Adverbo

El Kitakujo

Enhavo 1 Bazaj / uráhari 1.1 Lokaj / pjásari 1.2 Tempaj / váktari 1.3 Aliaj / kítari 2 Vortfaraj / sónogèrari 2.1 Lokaj / pjásari 2.2 b) Tempaj / váktari 2.3 c) Aliaj / kítari 2.4 d) Tabelaj / tabelari 2.4.1 Rilataj al pronomoj / bécari gu svenámisónori 2.4.1.1 lokaj / pjásari 2.4.1.2 tempaj / váktari 2.4.2 Laŭskemaj / Loŋ-skémari 3 Apliko / jópseni

Bazaj / uráhari

Lokaj / pjásari

Laŭ finno-ugraj kaj malnova-ĝermanaj (ekz. gotaj) modeloj okazas ĉe kelkaj vortoj tri-forma skemo laŭ aldirekto, loko kaj dedirekto. Kelkaj dialektoj plilarĝigas la skemon al kvar formoj laŭ Neneca kaj Eneca modeloj de postpozicioj.

Kitaka	Senco	Sinn	Etimo	Al	Senco
anć	malsupre	unten	Toh.: âñc 'unten'	ánćku	malsupren
kojpi	tie	dort	Keĉ.: kaypi & Jap.: ko-, Gua.: ko
kojt	tien	dorthin	Keĉ.: kay & Jap.: ko-, Gua.: ko + Angl.: to
pojs	for	weg, fort	Fin.: pois
tahh	supren; orienten	nach oben; nach Osten	WOL: tax [-ĥ]
vin	ekstere	außen	Mn.Pr.: winna	vinku	eksteren

Tempaj / váktari

Kitaka	Senco	Sinn	Etimo
doŋś (Var.: dojŋś)	ĵus	eben, gerade	Mong.: дөнгөж [döngöĵ]
écer	subite	plötzlich	Cig.(Lov.): ecera
géntaw			Mong.: гэнэт [genet]
ger	hieraŭ	gestern	Sve.: går, Lat.: heri
jaw	jam	schon	Lit.: jau, Ltv.: jàu
késbe	intertempe	inzwischen	Cig.(Lov.): közbe
tjédah	nun	nun, jetzt	Nen.: tyedah 'now'
tvaw	tuj	sofort	Lit.: tuoj(au)
vúbah (Var.: vúbaw)	baldaŭ	bald	Knjr.: vuba 'bald, plötzlich, schnell'

Aliaj / kítari

Kitaka	Senco	Etimo
akû	jen aŭdu, he	Gr.: ακου [akou]
áraj	apenaŭ	Mong.: арай [araj]
ba	ja	Av.: bâ (bât, bê, bôit), Arm.: ba (bay), Gt.: -ba, Lit.: bà, Kur.: ba
bu	vere ne	Ĉi.: bù 'nein, nicht'
diś	preskaŭ	Alb.: dish
doŋ	do; ja	Ind.Jak.: dong 'doch!'
gaj	tre	Skot.: gey [gaj]
gúraj	proksimume, ĉirkaŭ	Jap.: gurai
ić	mem	Karl.: iće, ićće-; Fin.: itse, Lap.: jeś, Mrdv.: eś, äś
ínke	ankoraŭ	Cig.(Lov.): inke
kvémed(-) (Var.: kvéme-)	kiu scias
lit	iomete	Isl.: litt
maj	ne	Taj.: mài; Sans.: mâ "ne -u" >Cig.: ma; Tib.: mäh "ne, maljes", Ĉi.: méi "ne" #1
maŋaw	multe	Tib.: mangpo, mangpu, Sam.(Nord.): máŋga (Gen.) máŋgga, (Akk.) máŋga; Gt.: manags
nem	ne	Hung.: nem
nuk	ankoraŭ	Ger.: nun, Lat.: nunc + Kor.: -kwa
oće	tre	Rus.: очень [oĉenj]
pon	vidite	Kor.: pon
sam	kune	Afr.: saam, Sans.: samam; Eg.: sm3
taj	tro	Ĉi.: tai
tarba #2	sed jes	Nep.: tara + Kur.: ba
tik	nur	Lit.: tìk
vísaw	tute	Lit.: visai
zálaw	domaĝe	Rus.: жаль [ĵalj], Ukr.: shal*
zával	nepre	Mong.: завал [zaval]

