Postpozicioj

El Kitakujo

(Malsamoj inter versioj)
Iri al: navigado, serĉi
E (6 versioj: Enhavaj paĝoj)
 
(5 mezaj versioj ne montrata.)
Linio 1: Linio 1:
-
Antaŭ ili ĉiam devas aperi la postpozitivo. Dialektaj kaj parenc-lingvaj aperas ĉi tie aŭ tie.
+
Antaŭ ili ĉiam devas aperi la [[postpozitivo]]. Dialektaj kaj parenc-lingvaj aperas sub [[Tivada lingvo]] aŭ tie.
RIM: Postpozicioj ekzistas en la finougraj, tjurkaj, dravidaj kaj aliaj lingvoj. Krome ili nur ordigeblas laŭ la Kitaka, ĉar ili mankas en Esperanto.
RIM: Postpozicioj ekzistas en la finougraj, tjurkaj, dravidaj kaj aliaj lingvoj. Krome ili nur ordigeblas laŭ la Kitaka, ĉar ili mankas en Esperanto.
Linio 96: Linio 96:
teksto=RIM: (*) Ili estas diferencigataj per: -'''saj''' (loko), -'''ku''' (al-movo) kaj -'''ket''' (de-movo).}}
teksto=RIM: (*) Ili estas diferencigataj per: -'''saj''' (loko), -'''ku''' (al-movo) kaj -'''ket''' (de-movo).}}
=== Sen-'vo'-aj / pa-'vo'-ari ===
=== Sen-'vo'-aj / pa-'vo'-ari ===
 +
{| {{Prettytable}}
 +
| 1.
 +
| béde
 +
| flanke de, ĉe
 +
| Ur.: bedë 'on the part of, by' (Lez.: p'ad,
 +
Krz.: bad-ow, Bd.: bodë)
 +
| házul béde
 +
| ĉe domo
 +
|-
 +
| 2.
 +
| bóde
 +
| apud
 +
| Bd.: bodë (Lez.: p'ad, Krz.: bad-ow, Ur.: bedë)
 +
| légol bóde
 +
| apud lito
 +
|-
 +
| 3.
 +
| {{regiona}} | dje
 +
| al
 +
| Enc.: d'e3
 +
| mjákol dje
 +
| al tendo
 +
|-
 +
| 4.
 +
| dóre #1
 +
| laŭ
 +
| Jap.: -dôri
 +
| Gogáma śi-temel dórol dóre.
 +
| Iru laŭ ĉi tiu vojo.
 +
|-
 +
| 5.
 +
| kim
 +
| ekster
 +
| Ĥan.(S): kim #2
 +
| Ému tla gerádil kim tezíva.
 +
| Li loĝas ekster la urbo.
 +
|-
 +
| 6.
 +
| kípe
 +
| ĝis
 +
| Ĉin.: kip 'erreichen'
 +
| kwétul kípe
 +
| ĝis hejmo
 +
|-
 +
| 7.
 +
| {{regiona}} | nja
 +
| al
 +
| Nen.: n'aa', nya-
 +
| mul nja
 +
| al mi
 +
|-
 +
| 8.
 +
| úke
 +
| tra
 +
| Keĉ.: uku 'Loch' + Mod. Fin.: läpi 'Loch,
 +
Öffnung; hindurch; (Präp./Postp.) durch'
 +
| stínil úke
 +
| tra muro
 +
|-
 +
| 9.
 +
| uldítle
 +
| apud
 +
| Ĉer.: u-li-di-tlv 'beside'
 +
| Gerádil uldítle sélo tedzája.
 +
| Apud urbo troviĝas vilaĝo.
 +
|-
 +
| 10.
 +
| vamp
 +
| en
 +
| /= vambipi
 +
| bélil vamp
 +
| en ventro
 +
|-
 +
| 11.
 +
| vúke
 +
| trans -n
 +
| Sva.: -vuka "transiri, kruci"
 +
| Gátul vúke paj lagéja.
 +
| Li iris trans la straton.
 +
|}
 +
{{Komento-2|
 +
teksto1=#1: Var.: dóri.|
 +
teksto2=#2: Par. Ĥan.(S): kæm@m 'out, outdoors, outside', Ĥan.: küm 'out; the exterior part', köm@n 'out, outdoors, outside', Hung.: ki (<kywe) 'out', kinn 'outside', kivül 'from without', Mans.: kün, kwän@; (N) kon '(being) out'}}
