Afiksoj/esperante
El Kitakujo
(Malsamoj inter versioj)
E (→Sufiksoj / pasbánduri: aldono) |
(→Prefiksoj / pìrebánduri: aldono) |
||
| Linio 37: | Linio 37: | ||
| + | | + | ||
| ek- | | ek- | ||
| - | ! [[ko-]] | + | ! [[ko-]] #1 |
| Fr.: commancer "komenci" | | Fr.: commancer "komenci" | ||
! [[na-|na]][[ko-|ko]][[gérsa]] | ! [[na-|na]][[ko-|ko]][[gérsa]] | ||
| Linio 53: | Linio 53: | ||
| + | | + | ||
| for- | | for- | ||
| - | ! [[ŋac(re)-]] | + | ! [[ŋac(re)-]] #2 |
| Ind.: ngacir "forkuri, fugi" | | Ind.: ngacir "forkuri, fugi" | ||
! [[na-|na]][[ŋac(re)|ŋac]][[ésa]] | ! [[na-|na]][[ŋac(re)|ŋac]][[ésa]] | ||
| Linio 107: | Linio 107: | ||
| + | | + | ||
| retro- | | retro- | ||
| - | ! [[bek-]] | + | ! [[bek-]] #3 |
| - | | Angl.: bak [bäk] | + | | Angl.: bak [bäk] > TokP.: bek |
! [[na-|na]][[bek-|bek]][[âka]] | ! [[na-|na]][[bek-|bek]][[âka]] | ||
| reveturi, retroveturi | | reveturi, retroveturi | ||
| Linio 120: | Linio 120: | ||
| stifpatro | | stifpatro | ||
|} | |} | ||
| + | |||
| + | {{Komento-3 | ||
| + | |teksto1=#1: Dialekte: kǫ | ||
| + | |teksto2=#2: Dialekte: ŋácar, ŋácer, ŋácir | ||
| + | |teksto3=#3: Dialekte estas sufikso kaj tial iom pli similas al la Tokpisina vorto, kiu ja sekvas la verbon. Ekzemple: '''nagámbeka''' "reveni" (k-u TokP.: ''i kam bek''). | ||
| + | }} | ||
| + | |||
== Sufiksoj / pasbánduri == | == Sufiksoj / pasbánduri == | ||
{| {{Prettytable}} | {| {{Prettytable}} | ||
Kiel registrite je 13:27, 9. Mar 2011
Ĉiuj oficialaj afiksoj de Esperanto estas markataj per +.
Prefiksoj / pìrebánduri
| 1. | anti- | han- | Jap.: han- | handóko | antiveneno | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 2. | arki- | arkiepiskopo | ||||
| 3. | + | bo- | svi- | Ger.: Schwieger- | svibápu | bopatro |
| 4. | + | dis- | roz- | Pol.: roz- | rozpádo | disfalo |
| 5. | + | ek- | ko- #1 | Fr.: commancer "komenci" | nakogérsa | eklabori |
| 6. | + | eks- | eks- | = | eksválderjolo | eksregistaro |
| 7. | + | for- | ŋac(re)- #2 | Ind.: ngacir "forkuri, fugi" | naŋacésa | foresti |
| 8. | + | ge- | -ori | |||
| 9. | gi- | Son.: gi- | gimícori | gekatoj | ||
| 10. | + | mal- | an- | Kor.: an-, Gr.: α/αν [a/an] | andáda | malgranda |
| 11. | + | mis- | dus- | Sans.: dus-, Gr.: δυσ- [dus-] | nadusgéra | misfari |
| 12. | + | pra- | ásli- | Ind.: asli | àslikéli | pralingvo |
| 13. | + | re- | njo- | Angl.: new [nju:] "nova" > Jap.: nyu [nju] | nanjonúrintja | renovigi |
| 14. | + | retro- | bek- #3 | Angl.: bak [bäk] > TokP.: bek | nabekâka | reveturi, retroveturi |
| 15. | stif- | ùbaj- | Drg.: ubaj | ùbajbápu | stifpatro |
- #1: Dialekte: kǫ
- #2: Dialekte: ŋácar, ŋácer, ŋácir
- #3: Dialekte estas sufikso kaj tial iom pli similas al la Tokpisina vorto, kiu ja sekvas la verbon. Ekzemple: nagámbeka "reveni" (k-u TokP.: i kam bek).
