Adverbo
El Kitakujo
(Malsamoj inter versioj)
(→Vortfaraj / sónogèrari) |
(→Lokaj / pjásari) |
||
| Linio 173: | Linio 173: | ||
=== Lokaj / pjásari === | === Lokaj / pjásari === | ||
Laŭ finno-ugraj kaj malnova-ĝermanaj (ekz. gotaj) modeloj okazas ĉe kelkaj vortoj tri-forma skemo laŭ aldirekto, loko kaj dedirekto. Kelkaj dialektoj plilarĝigas la skemon al kvar formoj laŭ Neneca kaj Eneca modeloj de postpozicioj. | Laŭ finno-ugraj kaj malnova-ĝermanaj (ekz. gotaj) modeloj okazas ĉe kelkaj vortoj tri-forma skemo laŭ aldirekto, loko kaj dedirekto. Kelkaj dialektoj plilarĝigas la skemon al kvar formoj laŭ Neneca kaj Eneca modeloj de postpozicioj. | ||
| + | {| border="1" | ||
| + | ! Kitaka | ||
| + | ! Senco | ||
| + | ! Sinn | ||
| + | ! Etimo | ||
| + | ! Al | ||
| + | ! Senco | ||
| + | |- | ||
| + | | [[désna|désnaw]] | ||
| + | | dekstre | ||
| + | | rechts | ||
| + | | Slov.: désni, Kr.: dèsni, Blg.: десен [désen] | ||
| + | | désnawku | ||
| + | | dekstren | ||
| + | |- | ||
| + | | [[én-|énaw]] | ||
| + | | ene | ||
| + | | innen | ||
| + | | Esp-o/Hisp.: en, Gr.: εν [en] | ||
| + | | énawku | ||
| + | | enen | ||
| + | |- | ||
| + | | [[fárna|fárnaw]] | ||
| + | | malproksime | ||
| + | | fern | ||
| + | | Ger.: fern, Angl.: far, Sans.: pára | ||
| + | | fárnawku | ||
| + | | malproksimen | ||
| + | |- | ||
| + | | [[ís-|ísaw]] | ||
| + | | ekstere | ||
| + | | draußen | ||
| + | | Rus.: из [iz] | ||
| + | | ísawku | ||
| + | | eksteren | ||
| + | |- | ||
| + | | [[iúpa|iúpaw]] (Var.: júpaw, ypaw [ïpaŭ, üpaŭ], íwpa) | ||
| + | | supre | ||
| + | | oben | ||
| + | | Gt.: iupa | ||
| + | | iúpawku | ||
| + | | supren | ||
| + | |- | ||
| + | | [[kájla|kájlaw]] | ||
| + | | proksime | ||
| + | | nah | ||
| + | | Keĉ.: ckaylla, kaylla | ||
| + | | kájlawku | ||
| + | | proksimen | ||
| + | |- | ||
| + | | [[píre-|píraw]] | ||
| + | | antaŭe | ||
| + | | vorne | ||
| + | | Mn.Pr.: pirsdau, Het.: piran | ||
| + | | pírawku | ||
| + | | antaŭen | ||
| + | |- | ||
| + | | [śúja|śújaw]] | ||
| + | | maldekstre | ||
| + | | links | ||
| + | | Rus.: шуй [ŝuj], Slov.: šûj, šúja | ||
| + | | śújawku | ||
| + | | maldekstren | ||
| + | |- | ||
| + | | [[tíla|tílaw]] | ||
| + | | malantaŭe | ||
| + | | hinten | ||
| + | | Pl.: tyl 'Rückseite' | ||
| + | | tílawku | ||
| + | | malantaŭen | ||
| + | |- | ||
| + | | [[túwa|túwaw]] | ||
| + | | malproksime | ||
| + | | fern | ||
| + | | Het.: tuwa 'fern, weit' | ||
| + | | túwawku | ||
| + | | malproksimen | ||
| + | |- | ||
| + | | [[zem|zémaw]] | ||
| + | | sube | ||
| + | | unterhalb | ||
| + | | Ltv.: zem | ||
| + | | zémawku | ||
| + | | suben | ||
| + | |} | ||
Kiel registrite je 15:16, 28. Jan 2006
Enhavo |
Bazaj / uráhari
Lokaj / pjásari
Laŭ finno-ugraj kaj malnova-ĝermanaj (ekz. gotaj) modeloj okazas ĉe kelkaj vortoj tri-forma skemo laŭ aldirekto, loko kaj dedirekto. Kelkaj dialektoj plilarĝigas la skemon al kvar formoj laŭ Neneca kaj Eneca modeloj de postpozicioj.