 +
=== Kvarebenaj laŭ Samojeda modelo / kek-ojtákari loŋ dźja-samojéda modélo ===
 +
{| {{Prettytable}}
 +
| 1.
 +
| {{regiona}} | ír'e
 +
| sub -n
 +
| Enc.: ir'
 +
| púmul íre'e
 +
| sub arbon
 +
|-
 +
| 2.
 +
| {{regiona}} | írone
 +
| sub
 +
| Enc.: irone
 +
| púmul írone
 +
| sub arbo
 +
|-
 +
| 3.
 +
| {{regiona}} | írodo
 +
| de sub
 +
| Enc.: irodo
 +
| púmul írodo
 +
| de sub arbo
 +
|-
 +
| 4.
 +
| {{regiona}} | íro'on
 +
| tra sub
 +
| Enc.: iroon, iro'one
 +
| púmul íro'on
 +
| tra sub arbo
 +
|-
 +
| 5.
 +
| {{regiona}} | jóde'e
 +
| meze al/en -n
 +
| Enc.: jode'
 +
| lésul jóde'e
 +
| meze en la arbaron
 +
|-
 +
| 6.
 +
| {{regiona}} | jódene
 +
| meze en
 +
| Enc.: jodene
 +
| lésul jódene
 +
| meze en arbaro
 +
|-
 +
| 7.
 +
| {{regiona}} | jódero
 +
| meze el
 +
| Enc.: jodero
 +
| lésul jódero
 +
| meze el arbaro
 +
|-
 +
| 8.
 +
| {{regiona}} | jóde'on
 +
| meze tra
 +
| Enc.: jode'one
 +
| lésul jóde'on
 +
| meze tra arbaro
 +
|-
 +
| 9.
 +
| {{regiona}} | mjé'e
 +
| en -n
 +
| Enc.: m´i´
 +
| házul mjé'e
 +
| en domon
 +
|-
 +
| 10.
 +
| {{regiona}} | mjéne
 +
| en
 +
| Enc.: m´in, m´en, m´ine
 +
| házul mjéne
 +
| en domo
 +
|-
 +
| 11.
 +
| {{regiona}} | mjédo
 +
| de en, el
 +
| Enc.: m´ido
 +
| házul mjédo
 +
| de en domo
 +
|-
 +
| 12.
 +
| {{regiona}} | mjé(')on
 +
| tra en, tra
 +
| Enc.: meon, m´ion
 +
| házul mjé(')on
 +
| tra en domo
 +
|-
 +
| 13.
 +
| {{regiona}} | nô'e
 +
| ĉe -n
 +
| Enc.: nô'e (no'e, no)   
 +
|
 +
|
 +
|-
 +
| 14.
 +
| {{regiona}} | nône
 +
| ĉe
 +
| Enc.: nône (none)   
 +
|
 +
|
 +
|-
 +
| 15.
 +
| {{regiona}} | nôro
 +
| de ĉe
 +
| Enc.: nôro (noro)   
 +
|
 +
|
 +
|-
 +
| 16.
 +
| {{regiona}} | nô'on
 +
| laŭ ĉe
 +
| Enc.: nô'one (no'one)   
 +
|
 +
|
 +
|-
 +
| 17.
 +
| {{regiona}} | fuó'e
 +
| malantaŭ -n
 +
| Enc.: fuo'
 +
| gerádil fuó'e
 +
| malantaŭ urbon
 +
|-
 +
| 18.
 +
| {{regiona}} | fuóne
 +
| malantaŭ
 +
| Enc.: fuone
 +
| gerádil fuóne
 +
| malantaŭ urbo
 +
|-
 +
| 19.
 +
| {{regiona}} | fuóro
 +
| de malantaŭ
 +
| Enc.: fuoro
 +
| gerádil fuóro
 +
| de malantaŭ urbo
 +
|-
 +
| 20.
 +
| {{regiona}} | fuó'on
 +
| laŭ malantaŭ
 +
| Enc.: fuo'one
 +
| gerádil fuó'on
 +
| laŭ malantaŭ urbo
 +
|-
 +
| 21.
 +
| {{regiona}} | súse'e
 +
| en -n
 +
| Enc.: suse'   
 +
| mjákol súse'e
 +
| en tendon
 +
|-
 +
| 22.
 +
| {{regiona}} | súsene
 +
| en
 +
