Verboklasoj
El Kitakujo
(Malsamoj inter versioj)
(→"movo"-verboj / "páwjintjeni"-gèra-sónori) |
(→pliaj) |
||
| Linio 145: | Linio 145: | ||
* #3: Var.: vaw; en malnova ortografio: vaú | * #3: Var.: vaw; en malnova ortografio: vaú | ||
==== pliaj ==== | ==== pliaj ==== | ||
| + | {{Rimarko| | ||
| + | teksto=RIM: * = ĝemelas kun regulaj}} | ||
| + | {| {{Prettytable}} | ||
| + | ! Kitaka | ||
| + | ! Senco | ||
| + | ! Etimo | ||
| + | |- | ||
| + | | mujk* | ||
| + | | ĉerpi | ||
| + | |Vj.: mực, mục, múc | ||
| + | |- | ||
| + | | gap* | ||
| + | | renkonti | ||
| + | | Vj.: gặp | ||
| + | |- | ||
| + | | got* | ||
| + | | senŝeligi | ||
| + | | Vj.: gọt | ||
| + | |- | ||
| + | | ŋen* | ||
| + | | havi tempon | ||
| + | | Alb.: ngen | ||
| + | |- | ||
| + | | vî | ||
| + | | scii | ||
| + | | Ĉeĥ.: ví | ||
| + | |} | ||
| + | Formado de apartaj tempoj kaj modoj | ||
| + | |||
| + | Oni uzas la supre (A.1./2.) menciitajn erojn, sed ne 'te-'. | ||
| + | |||
| + | sufikso: -ta | ||
| + | |||
| + | ===== Ekzemplo ===== | ||
| + | {| {{Prettytable}} | ||
| + | ! Kitaka | ||
| + | ! Senco | ||
| + | ! Ekzemplo | ||
| + | ! Senco | ||
| + | |- | ||
| + | | ćaota | ||
| + | | saluti | ||
| + | | Ému laćaota sin. | ||
| + | | Li salutis cin. | ||
| + | |} | ||
| + | ===== Ĉiklasaj verboj en la PraKitaka kaj Malnova Kitaka ===== | ||
| + | {| {{Prettytable}} | ||
| + | ! Ŝtupo | ||
| + | ! Kitaka | ||
| + | ! Senco | ||
| + | ! Etimo | ||
| + | ! Ekzempoj | ||
| + | ! Nuna lingvo | ||
| + | ! Senco | ||
| + | |- | ||
| + | | Mn. | ||
| + | | daj #1 | ||
| + | | doni | ||
| + | | Rus.: дай [daj] | ||
| + | | Émi daj múku púlin. | ||
| + | | Émi tedája múge púlin. | ||
| + | | Ŝi donas al mi monon. | ||
| + | |- | ||
| + | | Pra. | ||
| + | | kej #2 | ||
| + | | rajti | ||
| + | | Ĉi.: kĕ-yĭ | ||
| + | | Éme kej titába do Móskva. | ||
| + | | Ému tetórna natába do Móskvi. | ||
| + | Ému tetórna natába Móskviku. | ||
| + | | Li rajtas vojaĝi al Moskvo. | ||
| + | |} | ||
| + | * #1: Ĝi simple fariĝis regula verbo. (tedája "donas", ladája "donis" ktp.) | ||
| + | * #2: Ĝi fariĝis modala sufikso ĉe la verboj. (Émi dánskeja témilan. "Ŝi rajtas danci ĉi tie." | ||
| + | === Ligendaj / bándedvari === | ||
Kiel registrite je 19:14, 24. Feb 2006
Enhavo |
Regulaj verboj / fépari gèra-sónori
La plej multaj verboj krom la sekva-alineaj estas tute regulaj kaj kiel adjektivoj (Tie mankas la verbigaj afiksoj!) finiĝas je -a.
Neregulaj verboj / anfépari gèra-sónori
RIM: La neregulaj verboj malaperas aŭ reguliĝas en la dialektoj kaj parencaj lingvoj.
