Ĉar Esperanto havas nur prepoziciojn ĉi tie nur gravas ties skemo. Do ĉi tie ankaŭ aperas postpozicioj en la Kitakaj tradukoj.
1. | al | duj | Ĉin.: 对 [duì] | Íti lagáma duj kwétu. | Itino venis al la hejmo. |
2. | giw(#1) | Angl.: give [gif](#2) | Paj tedája mákason giw Píku. | Li/ŝi donas manĝaĵon al Piko. | |
3. | gu | Irl.: gu (gus), Skotg.: gu | Gogéja gu hógajko. | Iru al lernejo! | |
4. | ku(%) | Pl./Slvk./Ma.Sor.: ku | Paolo lalípta tapéton ku pérki. | Paŭlo gluis tapeton al la muro. | |
5. | anstataŭ | iloke(#G) | Sve.: i "en" + Lat.: locus |
Ilóke témo godája ískon kítan! | Anstataŭ tio donu ion alian! |
6. | antaŭ(L) | píre'(*) | Mn.Pr.: pirsdau, Het.: piran |
Vo teístua píresaj házu. Lo tegáma píreku házu. Émi tegéja píreket saodu. |
Ni sidas antaŭ domo. Ili venas antaŭ domon. Ŝi iras de antaŭ ĝardeno. |
7. | antaŭ(T) | píre'i | Píre'i ic díno émi lagáma. | Antaŭ unu tago ŝi venis. | |
8. | apud | nábi(*) | Pld.: na bi | Ému tezíva nábi (aŭ nábisaj) stácju. Émi telópa nábiku házu. Míco lalópa nábiket wásimi. |
Li loĝas apud stacio. Ŝi kuras apud domon. Kato kuris de apud dometo. |
9. | uldítle(#) | Ĉer.: u-li-di-tlv | wásil uldítle | apud domo | |
10. | ĉe | bej'(*) | Afr. by [bej], Ger.: bei [baj] (k-u Aktk.: b´ey 'LOC') |
Mu testéja béjsaj hewrúnu. Émi tegáma béjku házu. Vo telópa béjket púmu. |
Mi staras ĉe amiko. Ŝi venas al domo. Ni kuras de ĉe arbo. |
11. | pśi | Pl.: przy | Mu testéja pśi hewrúnu. | Mi staras ĉe amiko. | |
12. | ĉirkaŭ | ólke | Vab.: olka | Bámbori telópa ólke púmu. | Infanoj kuras ĉirkaŭ arbo. |
13. | rać(#3) | apartigita el rátu "rado" | Bámbori telópa rać púmu. | ||
14. | sírke | Lat.: circa | Bámbori telópa sírke púmu. | ||
15. | sírke'i(T) | Lo lákomáka sírke'i ójnenśe óri. | Ili ekmanĝis ĉirkaŭ unua horo. | ||
16. | da, de | taw(|) | Pld.: tau | lit taw málko(#4) | iom da lakto |
17. | de | apa | Sans.: ápa, Mes.: apa | Ému tegáma ápa Berlíni. | Li venas de Berlino. |
18. | ot | Rus.: от [ot] | Ému tegáma ot Berlíni. | ||
19. | watu(#5) | Bim.: watu | Útu laâka watu Dvíki. | Utuo veturis de Dviko | |
20. | dum | bért'i(#G) | Som.: ber "tempo" + dif.k.: -t- |
Ému lamáka bért'i ojn óri. | Li manĝis dum unu horo. |
21. | ekde | isbér'i | Rus.: из [iz] + Turk.: beri | Isbér'i nudín mu tehéma házun. | Ekde hodiaŭ mi havas domon. |
22. | óta'i(#) | Hung.: óta | Óta'i pasdín Íti sjehéma házun. | Ekde morgaŭ Itino havos domon. | |
23. | ekster | is'(*) | Rus.: из [ iz]; Lit.: iš | Paolu tezíva íssaj Berlíni. Émo telénta ísku házu. Íri tegáma ísket gerádi. |
Paŭlo loĝas ekster Berlino. Ĝi flugas el domo. Irino venas de ekster urbo. |
24. | el | ||||
25. | el(T) | ís'i | Téme búku teésa ís'i dikbátenśe gòdisínto. | Ĉi tiu libro estas el la dekoka jarcento. | |
