Adjektivo
El Kitakujo
(Malsamoj inter versioj)
(→Ekzemploj / líziri) |
(→Eblecoj / átvesori) |
||
| Linio 136: | Linio 136: | ||
|} | |} | ||
=== Eblecoj / átvesori === | === Eblecoj / átvesori === | ||
| + | {| border="1" | ||
| + | | X V mas-/sić-A Y-ksi | ||
| + | | X V (mal)pli A ol Y. | ||
| + | | rowspan="2" | berberaj, greka, hebrea, malaja, maoria, songhaja, svahila, taja, kimra, zapoteka, finna | ||
| + | |- | ||
| + | | X V naj-/sils-A Y-ket | ||
| + | | X V (mal)plej A el Y. | ||
| + | |- | ||
| + | | Y-ksi mas-/sić-A X V. | ||
| + | | X V (mal)pli A ol Y. | ||
| + | | rowspan="2" | japana, vaska, birma, ĉibĉa, guarania, hindia, kanada, turka, finna | ||
| + | |- | ||
| + | | Y-ket naj-/sils-A X V. | ||
| + | | X V (mal)plej A el Y. | ||
| + | |} | ||
| + | RIM: La modelojn mi trovis en: "Die Cambridge Enzyklopädie der Sprache", paĝo 84. | ||
| + | |||
| + | Kaj jene ekzemplo el la indonezia lingvo: | ||
| + | {| border="1" | ||
| + | | Bis ini lebih baik dari itu. | ||
| + | | Bus dieser schöner von jenem. | ||
| + | | 'Dieser Bus ist schöner als jener.' | ||
| + | |- | ||
| + | | X lebih_A dari_Y | ||
| + | | X V pli A ol Y | ||
| + | | Ĉi tiu buso estas pli bela ol tiu. | ||
| + | |} | ||
| + | RIM: el "Indonesisch für Globetrotter", paĝo 32 | ||
| + | |||
| + | Kaj jene ekzemploj el la korea lingvo: | ||
| + | {| border="1" | ||
| + | | Mali-ka Susan pota te yeppu-ta | ||
| + | | Mary-NOM Susan than more pretty-DECL | ||
| + | | 'Mary is prettier than Susan' | ||
| + | |- | ||
| + | | X Y_pota te_A-V | ||
| + | | X V pli A ol Y | ||
| + | | Marino estas pli bela ol Susano. | ||
| + | |} | ||
| + | RIM: el Minjoo_Kim.pdf, paĝo 1 | ||
| + | {| border="1" | ||
| + | | i-shi.sa-bo.da naeng.myôn-ûl (tô) chos.sûm.ni.da | ||
| + | | dieses-Essen-im-Vergleich-zu kalter-Nudelsuppe-(4) (mehr) gut-sein | ||
| + | | 'Dieses Essen ist besser als die kalte Nudelsuppe.' | ||
| + | |- | ||
| + | | X-po.da Y-(4) (tô) A-V | ||
| + | | X V pli A ol Y | ||
| + | | Ĉi tiu manĝo estas pli bona ol la malvarma nudelsupo. | ||
| + | |} | ||
| + | RIM: el "Koreanisch für Globetrotter", paĝo 44 | ||
| + | |||
| + | Kaj jene ekzemplo el la japana lingvo: | ||
| + | {| border="1" | ||
| + | | Tokyo wa Osaka yori okii desu. | ||
| + | | Tokyo Osaka als groß ist | ||
| + | | 'Tokyo ist größer als Osaka.' | ||
| + | |- | ||
| + | | X Y_yori A-V | ||
| + | | X V pli A ol Y | ||
| + | | Tokio estas pli granda ol Osakao. | ||
| + | |} | ||
| + | RIM: el: "Japanisch Wort für Wort", paĝo 41 | ||
| + | |||
| + | Kaj jene ekzemplo el la tibeta lingvo: | ||
| + | {| border="1" | ||
| + | | ngüü-la sser g'ong tch'äh | ||