Sufiksoj / pasbánduri
| 1. | -abl- #1 | |||||
| 2. | + | -aĉo | -ać- | = | rúnaćo | homaĉo |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 3. | + | -ado | daw- | Ger.: dauern "daŭri" | dawdánjo | batado |
| 4. | + | -ado | -eni | Rus.: -ение [enie] (en: padénie) | padeni | falo |
| 5. | + | -aĵo | -aso | Est.: asi "aĵo" | makaso | manĝaĵo |
| 6. | + | -ano | -ez(o/i/u) | Ger.: -ese (en: Chinese) | Kitakezo | Kitakano |
| 7. | -ies(o/i/u) | Fin.: mies | Kitakieso | |||
| 8. | mo- | Secv.: mo- en motswana | Morúsi, Morúsu | Rusino, ruso | ||
| 9. | + | -anto | ru- | Keĉ.: ruway "fari" | rudánjo | faranto |
| 10. | + | -aro | nas- #2 | Nub.: nas- | nastúrko | turkaro |
| 11. | -olo | Angl.: all [ol] "tuto; tuta;
tute; ĉiuj", TokP.: ol "homoj; ili" |
dántolo | dentaro | ||
| 12. | + | -ata | bi- | Angl.: be [bi:] (en: be called) &
Vj.: bị 'erleiden', <Passiv> |
bimáka | manĝata |
| 13. | + | -ĉjo | -oćku | Hung.: -cska, -cske | Rúdoćku | Rudĉjo |
| 14. | + | -ebla | -atva | Hung.: -ható (-hetö) | mákatva | manĝebla |
| 15. | + | -eco | -eśo | dádeśo | grandeco | |
| 16. | + | -ego | -egvo | Ĉer.: -egua, -eguo | házegvo | domego |
| 17. | + | -ejo #3 | -ajko | Est.: paik, Fin.: paikka "loko"
& Lit.: aikštė |
svápajko | dormejo |
| 18. | + | -ema | -ajpa | Fin.: taipumus | gérsajpa | laborema |
| 19. | + | -enda | -edva | Esp-o: dev-a | lípedva | pagenda |
| 20. | + | -ero | -elmo | Ger.: Element & Hung.: elem | súvelmo | akvero |
| 21. | -eska #4 | italeska | ||||
| 22. | + | -estro | -awpt- | Ger.: Haupt | úrawptu | urbestro |
| 23. | -iep- | Ĉi.: hiep | úriepu | |||
| 24. | + | -eto | -eko #5 | Rus.: -ёк [-jok] | házeko | dometo |
| 25. | -imo | Gua.: -mi | hazimo | dometo | ||
| 26. | -i- | bo- | Secv.: bo- en botswana | Borúso | Rusujo | |
| 27. | -ij- | = | Zermánijo | Germanujo | ||
| 28. | -uls- | Mong. улс | Rúsulso | Rusujo | ||
| 29. | + | -ido | -ećo | S.Sor.: -eć- | slónjećo | elefantido |
| 30. | -oko | Rus.: -ёк [ok] "-eto" | mícoko | katido | ||
| 31. | -if- #6 | |||||
| 32. | + | -igi | me- | TokP.: mek-,
Pat.: mek; Klk.: ma- #7 |
namesína | bluigi |
| 33. | -intja | Lit.: -inti (en: gyvinti) | napítintja | trinkigi | ||
| 34. | + | -iĝi | ve- | Ger.: werden [verden] "fariĝi;
-os" |
navezólta | verdiĝi |
| 35. | -etja | Rus.: -еть [etj] (en: glupétj,
dlinnétj, ...) |
nazóltetja | verdiĝi | ||
| 36. | + | -ilo | -elo | Ger.: -el (en: Schlüssel) | kátimelo | tranĉilo |
| 37. | + | -ino | -i | Sans.: -î, -i (rajnî) | míci | katino |
| 38. | + | -inda | -awla (Var.: -alv-) | Hung.: -való | lúbawla | aminda |
| 39. | -odna | Sor.: hódny #8 | lúbodna | |||
| 40. | + | -ingo | -edlo #9 | Ĉeĥ.: -edlo | ábredlo | plumingo |
