La etimo de ĉi tiuj aĵoj estas iom komplika, sed klarigeblas.
Ĝi ekzistas en kvar variaĵoj, nome -s fine, -sj- intere, sje- kaj séu. La variaĵo sje- estas la norma formo.
Ĝi nur ekzistas en malgranda dialektozono kiel resto de la tria konjugacio. Ekz.: Lo tekátimas máson. "Ili tranĉos viandon."
| Lingvoj | Ekzemploj | Sencoj |
|---|---|---|
| Greka | δειξω [deíxô] (<deikso) | mi vidos |
| λειψω [leípsô] | mi liberigos | |
| Mn.Latina | dixo (<dikso) | mi diros |
| faxo (<fakso) | mi faros | |
| capso | mi prenos | |
| Oska | fust | li/ŝi/ĝi estos |
Aliaj formoj esprimas tiel nomatan dezirativon.
Ekz.: tesjístua "sidos"
Ĉe kelkaj verboj enŝoviĝas liga i por faciligi la prononcon, ekz.: sjirá "eliĝos".
Ĝia etimo samas al variaĵo sje-.
Ĉi tiu variaĵo estis la normo en Malnova Kitaka, precipe en la unua konjugacio.
Ekz.: Mu sjemáka káwkun. "Mi manĝos kukon."
Ĝi estiĝis el Hindeŭropa variaĵo de la supra afikso, kiu ekzistas en la Litova (ekz.: būsiu 'I shall be' "mi estos" kaj ekzistis en la Malnova Hinda (ekz.: bū-sya-nt- 'he who will be' "tiu kiu estos; estonta" kaj Malnova Kirka Slava: бышѧщєіє (< *bū-sjo-nt-) 'future, coming' "estonta"
La vokalo e venis el la neparenca partikulo sẽ de la Vjetnama lingvo. Samtempe la morfemo transprenis ties pozicion antaŭ la verbo, sed afiksiĝis.
Ĝi restis en malgranda dialektozono kiel resto de la dua konjugacio. Ekz.: Ému séu temáka kéksun. "Li manĝos kekson."
La formo estiĝis jene:
| Lingvoj | Vortoj | Sencoj | Sinn |
|---|---|---|---|
| Malnova Ujgura | säv- | ami | 'to like' |
| Turka, Azera |
sev-mek | ami, ŝati | lieben, mögen |
| Uzbeka | säw-moq | ami | lieben |
| Kvara | säw- | demandi | 'to ask, to demand' |
El la Tjurkaj formoj estiĝis samtempe la verbo na-séva "ami".
La distribuo ankaŭ estas klarigata en la ĉapitro pri la evoluo de la konjugacio.
Ili parencas kun jenaj vortoj:
| Lingvoj | Vortoj | Sencoj | Sinn |
|---|---|---|---|
| Malnova Hinda | suváti, sávati |
li/ŝi urĝas | 'urges, encourages' |
| Malnova Greka | εαω [eáô] | mi permesas | 'I permit, I leave' |
| Malnova Alt- Germana Moderna Germana |
vir-sūmen > versäumen |
preterlasi | 'to miss' |
| Malnova Hebrea | šw' | peti pri helpo | 'to ask for help' |
| Bilina | šīw- | demandi | 'to ask, to demand' |
| Kemanta | šiw- | ||
| Dembea | šäw- | ||
| Kamira | caw- | ||
| Georga | šv- | lasi | 'to let, to leave' |
| Megrela | šk(w)- | ||
| Svana | šgwan- | 'to let go, to dispatch' | |
| Kazaĥa | süj- | ami | 'to like' |
| Manĉua | šuburme | mi demandas | 'I ask' |
El Afrikaziaj formoj estiĝis samtempe la verbo na-śéva "demandi".
La senco de séu estis influita de la supraj Hindeŭropaj formoj kaj la pozicio antaŭ la verbo estis influita de la neparenca vjetnama partikulo sẽ, kies funkcio similas.
Sed la ebleco afiksigi normalan vorton jam tre frue aperis laŭ la sekve menciota libro. En multaj lingvoj el la radiko *šew'ʌ estiĝis gramatikaj afiksoj.
| Lingvoj | Afiksoj | Funkcioj | Ekzemploj | Sencoj | Sinn |
|---|---|---|---|---|---|
| Meza Mongola | -su, -sü | voluntativo | kele-sü | mi volas diri | 'I will say' |
| Malnova Ujgura | -sun, -sün | optativo de 3a persono |
|||
| Nova Ujgura | -sun | ||||
| Azerbajĝana | -sun, -sün, -sın, -sin |
||||
| Manĉua | -su | imperativo | bi-su | 'let it be!' | |
| o-so | 'let it be, be!' | ||||
| Nanaja | -su | bi-su | 'be!' | ||
| o-su | 'come to be!, become!' | ||||
| Korea | -se < -săi | optativo- desiderativo |
mek-se | 'I want you to eat; I want to eat; he may eat' |
|
| Akada | šʌ | kaŭzativo | |||
| Ugarita | š | ||||
| Minaeana | s | ||||
| Aramea | sʌ, hʌ | ||||
| Malnova Hebrea | hʌ- | ||||
| Araba | 'ʌ- | ||||
| Egipta | ś |
Laŭ la libro "Nostratic, Dene-Caucasian, Austric and Amerind", paĝoj 293-295, la ĉi tie menciitaj formoj parencas laŭ la Nostrata hipotezo.
08.11.2016