| + | | Silber-als Gold Preis größer | ||
| + | | 'Gold ist teurer als Silber.' | ||
| + | |- | ||
| + | | Y-la X (S)A | ||
| + | | X V pli A ol Y | ||
| + | | Oro estas pli multekosta ol arĝento. | ||
| + | |} | ||
| + | RIM: el: "Tibetisch für Globetrotter", paĝo 51 | ||
| + | |||
| + | Kaj jene ekzemplo el la Guarania lingvo: | ||
| + | {| border="1" | ||
| + | | Ne porãve Kamégui. | ||
| + | | dein schön-mehr Carmen-von. | ||
| + | | 'Du bist schöner als Carmen.' | ||
| + | |- | ||
| + | | X A-ve Y-gui. | ||
| + | | X V pli A ol Y | ||
| + | | Vi estas pli bela ol Karmeno. | ||
| + | |} | ||
| + | RIM: el: "Guarani Wort für Wort", paĝo 33. | ||
| + | == Gravaj adjektivoj / pújskari òjta-sónori == | ||
Kiel registrite je 13:34, 27. Jan 2006
Ĝia tipa finaĵo estas -a krom ke ekzistas iu afikso verbiga, ĉar ankaŭ verboj finiĝas je -a. Genroj kiel ĉe substantivoj kaj parte pronomoj ne estas distingataj. La deklinacio de la adjektivo havas la samajn kazajn kaj nombrajn finaĵojn kiel la substantivo.
Enhavo |
La komparacio / Tla lígemèni
| komparativo: | mas- #1 | pli | His.: más |
| vec- | Ma.Sor.: wěc(ej) | ||
| superlativo: | naj- | plej | Pl./A.Sor./Slvk./Mak./Blg.: naj- |
- #1: K-u ankaŭ la luksemburgan dialekton de la germana: méi, en: méi laang, laŭ franca: plu long [Die deutsche Sprache, paĝo 15]
La malkomparacio / Tla anlígemèni
| malkomparativo: | an-mas- | malpli | Kor.: an-, Gr./Sans.: a(n)- + His.: más |
| an-vec- | v-u supre | ||
| sić-; (Var.: suć-) | Vab.: sikiglu | ||
| malsuperlativo: | an-naj- | malplej | Kor.: an-, Gr./Sans.: a(n)- + Pl.: naj- |
| sils-; (Var.: sals-, sas-) | Vab.: sikilisa |
Vortetoj uzataj en komparoj / Sónimori biwéptari énsaj lígemèniri
| Esperante | Kitake (se deklinacieblas) | Kitake (se ne deklinacieblas #1) |
| ol | -ksi | lik |
| el | -ket | isot #2 |
| X-a kiel y | X-a y-dźot | X-a as y |
| tiel X-a kiel y | témaw X-a y-dźot | témaw X-a as y, témaw X-a sem y |
- #1: Tio estas la sola ebleco en Dzitak-najbaraj dialektoj, la Dzitaka kaj la Dźiga.
- #2: Dialekte nur is.
Specifaj afiksoj / rúsomari gubánduri
| Afikso | Senco | Etimo | Ekzemplo | Senco |
| -ems-; (Var.: -ims-, -ujms-) | -simila | Turk.: (i)msi | gjúpemsa | stulteca |
| ki- | -lingva | Sva.: ki- | kizermana | germanlingva |
| -isva | -eta RIM: por kolorvortoj. | Lit.: -svas | gelisva | flaveta |
| -ojta | -eca | Sor.: -ojty | jégojta | glacieca |
| pa- | sen ... | Alb.: pa | pa-ájba | senhonta |
| -tlen- #1 | Hung.: -tlen (-tlan) | suvotlena #2 | senakva |
- #1: En la dialekto en Búdi kaj Péśti per forigo de la adjektiva a el ĝi estiĝis abesivo kiel plia kazo.