Vortfaraj / sónogèrari

Tiaj adverboj estas formataj el substantiva, adjektiva, verba aŭ numerala radiko resp. el interjekcio per la sukikso -aw. Ekz.: désn-a "dekstra" > désn-aw "dekstre".

Se ĝi estiĝas el adjektivo, la komparacio okazas laŭ ties maniero, se la senco tion permesas.

Lokaj / pjásari

Laŭ finno-ugraj kaj malnova-ĝermanaj (ekz. gotaj) modeloj okazas ĉe kelkaj vortoj tri-forma skemo laŭ aldirekto, loko kaj dedirekto. Kelkaj dialektoj plilarĝigas la skemon al kvar formoj laŭ Neneca kaj Eneca modeloj de postpozicioj.

Kitaka	Senco	Sinn	Etimo	Al	Senco	De	Senco
désnaw	dekstre	rechts	Slov.: désni, Kr.: dèsni, Blg.: десен [désen]	désnawku	dekstren	désnawket	de dekstre
énaw	ene	innen	Esp-o/Hisp.: en, Gr.: εν [en]	énawku	enen	énawket	de ene
fárnaw	malproksime	fern	Ger.: fern, Angl.: far, Sans.: pára	fárnawku	malproksimen	fárnawket	de malproksime
ísaw	ekstere	draußen	Rus.: из [iz]	ísawku	eksteren	ísawket	de ekstere
iúpaw #1	supre	oben	Gt.: iupa	iúpawku	supren	iúpawket	de supre
kájlaw	proksime	nah	Keĉ.: ckaylla, kaylla	kájlawku	proksimen	káljawket	de proksime
píraw	antaŭe	vorne	Mn.Pr.: pirsdau, Het.: piran	pírawku	antaŭen	pírawket	de antaŭe
śújaw	maldekstre	links	Rus.: шуй [ŝuj], Slov.: šûj, šúja	śújawku	maldekstren	śújawket	de maldekstre
tílaw	malantaŭe	hinten	Pl.: tyl 'Rückseite'	tílawku	malantaŭen	tílawket	de malantaŭe
túwaw	malproksime	fern	Het.: tuwa 'fern, weit'	túwawku	malproksimen	túwawket	de malproksime
zémaw	sube	unterhalb	Ltv.: zem	zémawku	suben	zémawket	de sube

b) Tempaj / váktari

Kitaka	Senco	Sinn	Etimo
anúftaw, anúptaw	malofte	selten	Gr./Sans.: a(n)-, Kor./Kim./Gl.: an- + Gt.: ufta
érkaw	frue	früh	Turk.: erken
látaw	malfrue	spät	Ind./Pld./Angl.: lat
órjaw			Mong.: oroj 'spät; Abend'
pìredólgaw	antaŭlonge	längst	Mn.Pr.: pirsdau, Het.: piran + Rus.: долго [dolgo]
pósnaw	malfrue	spät	Sor.: posny
úftaw, úptaw	ofte	oft	Gt.: ufta

c) Aliaj / kítari

Kitaka	Senco	Etimo
hójtaw	ĝuste	Fin.: hyvä, Est.: hea + t
jánkaw	vane	Keĉ.: yanqa

d) Tabelaj / tabelari

Ili ne devas sufiksi je -aw, sed povas.

Rilataj al pronomoj / bécari gu svenámisónori

V-u tie.

lokaj / pjásari

Laŭ finno-ugraj kaj malnova-ĝermanaj (ekz. gotaj) modeloj okazas tri-skema distingo inter aldirekto, loko kaj dedirekto.