| Enc.: susene   
 +
| mjákol súsene
 +
| en tendo
 +
|-
 +
| 23.
 +
| {{regiona}} | súsero
 +
| de en, el
 +
| Enc.: susero (susedo)   
 +
| mjákol súsero
 +
| de en, el tendo
 +
|-
 +
| 24.
 +
| {{regiona}} | súse'on
 +
| tra en
 +
| Enc.: suse'one   
 +
| mjákol súse'on
 +
| tra en tendo
 +
|-
 +
| 25.
 +
| {{regiona}} | tjúbo'e
 +
| ĝis
 +
| Enc.: t'ubo´   
 +
|
 +
|
 +
|-
 +
| 26.
 +
| {{regiona}} | tjúbone
 +
| ĝis en
 +
| Enc.: t'ubone   
 +
|
 +
|
 +
|-
 +
| 27.
 +
| {{regiona}} | tjúboro
 +
| de ĉe
 +
| Enc.: t'uboro (-do)   
 +
|
 +
|
 +
|-
 +
| 28.
 +
| {{regiona}} | tjúbo'on
 +
| laŭ(longe de)
 +
| Enc.: t'ubo'one   
 +
| derógil tjúbo'on
 +
| laŭ vojo
 +
|}
 +
==== Kaza bazo ====
 +
{| {{Prettytable}}
 +
! Kitaka finaĵo
 +
! kazo kitake
 +
! kazo pra-lingve
 +
! etimo #1
 +
! parenco #2
 +
! Urala #3 
 +
|-
 +
| -'e
 +
| lativo
 +
| dativo
 +
| Enc.: -'
 +
| Nen.: -h 
 +
|
 +
|-
 +
| -ne
 +
| lokativo
 +
| lokativo
 +
| Enc.: -ne
 +
| Nen.: -na
 +
| *-na
 +
|-
 +
| -do, -ro
 +
| ablativo
 +
| ablativo
 +
| Enc.: -do, -ro
 +
| Nen.: -tø, -d°
 +
| *-ta, -da
 +
|-
 +
| -'on
 +
| prolativo
 +
| prolativo aŭ prosekutivo
 +
| Enc.: -'on, 'one
 +
| Nen.: -mna 
 +
|
 +
|}
 +
{{Komento-3|
 +
teksto1=#1: El la libro 'Jenissej-Samojedisches (Enzisches) Wörterverzeichnis'.|
 +
teksto2=#2: El la reta dosiero 'sketch.html', paĝo 19|
 +
teksto3=#3: El la libro 'The Nostratic Macrofamily', paĝo 173,}}
 +
== Tempaj / váktari ==
 +
=== Senafiksaj / pagubándari ===
 +
{| {{Prettytable}}
 +
| 1.
 +
| {{literatura}} | béri
 +
| rowspan="2" | ekde
 +
| rowspan="2" | Turk.: beri
 +
| ésetjol béri
 +
| rowspan="2" | ekde estiĝo
 +
|-
 +
| 2.
 +
| {{regiona}} | bẻri
 +
| ésetjol bẻri
 +
|-
 +
| 3.
 +
| otái
 +
| ekde
 +
| Hung.: ota
 +
| pojsintjol otái
 +
| ekde forigo
 +
|}
 +
=== 'No'-aj / 'no'-ari ===
 +
{| {{Prettytable}}
 +
| 1.
 +
| píreno
 +
| antaŭ
 +
| Mn.Pr.: pirsdau, Het.: piran
 +
| Kúmdik kek gódiril píreno mu labíretja.
 +
| Antaŭ tridek kvar jaroj mi naskiĝis.
 +
|}
 +
== Aliaj / kítari ==
 +
{| {{Prettytable}}
 +
| 1.
 +
| dac
 +
| malgraŭ
 +
| Hung.: dac 'Trotz'
 +
| témol dac
 +
| malgraŭ tio
 +
|-
 +
| 2.
 +
| éde
 +
| per
 +
| Hur.: edë 'body, thing', Ur.: edi 'thing'
 +
| hámaril éde
 +
| per martelo
 +
|-
 +
| 3.
 +
| ólpe
 +
| kun(e kun)
 +
| {{Mi}}
 +
| Paolol ólpe
 +
| kun(e kun) Paŭlo
 +
|}
 +
Pliaj postpozicioj ekzistas en la [[dialekto|dialektoj]] kaj najbaraj lingvoj.
 +
 +
[[Kategorio:Vortospeco]]