26. | el(#6) | ísot | Rus.: из [iz] + от [ot] | Ísot kvo teísna súvo? | El kio konsistas akvo? |
27. | el(#D) | ra(#V) | Vj.: ra 'hinausbewegen; aus, hinaus' (& Ger.: raus) |
Káti telópa ra lésu. | Katino kuras el arbaro. |
28. | en | en'(*) | = | Ému tezíva énsaj Berlíni. Máji telópa énku házu. Émi tegáma énket saodu. |
Li loĝas en Berlino. Majino kuras en domon. Ŝi venas de en ĝardeno. (=el) |
29. | én'i(T) | Én'i ic díno ému laéta kek áplorin. | En unu tago li manĝis kvar pomojn. |
||
30. | en(#D) | vao(#V) | Vj.: vào 'hineinbewegen; in, hinein' (& Rus.: в(о) [v(o)] "en") |
Émi tegéja vao házu. | Ŝi iras en domon. |
31. | ĝis | do(#7) | Ukr.: do, Pl.: do (Skotg.: do) | Lo teâka do Dvíki. Pílto lapáda do up dâko. Tétli laríta do en bálti. |
Ili veturas ĝis Dviko. Pilko falis ĝis sur tegmento. Roko rulis ĝis en marĉo. |
32. | dó'i(T) | dó'i pasdin do píre'i bázari gódiri |
ĝis morgaŭ ĝis antaŭ kelkaj jaroj |
||
33. | háde(#G) | Ind.: had | |||
34. | inter(L) | an(a)mése | Gr.: anámesa | Íti lalájga anamése kum dádari kílniri. | Itino kuŝis inter tri grandaj kverkoj. |
35. | ántar'(*)(#8) | Ind.: antara < Sans.: antarā | Lo tezíva ántarsaj hewrúnuri. Émi tekójva émon ántarku ísko. Paj tetáka túldin ántarket túliri. |
Ili loĝas inter amikoj. Ŝi metas ĝin inter ion. Li prenas tablon de inter seĝoj. |
|
36. | inter(T) | ántar'i(#9) | Ántar'i díkenśe va ekdíkenśe tòlvukúvoni ému lagérsa. | Inter la deka kaj dudeka de decembro li laboris. |
|
37. | je | je | = | Je kvítomenśe óri ému sjegáma? | Je kioma horo li venos? |
38. | kontraŭ | pret'(*) | Ltv.: pret | Ému teístua prétsaj émi. Jóhu tedánja prétku stíni. |
Li sidas kontraŭ ŝi. Joho batas kontraŭ muron. |
39. | krom | álse(#G) | Lat.: alius "alia" | Álse śi-témo áte gotáka témon! | Krom ĉi tio prenu ankaŭ tion! |
40. | ísre(#10) | Rus.: из [iz] + Ger.: außer [auser] |
Ísre máso mu vojkáwpa pómsin. | Krom viando mi aĉetos tomaton. | |
41. | kun | mêa(#11) | Gr.: με, μ´ [me/m´], Alb.: me, Ar.: ma´a, Nub.: ma |
Mu temáka sámlon mêa mútap(#12) áhhu. | Mi manĝas supon kun mia frato. |
42. | su(#11) | Lit.: su | Ému lasvápa su ísi. | Li dormis kun ŝi. | |
43. | laŭ(L) | ílge(#13)(#G) | Lit.: ilgai | Gogéja ílge téme derógu! | Iru laŭ tiu vojo. |
44. | laŭ | loŋ | TokP.: long | Paj tegérsa loŋ solságo. | Li laboras laŭ ordono. |
45. | malantaŭ | anpíre'(*) | Kor.: an-, Gr./Sans.: an- (a-) + Mn.Pr.: pirsdau, Het.: piran |
Ému testéja anpíresaj pérki. | Li staras malantaŭ muro. |
46. | ajs'(*) | Ltv.: aiz (dial.) az, āz (Rus.: за [za]) | Ájssaj házu testéja párka púmu. | Malantaŭ domo staras alta arbo. |
|
47. | malgraŭ | dac(#)(#G) | Hung.: dac 'Trotz' | dac témo / témol dac | malgraŭ tio |
48. | per | diŋ(#G) | Ger.: Ding | Míco nem temáka diŋ mákelori. | Kato ne manĝas per manĝiloj. |
49. | po | jup(#G) | Keĉ.: yupay 'zählen' | Jup kum áplorin lo lamáka. | Po tri pomojn ili manĝis. |