- #2: La modelo por tio ekzistas en la angla (-less), germana (-los), finna (-tön), hungara (v-u live) kaj turka (-siz)
La adjektivo en la plej oftaj kazoj staras antaŭ la koncernata substantivo, sed ĝi povas stari malantaŭe, se tio pro stilaj aŭ aliaj kialoj necesas.
Apliko de komparado en frazoj / Jópseni lígemènini énsaj tókomori
Ekzemploj / líziri
| Paolu teésa mastlústa Ítiksi. | Paŭlo estas pli dika ol Itino. |
| Géru teésa sićaránda Paoluksi. | Gerhardo estas malpli saĝa ol Paŭlo. |
| Íti teésa najmója loket. | Itino estas la plej bela el ili. |
| Aotu laésa silsberáca kúleket. | Aŭtuo estis la malplej riĉa el ĉiuj. |
| Súvoksi mastépa púru teésa. | Fajro estas pli varma ol akvo. |
| Kúleket sicgúrda émi laismátama. | Ŝi aspektis plej malbele el ĉiuj. |
Eblecoj / átvesori
| X V mas-/sić-A Y-ksi | X V (mal)pli A ol Y. | berberaj, greka, hebrea, malaja, maoria, songhaja, svahila, taja, kimra, zapoteka, finna |
| X V naj-/sils-A Y-ket | X V (mal)plej A el Y. | |
| Y-ksi mas-/sić-A X V. | X V (mal)pli A ol Y. | japana, vaska, birma, ĉibĉa, guarania, hindia, kanada, turka, finna |
| Y-ket naj-/sils-A X V. | X V (mal)plej A el Y. |
RIM: La modelojn mi trovis en: "Die Cambridge Enzyklopädie der Sprache", paĝo 84.
Kaj jene ekzemplo el la indonezia lingvo:
| Bis ini lebih baik dari itu. | Bus dieser schöner von jenem. | 'Dieser Bus ist schöner als jener.' |
| X lebih_A dari_Y | X V pli A ol Y | Ĉi tiu buso estas pli bela ol tiu. |
RIM: el "Indonesisch für Globetrotter", paĝo 32
Kaj jene ekzemploj el la korea lingvo:
| Mali-ka Susan pota te yeppu-ta | Mary-NOM Susan than more pretty-DECL | 'Mary is prettier than Susan' |
| X Y_pota te_A-V | X V pli A ol Y | Marino estas pli bela ol Susano. |
RIM: el Minjoo_Kim.pdf, paĝo 1
| i-shi.sa-bo.da naeng.myôn-ûl (tô) chos.sûm.ni.da | dieses-Essen-im-Vergleich-zu kalter-Nudelsuppe-(4) (mehr) gut-sein | 'Dieses Essen ist besser als die kalte Nudelsuppe.' |
| X-po.da Y-(4) (tô) A-V | X V pli A ol Y | Ĉi tiu manĝo estas pli bona ol la malvarma nudelsupo. |
RIM: el "Koreanisch für Globetrotter", paĝo 44
Kaj jene ekzemplo el la japana lingvo:
| Tokyo wa Osaka yori okii desu. | Tokyo Osaka als groß ist | 'Tokyo ist größer als Osaka.' |
| X Y_yori A-V | X V pli A ol Y | Tokio estas pli granda ol Osakao. |
RIM: el: "Japanisch Wort für Wort", paĝo 41
Kaj jene ekzemplo el la tibeta lingvo:
| ngüü-la sser g'ong tch'äh | Silber-als Gold Preis größer | 'Gold ist teurer als Silber.' |
| Y-la X (S)A | X V pli A ol Y | Oro estas pli multekosta ol arĝento. |
RIM: el: "Tibetisch für Globetrotter", paĝo 51
Kaj jene ekzemplo el la Guarania lingvo:
| Ne porãve Kamégui. | dein schön-mehr Carmen-von. | 'Du bist schöner als Carmen.' |
| X A-ve Y-gui. | X V pli A ol Y | Vi estas pli bela ol Karmeno. |
RIM: el: "Guarani Wort für Wort", paĝo 33.
