
 +
! Kitaka
 +
! Senco
 +
! Sinn
 +
! Etimo
 +
|-
 +
| raj-
 +
| sekva
 +
| nächste(r/s)
 +
| Jap.: rai-
 +
|-
 +
| rajgún
 +
| morgaŭ
 +
| morgen
 +
| Vask.: e-gun, Bur.: guun-c
 +
|}
 +
 +
 +
== Apliko / jópseni ==
 +
 +
ekz.:
 +
{| class="prettytable"
 +
|-
 +
| Újti teláwla hévaw Ítidźot.
 +
| Ujto kantas bone kiel Itino.
 +
|-
 +
| Énsaj múa zívajko teésa témaw tépaw as sokáśaw.
 +
| En mia loĝejo estas tiel varme kiel kutime.
 +
|-
 +
| Ìsi teláwla mas-mójaw múksi.
 +
| Ŝi kantas pli bele ol mi.
 +
|-
 +
| Íti teláwla naj-mójaw kúleket.
 +
| Itino kantas plej bone el ĉiuj.
|}
|}

Nuna versio ekde 15:29, 27. Maj 2011

Enhavo

Bazaj / uráhari

Lokaj / pjásari

Laŭ finno-ugraj kaj malnova-ĝermanaj (ekz. gotaj) modeloj okazas ĉe kelkaj vortoj tri-forma skemo laŭ aldirekto, loko kaj dedirekto. Kelkaj dialektoj plilarĝigas la skemon al kvar formoj laŭ Neneca kaj Eneca modeloj de postpozicioj.

Kitaka Senco Sinn Etimo Al Senco
anć malsupre unten Toh.: âñc 'unten' ánćku malsupren
kojpi tie dort Keĉ.: kaypi & Jap.: ko-, Gua.: ko
kojt tien dorthin Keĉ.: kay & Jap.: ko-, Gua.: ko + Angl.: to
pojs for weg, fort Fin.: pois
tahh supren; orienten nach oben; nach Osten WOL: tax [-ĥ]
vin ekstere außen Mn.Pr.: winna vinku eksteren


Tempaj / váktari

Kitaka Senco Sinn Etimo
doŋś (Var.: dojŋś) ĵus eben, gerade Mong.: дөнгөж [döngöĵ]
écer subite plötzlich Cig.(Lov.): ecera
géntaw Mong.: гэнэт [genet]
ger hieraŭ gestern Sve.: går, Lat.: heri
jaw jam schon Lit.: jau, Ltv.: jàu
késbe intertempe inzwischen Cig.(Lov.): közbe
tjédah nun nun, jetzt Nen.: tyedah 'now'
tvaw tuj sofort Lit.: tuoj(au)
vúbah (Var.: vúbaw) baldaŭ bald Knjr.: vuba 'bald, plötzlich, schnell'

Aliaj / kítari

Kitaka Senco Etimo
akû jen aŭdu, he Gr.: ακου [akou]
áraj apenaŭ Mong.: арай [araj]
ba ja Av.: bâ (bât, bê, bôit), Arm.: ba (bay),
Gt.: -ba, Lit.: bà, Kur.: ba
bu vere ne Ĉi.: bù 'nein, nicht'
diś preskaŭ Alb.: dish
doŋ do; ja Ind.Jak.: dong 'doch!'
gaj tre Skot.: gey [gaj]
gúraj proksimume, ĉirkaŭ Jap.: gurai
ić mem Karl.: iće, ićće-; Fin.: itse,
Lap.: jeś, Mrdv.: eś, äś
ínke ankoraŭ Cig.(Lov.): inke
kvémed(-)
(Var.: kvéme-)		 kiu scias
lit iomete Isl.: litt
maj ne Taj.: mài; Sans.: mâ "ne -u" >Cig.: ma;
Tib.: mäh "ne, maljes", Ĉi.: méi "ne" #1
maŋaw multe Tib.: mangpo, mangpu, Sam.(Nord.): máŋga
(Gen.) máŋgga, (Akk.) máŋga; Gt.: manags
nem ne Hung.: nem
nuk ankoraŭ Ger.: nun, Lat.: nunc + Kor.: -kwa
oće tre Rus.: очень [oĉenj]
pon vidite Kor.: pon
sam kune Afr.: saam, Sans.: samam; Eg.: sm3
taj tro Ĉi.: tai
tarba #2 sed jes Nep.: tara + Kur.: ba
tik nur Lit.: tìk
vísaw tute Lit.: visai
zálaw domaĝe Rus.: жаль [ĵalj], Ukr.: shal*
zával nepre Mong.: завал [zaval]
  • #1: Par. Kant.: m4; //Eg.: m 'not'; //Kiĉ.: ma, Aktk.: man ... oj 'NEG ... IRR'; //Alb.: mos 'nicht (bei Imp. und Conj.); vielleicht (bei Ind.)'; //Mand.: mang 'didn't, haven't, hasn't'
  • #2: Ĝi servas en respondo jesiga al negativa demando.