50. | por | sve(#G) | Ger.: Zweck [cvek] | Témo teésa sve tu. | Tio estas por vi. |
51. | své'i | Své'i kek minútiri ému tetáka pílton. | Por kvar minutoj li prenas pilkon. |
||
52. | post | pás'i | Alb.: pas, Per.: paß | Pás'i kekgóda ansâweśo émi lámóra. | Post kvarjara malsano ŝi mortis. |
53. | preter | ohi | Fin.: ohi | Paolu lagáma óhi dáda kílni. | Paŭlo venis preter granda kverko. |
54. | pri | ómpe | Km.: å·mpii | Lo latóka ómpe Újtu. | Ili parolis pri Ujto. |
55. | tems(#G) | Ger.: Thema | Ému tegvára tems istúsu.(#14) | Li babilas pri sensencaĵo. | |
56. | pro | koas(#G) | Angl.: cause [ko:z] | Ému teésa gjúpa koas nem-úkćo. | Li estas stulta pro nelerno. |
57. | veŋ(#15) | Isl.: vegna, Ger.: wegen | Ému teésa gjúpa veŋ nem-úkćo. | Li estas stulta pro nelerno. | |
58. | sen | pa | Alb.: pa | Ému lavéenléga pa mákaso. | Li enlitiĝis sen manĝaĵo. |
59. | sub | alt'(*) | Turk.: alt; Fin.: alta, Est.: alt(#16) |
Krétori tezíva áltsaj zémi. Êluko telópa áltku lápo-dáko. Émi tegáma áltket túli. |
Talpoj loĝas sub la tero. Besto kuras sub foliaron. Ŝi venas de sub seĝo. |
60. | kveś'(*) | Geo.: ქვეშ [kveš] 'under' ("sub") | Krétori tezíva kveśsaj zémi. Êluko telópa kveśku lápo-dáko. Émi tegáma kveśket túli. |
Talpoj loĝas sub la tero. Besto kuras sub foliaron. Ŝi venas de sub seĝo. |
|
61. | zem'(*) | Ltv.: zem | Zémsaj téme hído teśúra réko. | Sub tiu ĉi ponto fluas rivero. | |
62. | super | úpre'(*)(#17) | Sans./Pli.: upari, Bng.: upore, Hin.: ūpar(#18)(#19) |
Léntmaśíno telénta úpresaj gerádi. Émo telénta úpreku házuri. Áplo tepáda úpreket saodu. |
Flugmaśino flugas super urbo. Ĝi flugas super domojn. Pomo falas de super ĝardeno. |
63. | sur | on'(*)(S) | Angl.: on | Lísi tezíva ónsaj pélto. | Lisino loĝas sur kampo. |
64. | up'(*)(#20) | Pld.: up, (op) | Bámbo teístua úpsaj légo. Ému tepúira úpku púmu. Ísko tepáda úpket túli. |
Infano sidas sur lito. Li grimpas sur arbon. Io falas de sur seĝo. |
|
65. | sur(#D) | len(#V) | Vj.: lên 'hinaufbewegen; auf, hinauf' | Lo telénta len góri. | Ili flugas sur monton. |
66. | tra | der | Pld.: dörch | Mu tegéja der dvári. | Mi iras tra pordo. |
67. | úke(#)(#G) | Keĉ.: uku 'Loch'(#21) | úke stíni ¦ stínil úke | tra muro ¦ tra muro | |
68. | trans | ánde | Alb.: andej | Ému tepláva ánde réko. | Li naĝas trans rivero. |
69. | pérne | Gr.: περαν [peran] | Pérne réko tedzája káwri. | Trans rivero troviĝas bovoj. |
RIM: (*) Ili estas diferencigataj per: -saj (loko), -ku (al-movo) kaj -ket (de-movo). Ĉe nábi la fina -saj povas for(r)esti. Kelkaj dialektoj(#1) plilarĝigas la skemon al kvar formoj laŭ Neneca resp. Eneca modelo de postpozicioj. Dialektoj sen la aldona kazo, sed kun prepozicioj uzas tiam kombinon el adverbo je -aw kaj rilata prepozicio(#2).