| 41. | + | -inta | rul- | Keĉ.: ruway "fari" | ruldánja | batinta |
| 42. | + | -ismo | -ismo | = | ||
| 43. | + | -isto #10 | -asto | Ĉuv.: asto "metiisto" | málasto | muelisto |
| 44. | -erjo | Ger.: -er, Angl.: -er, Rus.: -арь [arj] | léserjo | arbaristo | ||
| 45. | to- | Vj.: thợ 'Handwerker' | tomajo | tajloro | ||
| 46. | + | -isto | -isto | = | śovinisto | ŝovinisto |
| 47. | + | -ita | bil- | Angl.: be [bi:] (en: be called)
& Vj.: bị 'erleiden', <Passiv> |
bildánja | batita |
| 48. | -iva #11 | |||||
| 49. | -izi #12 | butonizi | ||||
| 50. | + | -njo | -iti | Émiti | Emnjo | |
| 51. | + | -obla | -piś- | Alb.: -fish | tirpiśa | triobla |
| 52. | + | -ono | -ud- | Kr.: udio | kúmudo | triono |
| 53. | + | -onta | rus- | Keĉ.: ruway "fari" | rusmáka | manĝonta |
| 54. | + | -ope | cu- | Ger.: zu | cukek | kvarope |
| 55. | + | -ota | bis- | Angl.: be [bi:] (en: be called)
& Vj.: bị 'erleiden', <Passiv> |
biskátima | tranĉota |
| 56. | -oza #13 | sabloza | ||||
| 57. | + | -ujo | -enso #14 | H/Gr.: en + Est.: asi "ajo" | cúkrenso | sukerujo |
| 58. | -ijo #15 | Esp-o: -i-, Pl.: -ija, Lit.: -ìja | zermánijo | germanujo | ||
| 59. | -ilć-, -aswu #16 | Snc.: -iłč-; Aĉum.: asw?ú | áplilćo, áplaswu | pomarbo | ||
| 60. | + | -ulo | -ulo | = | tlústulo | dikulo |
| 61. | -ul- #17 | -uk- #18 | Lit.: -ùkas/-ùke, Fin.: elukka | sísukori | mamuloj | |
| 62. | + | -um- | -am-, -em-, | = | dikemśaś ¦ hevema | miliono (#19) ¦ feliĉa (#20)
RIM: pliaj sub la titolo "Um-vortoj" |
- #1: El la libro "Esperanto-pola vortaro", paĝo 10, 21; Pl.: umiejętność 'Fertigkeit, Können' "kapablo".
- #2: Nur uzeblas, se temas pri personoj.
- #3: Kompare al la Rusa (tie 24) kaj Pola (tie 15) lingvoj ĉi tie nur estas unu ekvivalento. [v-u "der esperantist" 3/1983, paĝo 57]
- #4: El la sama fonto kiel -abl-.
- #5: Paronimas ekde 5a de januaro 2001 kun "ek" en la senco de "du". Pro tio ĝi eldatiĝas. Prefere uzu la sufikson "-im-"!
- #6: El la sama fonto kiel -abl- kaj -eska.
- #7: Par. TokP.: mekim, Angl.: make [mejk], Pld.: maken [mo-]
- #8: Par. Pl.: godny
- #9: Proponita al mi de Manfred Goldbogen el Ŝtralsundo.
- #10: Nur se temas pri profesia senco!
- #11: El la sama fonto kiel -abl-, -eska, -i- kaj -if-.
- #12: El la sama fonto kiel -abl-, -eska, -i-, -if- kaj -iva.
- #13: El la sama fonto kiel -abl-, -eska, -i-, -if-, -iva kaj -izi.
- #14: Nur se temas pri vazo, kiu ja fakte enhavas ion.
- #15: Nur se temas pri lando.
- #16: Nur se temas pri planto aŭ arbo.
- #17: Nur se temas pri besto.
- #18: Ankaŭ por plantoj! V-u ĉe -aĵ-!
- #19: Laŭvorte: "dek-um-ses", do 106
- #20: Laŭvorte: "bon-uma"
RIM (#) Kun aldona variaĵo de la vokalo depende de la antaŭa. La rozaj sufiksoj fakte estas markiloj por participoj.