Vortfaraj / sónogèrari

Tiaj adverboj estas formataj el substantiva, adjektiva, verba aŭ numerala radiko resp. el interjekcio per la sukikso -aw. Ekz.: désn-a "dekstra" > désn-aw "dekstre".

Se ĝi estiĝas el adjektivo, la komparacio okazas laŭ ties maniero, se la senco tion permesas.

Lokaj / pjásari

Laŭ finno-ugraj kaj malnova-ĝermanaj (ekz. gotaj) modeloj okazas ĉe kelkaj vortoj tri-forma skemo laŭ aldirekto, loko kaj dedirekto. Kelkaj dialektoj plilarĝigas la skemon al kvar formoj laŭ Neneca kaj Eneca modeloj de postpozicioj.

Kitaka Senco Sinn Etimo Al Senco De Senco
désnaw dekstre rechts Slov.: désni, Kr.: dèsni, Blg.: десен [désen] désnawku dekstren désnawket de dekstre
énaw ene innen Esp-o/Hisp.: en, Gr.: εν [en] énawku enen énawket de ene
fárnaw malproksime fern Ger.: fern, Angl.: far, Sans.: pára fárnawku malproksimen fárnawket de malproksime
ísaw ekstere draußen Rus.: из [iz] ísawku eksteren ísawket de ekstere
iúpaw #1 supre oben Gt.: iupa iúpawku supren iúpawket de supre
kájlaw proksime nah Keĉ.: ckaylla, kaylla kájlawku proksimen káljawket de proksime
píraw antaŭe vorne Mn.Pr.: pirsdau, Het.: piran pírawku antaŭen pírawket de antaŭe
śújaw maldekstre links Rus.: шуй [ŝuj], Slov.: šûj, šúja śújawku maldekstren śújawket de maldekstre
tílaw malantaŭe hinten Pl.: tyl 'Rückseite' tílawku malantaŭen tílawket de malantaŭe
túwaw malproksime fern Het.: tuwa 'fern, weit' túwawku malproksimen túwawket de malproksime
zémaw sube unterhalb Ltv.: zem zémawku suben zémawket de sube
  • #1: Variantoj estas júpaw, ypaw [ïpaŭ, üpaŭ], íwpa

b) Tempaj / váktari

Kitaka Senco Sinn Etimo
anúftaw, anúptaw malofte selten Gr./Sans.: a(n)-, Kor./Kim./Gl.: an- + Gt.: ufta
érkaw frue früh Turk.: erken
látaw malfrue spät Ind./Pld./Angl.: lat
órjaw Mong.: oroj 'spät; Abend'
pìredólgaw antaŭlonge längst Mn.Pr.: pirsdau, Het.: piran + Rus.: долго [dolgo]
pósnaw malfrue spät Sor.: posny
úftaw, úptaw ofte oft Gt.: ufta

c) Aliaj / kítari

Kitaka Senco Etimo
hójtaw ĝuste Fin.: hyvä, Est.: hea + t
jánkaw vane Keĉ.: yanqa

d) Tabelaj / tabelari

Ili ne devas sufiksi je -aw, sed povas.