Kitaka	Senco	Etimo	Al	Senco	De	Senco
enájilan	tie	& + Ger.: Land	enájilanku	tien	enájilanket	de tie
ískilan	ie	Est.: isik + Ger.: Land	ískilanku	ien	ískilanket	de ie
kúlilan	ĉie	Ar.: kul + Ger.: Land	kúlilanku	ĉien	kúlilanket	de ĉie
nísilan	nenie	Pl.: nic + Ger.: Land	nísilanku	nenien	nísilanket	de nenie
nújilan	tie	Fin.: nuo & Kopt.: nai + Ger.: Land	nújilanku	tien	nújilanket	de tie
témilan	ĉi tie	Fin.: tämä + Ger.: Land	témilanku	ĉi tien	témilanket	de ĉi tie

tempaj / váktari

Kitaka	Senco	Etimo	Ĝis	Senco	Ekde	Senco
enajúber	tiam	& + Som.: ber	enajúberku	ĝis tiam	enajúberket	ekde tiam
iskúber	iam	Est.: isik + Som.: ber	iskúberku	ĝis iam	iskúberket	ekde iam
kulúber	ĉiam	Ar.: kul + Som.: ber	kulúberku	ĝis ĉiam	kulúberket	ekde ĉiam
nisúber	neniam	Pl.: nic + Som.: ber	nisúberku	ĝis neniam	nisúberket	ekde neniam
nujúber	tiam	Fin.: nuo & Kopt.: nai + Som.: ber	nujúberku	ĝis tiam	nujúberket	ekde tiam
temúber	ĉi tiam	Fin.: tämä + Som.: ber	temúberku	ĝis ĉi tiam	temúberket	ekde ĉi tiam

Laŭskemaj / Loŋ-skémari

Kitaka	Senco	Sinn	Etimo
moj-	ĉiu-	-lich	Vj.: mọi
mojdín(aw)	ĉiutage	täglich	Sans.: dina
mojgód(aw)	ĉiujare	jährlich	Rus.: год [god]
mojmênem(aw)	ĉiumonate	monatlich	Lit.: mėnulis, Ltv.: mêness
mojvík(aw)	ĉiusemajne	wöchentlich	Fin.: viiko, viikko

Kitaka	Senco	Sinn	Etimo
nu-	nun-, ĉi-		Ger.: nu(n)
nudín	hodiaŭ	heute	Sans.: dina
nugód(aw)	ĉi-jare	in diesem Jahr	Rus.: год [god]
núime (Var.: nujm)	baldaŭ	bald	Gua.: mi

Kitaka	Senco	Sinn	Etimo
pas-	post-	nach-	Alb.: pas
pasdin	morgaŭ	morgen	Sans.: dina
pasgód(aw)	sekvontjare	im nächsten Jahr	Rus.: год [god]

Kitaka	Senco	Sinn	Etimo
pir-	antaŭ-	vor-	Mn.Pr.: pirsdau, Het.: piran
pírdin	hieraŭ	gestern	Sans.: dína > Nep./Hin.: din "tago"
píreger	antaŭhieraŭ	vorgestern	Sve.: går, Lat. heri
pirgód(aw)	antaŭjare	im Vorjahr	Rus.: год [god]

Kitaka	Senco	Sinn	Etimo
raj-	sekva	nächste(r/s)	Jap.: rai-
rajgún	morgaŭ	morgen	Vask.: e-gun, Bur.: guun-c

Apliko / jópseni

ekz.:

Újti teláwla hévaw Ítidźot.	Ujto kantas bone kiel Itino.
Énsaj múa zívajko teésa témaw tépaw as sokáśaw.	En mia loĝejo estas tiel varme kiel kutime.
Ìsi teláwla mas-mójaw múksi.	Ŝi kantas pli bele ol mi.
Íti teláwla naj-mójaw kúleket.	Itino kantas plej bone el ĉiuj.