(#) Ili estas kaj prepozicioj kaj postpozicioj.
(%) Funkcias ankau kiel kaza finaĵo kaj loka diferencigilo. (v-u (*))
(S) Tio estas slanga vorto.
(|) Ĝi esprimas apartenon.
(L) Loka senco, (T) Tempa senco
1. | al | dje | Enc.: d'eʒ | Mjákol dje gogéja! | Iru al tendo! |
2. | hhósja(#1) | Ĥan.: xosja(#2) | Paolu zívajkol hhósja teména. | Paŭlo iras al loĝejo. | |
3. | nja | Nen.: n'aa', nyah 'to' (√ nyah- 'at') |
mul nja | al mi | |
4. | anstataŭ | pjáse(#G) | It.: piazza, Kr.: pjaca "loko" | Wátul pjáse Paolu lagáma. | Anstataŭ Ŭato venis Paŭlo. |
5. | antaŭ(L) | mátwe'(*)(#G) | Gr.: máti & Ind./Malaj.: mata | Légol mátwesaj míco telájga. | Antaŭ la lito kuŝas kato. |
6. | noátwe'(*)(#G) | Kor.: nat & Ain.: nota | Házul noátwesaj slónjo testéja. | Antaŭ la domo staras elefanto. | |
7. | oro-(4) | Enc.: oro', orone, orodo, oro'one |
Wásil orone áwto testéja. | Antaŭ la domo staras aŭto. | |
8. | pírevo'(*) | Mn.Pr.: pirsdau, Het.: piran |
Házul pírevosaj kílni testéja. | Antaŭ domo staras kverko. | |
9. | antaŭ(T) | píreno | Kúmdik kek gódiri píreno mu labíretja. |
Antaŭ tridek kvar jaroj mi naskiĝis. |
|
10. | apud | bóde | Bd.: bodë | légol bóde | apud lito |
11. | bódvo'(*) | Légol bódvosaj telájga mója míco. | Apud la lito kuŝas bela kato. | ||
12. | nábivo'(*) | Pld.: na bi | Míso púmul nábivosaj tesvápa. | Kato dormas apud arbo. | |
13. | kújwe'(*)(#G) | Kor.: kui | Gátul kújwesaj Paolu tezíva. | Apud strato loĝas Paŭlo. | |
14. | uldítle(#) | Ĉer.: u-li-di-tlv | wásil uldítle | apud domo | |
15. | ĉe, flanke de | béde | Ur.: bedë (Lez.: p'ad, Krz.: bad-ow, Bd.: bodë) |
házul béde | ĉe domo |
16. | bédvo'(*) | Mútap(#3) hewrúnil bedvósaj testéja peóso. |
Flanke de mia amikino staras hundo. |
||
17. | ĉe | bejvo'(*) | Ger.: bei [baj] (k-u Aktk.: b´ey 'LOC') |
Wápu ladzája derógul béjvosaj. | Ŭapuo troviĝis ĉe vojo. |
18. | kódje-(4) | Enc.: kod'e', kod'ene, kod'ero, kod'e'one |
Íti ladzája gátul kódjene. | Itino troviĝis ĉe strato. | |
19. | nô-(4) | Enc.: nô'e, nône, nôro, nô'one |
Útu ladzája tóvul nône. | Uto troviĝis ĉe lago. | |
20. | púolwe'(*)(#G) | Fin.: puoli | Légol púolwesaj túldi testéja. | Ĉe lito staras tablo. | |
21. | dum | úkte | Ket.: ugde | náktil úkte | dum nokto |
22. | ekde | béri | Turk.: beri | Ékenśel vítkuvonil(#D) béri Útu áwton tehéma. |
Ekde la dua de majo Uto havas aŭton. |
Vítkuvoni ékenśel béri Útu áwton tehéma. |
|||||
23. | óta'i(#) | Hung.: óta | Píŋenśel kwajskúvonil(#D) ótai Práncu sjehéma gérson. |
Ekde la kvina de septembro Franco havos laboron. |
|
Kwajskúvoni píŋenśel ótai Práncu sjehéma gérson. |
|||||
24. | ekster | kim | Ĥan.(S): kim(#4) | Ému tla gerádil kim tezíva. | Li loĝas ekster la urbo. |