Neligendaj / nembándedvari
"sento"-verboj / "dújgu"-gèra-sónori
| Kitaka | Senco | Etimo | Ekzempoj | Senco |
|---|---|---|---|---|
| ćao | saluti | Vj.: chào; k-u It.: ciao | Mu ćao sun. | Mi salutas vin. |
| hao | ami | Ĉi.: hào "ami; ŝati" | Ŋa hao kámin. | Mi amas vin. |
| jao | voli | Ĉi.: jào "deziri; voli; intenci" | Paj jao nagérsa. | Li volas labori. |
| jem | malami; malŝati | Ĉin.: yém 'hassen' | Ísi jem nagérsa. | Ŝi malŝatas labori. |
| maw #1 | voli; intenci | Ind.: mau | Vo maw namáka. | Ni volas manĝi. |
- #1: En malnova ortografio: maú; ĝemelas al mo- "-os"
Ĉiklasaj verboj en PraKitaka kaj Malnova Kitaka
| Ŝtupo | Kitaka | Senco | Etimo | Ekzempoj | Nuna lingvo | Senco |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Pra. | vol | voli | Esp-o: voli, Lat.: volere, Okc.: voler, Ger.: wollen | Áku vol timáka káwkun. | Mu jao namáka káwkun.
Mu tevóla namáka káwkun. |
Mi volas manĝi kukon. |
"movo"-verboj / "páwjintjeni"-gèra-sónori
| Kitaka | Senco | Etimo | Ekzemplo | Senco |
|---|---|---|---|---|
| dao | alveni, ĝisveni | Ĉi.: dào 'ankommen; nach, zu, in' | Paj dao ŋáku. | Li alvenas al mi. |
| kip #1 | atingi | Ĉi.: kip 'erreichen' | Ìsi kip tla gerádin. | Ŝi atingas la urbon. |
| len | supren(mov)iĝi | Vj.: lên 'hinaufbewegen; auf, hinauf' | Ému len góriku. | Li supreniĝas monton. |
| prep. | sur -n, supren | Lo telénta len góriku. | Ili flugas sur monton. | |
| pjaŋ | flugi | Brm.: pyang [pjang] | Lo pjaŋ len góriku. | |
| ra (rao) | eliĝi, elmoviĝi | Vj.: ra 'hinausbewegen; aus,
hinaus' (& Ger.: raus) |
Íske ra házu(ket). | Iu eliĝas el domo. |
| prep. | el | Káti telópa ra lésu. | Katino kuras el arbaro. | |
| suŋ (suoŋ) #2 | malsupren(mov)iĝi | Vj.: xuống 'hinunterbewegen;
hinunter' (& Lat.: sub) |
Émo suŋ dóliku. | Ĝi malsuprenmoviĝas al valo. |
| prep. | malsupren (al/de) | Áplo tepáda suoŋ ot púmu. | Pomo falas malsupren de arbo. | |
| téw | formoviĝi | Km.: tö·w 'wegbewegen' | ||
| vao #3 | eniĝi, enmoviĝi | Vj.: vào 'hineinbewegen; in, hinein'
(& Rus.: в(о) [v(o)] "en") |
Mu vao házuku. | "Mi eniĝas domon." |
| prep. | en -n | Émi tegéja vao házu. | Ŝi iras en domon. |
- #1: Sinonimas al regula verbo na-kípa kaj paronimas resp. ĝemelas al la postpozicio kípe "ĝis"!
- 2: Dial.: sup (suop)
- #3: Var.: vaw; en malnova ortografio: vaú
pliaj
RIM: * = ĝemelas kun regulaj
| Kitaka | Senco | Etimo |
|---|---|---|
| mujk* | ĉerpi | Vj.: mực, mục, múc |
| gap* | renkonti | Vj.: gặp |
| got* | senŝeligi | Vj.: gọt |
| ŋen* | havi tempon | Alb.: ngen |
| vî | scii | Ĉeĥ.: ví |
Formado de apartaj tempoj kaj modoj
Oni uzas la supre (A.1./2.) menciitajn erojn, sed ne 'te-'.
sufikso: -ta
Ekzemplo
| Kitaka | Senco | Ekzemplo | Senco |
|---|---|---|---|
| ćaota | saluti | Ému laćaota sin. | Li salutis cin. |
Ĉiklasaj verboj en la PraKitaka kaj Malnova Kitaka
| Ŝtupo | Kitaka | Senco | Etimo | Ekzempoj | Nuna lingvo | Senco |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Mn. | daj #1 | doni | Rus.: дай [daj] | Émi daj múku púlin. | Émi tedája múge púlin. | Ŝi donas al mi monon. |
| Pra. | kej #2 | rajti | Ĉi.: kĕ-yĭ | Éme kej titába do Móskva. | Ému tetórna natába do Móskvi.
Ému tetórna natába Móskviku. |
Li rajtas vojaĝi al Moskvo. |
- #1: Ĝi simple fariĝis regula verbo. (tedája "donas", ladája "donis" ktp.)
- #2: Ĝi fariĝis modala sufikso ĉe la verboj. (Émi dánskeja témilan. "Ŝi rajtas danci ĉi tie."