Rilataj al pronomoj / bécari gu svenámisónori

V-u tie.

lokaj / pjásari

Laŭ finno-ugraj kaj malnova-ĝermanaj (ekz. gotaj) modeloj okazas tri-skema distingo inter aldirekto, loko kaj dedirekto.

Kitaka Senco Etimo Al Senco De Senco
enájilan tie & + Ger.: Land enájilanku tien enájilanket de tie
ískilan ie Est.: isik + Ger.: Land ískilanku ien ískilanket de ie
kúlilan ĉie Ar.: kul + Ger.: Land kúlilanku ĉien kúlilanket de ĉie
nísilan nenie Pl.: nic + Ger.: Land nísilanku nenien nísilanket de nenie
nújilan tie Fin.: nuo & Kopt.: nai + Ger.: Land nújilanku tien nújilanket de tie
témilan ĉi tie Fin.: tämä + Ger.: Land témilanku ĉi tien témilanket de ĉi tie

tempaj / váktari
Kitaka Senco Etimo Ĝis Senco Ekde Senco
enajúber tiam & + Som.: ber enajúberku ĝis tiam enajúberket ekde tiam
iskúber iam Est.: isik + Som.: ber iskúberku ĝis iam iskúberket ekde iam
kulúber ĉiam Ar.: kul + Som.: ber kulúberku ĝis ĉiam kulúberket ekde ĉiam
nisúber neniam Pl.: nic + Som.: ber nisúberku ĝis neniam nisúberket ekde neniam
nujúber tiam Fin.: nuo & Kopt.: nai + Som.: ber nujúberku ĝis tiam nujúberket ekde tiam
temúber ĉi tiam Fin.: tämä + Som.: ber temúberku ĝis ĉi tiam temúberket ekde ĉi tiam

Laŭskemaj / Loŋ-skémari

Kitaka Senco Sinn Etimo
moj- ĉiu- -lich Vj.: mọi
mojdín(aw) ĉiutage täglich Sans.: dina
mojgód(aw) ĉiujare jährlich Rus.: год [god]
mojmênem(aw) ĉiumonate monatlich Lit.: mėnulis, Ltv.: mêness
mojvík(aw) ĉiusemajne wöchentlich Fin.: viiko, viikko
Kitaka Senco Sinn Etimo
nu- nun-, ĉi- Ger.: nu(n)
nudín hodiaŭ heute Sans.: dina
nugód(aw) ĉi-jare in diesem Jahr Rus.: год [god]
núime (Var.: nujm) baldaŭ bald Gua.: mi
Kitaka Senco Sinn Etimo
pas- post- nach- Alb.: pas
pasdin morgaŭ morgen Sans.: dina
pasgód(aw) sekvontjare im nächsten Jahr Rus.: год [god]
Kitaka Senco Sinn Etimo
pir- antaŭ- vor- Mn.Pr.: pirsdau, Het.: piran
pírdin hieraŭ gestern Sans.: dína > Nep./Hin.: din "tago"
píreger antaŭhieraŭ vorgestern Sve.: går, Lat. heri
pirgód(aw) antaŭjare im Vorjahr Rus.: год [god]
Kitaka Senco Sinn Etimo
raj- sekva nächste(r/s) Jap.: rai-
rajgún morgaŭ morgen Vask.: e-gun, Bur.: guun-c


Apliko / jópseni

ekz.:

Újti teláwla hévaw Ítidźot. Ujto kantas bone kiel Itino.
Énsaj múa zívajko teésa témaw tépaw as sokáśaw. En mia loĝejo estas tiel varme kiel kutime.
Ìsi teláwla mas-mójaw múksi. Ŝi kantas pli bele ol mi.
Íti teláwla naj-mójaw kúleket. Itino kantas plej bone el ĉiuj.
Elŝutita el "http://kitakujo.de/w/index.php?title=Adverbo"
Personaj iloj