| Kitaka | Senco | Sinn | Al | Senco |
|---|---|---|---|---|
| anć | malsupre | unten | ánćku | malsupren |
| kojpi | tie | dort | ||
| kojt | tien | dorthin | ||
| pojs | for | weg, fort | ||
| tahh | supren; orienten | nach oben; nach Osten | ||
| vin | ekstere | außen | vinku | eksteren |
Tempaj / váktari
| Kitaka | Senco | Sinn |
|---|---|---|
| doŋś (Var.: dojŋś) | ĵus | eben, gerade |
| écer | subite | plötzlich |
| géntaw | ||
| ger | hieraŭ | gestern |
| jaw | jam | schon |
| késbe | intertempe | inzwischen |
| tjédah | nun | nun, jetzt |
| tvaw | tuj | sofort |
| vúbah (Var.: vúbaw) | baldaŭ | bald |
Aliaj / kítari
| Kitaka | Senco |
|---|---|
| akû | jen aŭdu, he |
| áraj | apenaŭ |
| ba | ja |
| bu | vere ne |
| diś | preskaŭ |
| doŋ | do; ja |
| gaj | tre |
| gúraj | proksimume, ĉirkaŭ |
| ić | mem |
| ínke | ankoraŭ |
| kvémed(-) (Var.: kvéme-) | kiu scias |
| lit | iomete |
| maj | ne |
| maŋaw | multe |
| nem | ne |
| nuk | ankoraŭ |
| oće | tre |
| pon | vidite |
| sam | kune |
| taj | tro |
| tarba | sed jes |
| tik | nur |
| vísaw | tute |
| zálaw | domaĝe |
| zával | nepre |
Vortfaraj / sónogèrari
Tiaj adverboj estas formataj el substantiva, adjektiva, verba aŭ numerala radiko resp. el interjekcio per la sukikso -aw. Ekz.: désn-a "dekstra" > désn-aw "dekstre".
Se ĝi estiĝas el adjektivo, la komparacio okazas laŭ ties maniero, se la senco tion permesas.
Lokaj / pjásari
Laŭ finno-ugraj kaj malnova-ĝermanaj (ekz. gotaj) modeloj okazas ĉe kelkaj vortoj tri-forma skemo laŭ aldirekto, loko kaj dedirekto. Kelkaj dialektoj plilarĝigas la skemon al kvar formoj laŭ Neneca kaj Eneca modeloj de postpozicioj.
| Kitaka | Senco | Sinn | Etimo | Al | Senco |
|---|---|---|---|---|---|
| désnaw | dekstre | rechts | Slov.: désni, Kr.: dèsni, Blg.: десен [désen] | désnawku | dekstren |
| énaw | ene | innen | Esp-o/Hisp.: en, Gr.: εν [en] | énawku | enen |
| fárnaw | malproksime | fern | Ger.: fern, Angl.: far, Sans.: pára | fárnawku | malproksimen |
| ísaw | ekstere | draußen | Rus.: из [iz] | ísawku | eksteren |
| iúpaw (Var.: júpaw, ypaw [ïpaŭ, üpaŭ], íwpa) | supre | oben | Gt.: iupa | iúpawku | supren |
| kájlaw | proksime | nah | Keĉ.: ckaylla, kaylla | kájlawku | proksimen |
| píraw | antaŭe | vorne | Mn.Pr.: pirsdau, Het.: piran | pírawku | antaŭen |
| śújaw]] | maldekstre | links | Rus.: шуй [ŝuj], Slov.: šûj, šúja | śújawku | maldekstren |
| tílaw | malantaŭe | hinten | Pl.: tyl 'Rückseite' | tílawku | malantaŭen |
| túwaw | malproksime | fern | Het.: tuwa 'fern, weit' | túwawku | malproksimen |
| zémaw | sube | unterhalb | Ltv.: zem | zémawku | suben |