Nuna versio ekde 16:25, 24. Jan 2010

Antaŭ ili ĉiam devas aperi la postpozitivo. Dialektaj kaj parenc-lingvaj aperas sub Tivada lingvo aŭ tie.

RIM: Postpozicioj ekzistas en la finougraj, tjurkaj, dravidaj kaj aliaj lingvoj. Krome ili nur ordigeblas laŭ la Kitaka, ĉar ili mankas en Esperanto.

Enhavo

Lokaj / pjásari

Laŭ finno-ugraj modeloj okazas ĉe kelkaj vortoj tri-forma skemo laŭ aldirekto, loko kaj dedirekto. Kelkaj dialektoj plilarĝigas la skemon al kvar formoj laŭ Neneca resp. Eneca modelo de postpozicioj.

'Vo'-aj / 'vo'-ari

RIM: de la rusa во [vo] "en" resp. Slvk.: vo (v) "en"
1. ájsvo'(*) malantaŭ Ltv.: aiz
2. áltvo' (*) sub Turk.: alt; Fin.: alta, Est.: alt

(Par. Hung.: alatt, Fin.: alla, alle, Est.: all)

 Hídol áltvosaj réko tesúra. Sub ponto fluas rivero.
3. anpírevo' (*) malantaŭ v-u ĉe pírevo' Paj pérkil anpíre-vosaj testéja. Li/ŝi staras malantaŭ muro.
4. ántarvo' (*) inter Ind.: antara Búkuril ántarvosaj pláto sjelájga. Inter libroj kuŝos folio.
5. béd-vo' (*) ĉe, flanke de Ur.: bedë (Lez.: p'ad, Krz.: bad-ow, Bd.: bodë) Múal hewrúnil bedvósaj testéja peóso. Flanke de mia amikino staras hundo.
6. béjvo' (*) ĉe Ger.: bei [baj](k-u Aktk.: b´ey 'LOC') Légo-me-l béjvosaj túldi testéja. Ĉe mia lito staras tablo.
7. énvo' (*) en = Házul énvosaj telájga kívimo. En domo kuŝas ŝtoneto.
8. pírevo' (*) antaŭ Mn.Pr.: pirsdau, Het.: piran Házul pírevosaj áwto testéja. Antaŭ domo staras aŭto.
9. prétvo' (*) kontraŭ Ltv.: pret Líntu lalénta stínil prétvoku. Birdo flugis kontraŭ muron.
10. úpvo' (*) sur Pld.: up, (op) Légo-me-l úpvosaj túso telájga. Sur mia lito kuŝas kuseno.
11. úprevo' (*)

(Var.: úparvo.)

 super Sans./Pli.: upari, Bng.: upore

(Ger.: über, Lat.: super, Gr.: υπερ [iper < hüper])

 Lésul úprevoket lént-maśino lalénta. De super arbaro flugis flugmaŝino.
RIM Ceteraj postpozicioj povas ekzisti en dialektoj aŭ sociolektoj.


RIM: (*) Ili estas diferencigataj per: -saj (loko), -ku (al-movo) kaj -ket (de-movo).

Sen-'vo'-aj / pa-'vo'-ari

1. béde flanke de, ĉe Ur.: bedë 'on the part of, by' (Lez.: p'ad,

Krz.: bad-ow, Bd.: bodë)

 házul béde ĉe domo
2. bóde apud Bd.: bodë (Lez.: p'ad, Krz.: bad-ow, Ur.: bedë) légol bóde apud lito
3. dje al Enc.: d'e3 mjákol dje al tendo
4. dóre #1 laŭ Jap.: -dôri Gogáma śi-temel dórol dóre. Iru laŭ ĉi tiu vojo.
5. kim ekster Ĥan.(S): kim #2 Ému tla gerádil kim tezíva. Li loĝas ekster la urbo.
6. kípe ĝis Ĉin.: kip 'erreichen' kwétul kípe ĝis hejmo
7. nja al Nen.: n'aa', nya- mul nja al mi
8. úke tra Keĉ.: uku 'Loch' + Mod. Fin.: läpi 'Loch,

Öffnung; hindurch; (Präp./Postp.) durch'

 stínil úke tra muro
9. uldítle apud Ĉer.: u-li-di-tlv 'beside' Gerádil uldítle sélo tedzája. Apud urbo troviĝas vilaĝo.
10. vamp en /= vambipi bélil vamp en ventro
11. vúke trans -n Sva.: -vuka "transiri, kruci" Gátul vúke paj lagéja. Li iris trans la straton.
  • #1: Var.: dóri.
  • #2: Par. Ĥan.(S): kæm@m 'out, outdoors, outside', Ĥan.: küm 'out; the exterior part', köm@n 'out, outdoors, outside', Hung.: ki (<kywe) 'out', kinn 'outside', kivül 'from without', Mans.: kün, kwän@; (N) kon '(being) out'

Kvarebenaj laŭ Samojeda modelo / kek-ojtákari loŋ dźja-samojéda modélo

1. ír'e sub -n Enc.: ir' púmul íre'e sub arbon
2. írone sub Enc.: irone púmul írone sub arbo
3. írodo de sub Enc.: irodo púmul írodo de sub arbo
4. íro'on tra sub Enc.: iroon, iro'one púmul íro'on tra sub arbo
5. jóde'e meze al/en -n Enc.: jode' lésul jóde'e meze en la arbaron
6. jódene meze en Enc.: jodene lésul jódene meze en arbaro
7. jódero meze el Enc.: jodero lésul jódero meze el arbaro
8. jóde'on meze tra Enc.: jode'one lésul jóde'on meze tra arbaro
9. mjé'e en -n Enc.: m´i´ házul mjé'e en domon
10. mjéne en Enc.: m´in, m´en, m´ine házul mjéne en domo
11. mjédo de en, el Enc.: m´ido házul mjédo de en domo
12. mjé(')on tra en, tra Enc.: meon, m´ion házul mjé(')on tra en domo
13. nô'e ĉe -n Enc.: nô'e (no'e, no)
14. nône ĉe Enc.: nône (none)
15. nôro de ĉe Enc.: nôro (noro)
16. nô'on laŭ ĉe Enc.: nô'one (no'one)
17. fuó'e malantaŭ -n Enc.: fuo' gerádil fuó'e malantaŭ urbon
18. fuóne malantaŭ Enc.: fuone gerádil fuóne malantaŭ urbo
19. fuóro de malantaŭ Enc.: fuoro gerádil fuóro de malantaŭ urbo
20. fuó'on laŭ malantaŭ Enc.: fuo'one gerádil fuó'on laŭ malantaŭ urbo
21. súse'e en -n Enc.: suse' mjákol súse'e en tendon
22. súsene en Enc.: susene mjákol súsene en tendo
23. súsero de en, el Enc.: susero (susedo) mjákol súsero de en, el tendo
24. súse'on tra en Enc.: suse'one mjákol súse'on tra en tendo
25. tjúbo'e ĝis Enc.: t'ubo´
26. tjúbone ĝis en Enc.: t'ubone
27. tjúboro de ĉe Enc.: t'uboro (-do)
28. tjúbo'on laŭ(longe de) Enc.: t'ubo'one derógil tjúbo'on laŭ vojo

Kaza bazo

Kitaka finaĵo kazo kitake kazo pra-lingve etimo #1 parenco #2 Urala #3
-'e lativo dativo Enc.: -' Nen.: -h
-ne lokativo lokativo Enc.: -ne Nen.: -na *-na
-do, -ro ablativo ablativo Enc.: -do, -ro Nen.: -tø, -d° *-ta, -da
-'on prolativo prolativo aŭ prosekutivo Enc.: -'on, 'one Nen.: -mna
  • #1: El la libro 'Jenissej-Samojedisches (Enzisches) Wörterverzeichnis'.
  • #2: El la reta dosiero 'sketch.html', paĝo 19
  • #3: El la libro 'The Nostratic Macrofamily', paĝo 173,

Tempaj / váktari

Senafiksaj / pagubándari

1. béri ekde Turk.: beri ésetjol béri ekde estiĝo
2. bẻri ésetjol bẻri
3. otái ekde Hung.: ota pojsintjol otái ekde forigo

'No'-aj / 'no'-ari

1. píreno antaŭ Mn.Pr.: pirsdau, Het.: piran Kúmdik kek gódiril píreno mu labíretja. Antaŭ tridek kvar jaroj mi naskiĝis.

Aliaj / kítari

1. dac malgraŭ Hung.: dac 'Trotz' témol dac malgraŭ tio
2. éde per Hur.: edë 'body, thing', Ur.: edi 'thing' hámaril éde per martelo
3. ólpe kun(e kun) Ŝablono:Mi Paolol ólpe kun(e kun) Paŭlo

Pliaj postpozicioj ekzistas en la dialektoj kaj najbaraj lingvoj.

Elŝutita el "http://kitakujo.de/w/index.php?title=Postpozicioj"
Personaj iloj