25. | ekster; el | ísvo'(*) | Rus.: из [ iz]; Lit.: iš | Paolu Berlínil ísvosaj tezíva. Émo házul ísvoku telénta. Íri gerádil ísvoket tegáma. |
Paŭlo loĝas ekster Berlino. Ĝi flugas el domo. Irino venas de ekster urbo. |
26. | en | bélwe'(*)(#G) | Hung.: bél | Mu lagéja házul bélweku. | Mi iris en domon. |
27. | envo'(*) | = | Házul énvosaj telájga kívimo. | En domo kuŝas ŝtoneto. | |
28. | mjé-(4) | Enc.: m´i´; m´in, min, men, m´ine; m´ido; meon, m´ion |
Wásil mjéne béla míco telájga. | En domo kuŝas blanka kato. | |
29. | súse-(4) | Enc.: suse´; susene; susero; suse'one |
Dádal rúmul súsene peosimo telájga. |
En granda ĉambro kuŝas hundeto. |
|
30. | téjwe'(*)(#G) | Jap.: te & Vj.: tay, Km.: dai | Kvon tu tehéma kézil téjwesaj? | Kion vi havas en la mano? | |
31. | ĝis | kípe(#G) | Ĉin.: kip 'erreichen' | kwétul kípe | ĝis hejmo |
32. | men | Fin.: mennä | walkúvoni ántil men | ĝis fino de aŭgusto | |
33. | tjúbo-(4) | Enc.: t'ubo´, t'ubone, t'uboro, t'ubo'one |
|||
34. | inter | ántarvo'(*)(#5) | Ind.: antara < Sans.: antarā | Búkuril ántarvosaj pláto sjelájga. | Inter libroj kuŝos folio. |
35. | jódwe'(*)(#6)(#G) | Enc.: jode | Ek śkápuril jódwesaj míco telájga. | Inter du ŝrankoj kuŝas kato. | |
36. | késwe'(*)(#6)(#G) | Est.: kese (Fin.: keskus) | Ek śkápuril késwesaj míco telájga. | ||
37. | inter(T) | ántarno(#7) | Ind.: antara, antar- < Sans.: antarā | Pítenśel va bátenśel óril ántarno mu teislégetja. | Inter sepa kaj oka horoj mi ellitiĝas. |
38. | kontraŭ | pretvo'(*) | Ltv.: pret | Íti laístua Paolul prétvosaj. | Itino sidis kontraŭ Paŭlo. |
39. | kun | ólpe(#8)(#G) | Mi | Paolol ólpe | kun(e kun) Paŭlo |
40. | laŭ(L) | dóre(#9) | Jap.: -dôri | Gogáma śi-temel dórol dóre. | Iru laŭ ĉi tiu vojo. |
41. | úzun(#10)(#G) | Uzb.: uzun | Goâka témel gátul úzun. | Veturu laŭ ĉi tiu strato. | |
42. | malantaŭ | anpírevo'(*) | Kor.: an-, Gr./Sans.: an- (a-) + Mn.Pr.: pirsdau, Het.: piran |
Paj pérkil anpírevosaj testéja. | Li/ŝi staras malantaŭ muro. |
43. | ajsvo'(*) | Ltv.: aiz (dial.) az, āz (Rus.: за [za]) | Óće párka púmu testéja házul ájsvosaj. |
Malantaŭ domo staras tre alta arbo. |
|
44. | fuó-(4) | Enc.: fuo'; fuone; fuoro; fuo'one |
Házul fuóne lésu tedzája. | Malantaŭ domo troviĝas arbaro. | |
45. | ipókwe'(*)(#G) | Sr.: ipócj [ipokx]® | Śkápul ipókwesaj débu telájga. | Malantaŭ ŝranko kuŝas polvo. | |
46. | júpwe'(*)(#G) | Keĉ.: yupi | Míco lapríga tújnul júpweku. | Kato saltis malantaŭ barilon. | |
47. | súnkwe'(*)(#G) | Afar.: sunku | Házul súnkwesaj slónjo telájga. | Malantaŭ domo kuŝas elefanto. | |
48. | teho-(4) | Enc.: teho', tehone, tehoro, teho'one |
Wásimil tehone tóvu tedzája. | Malantaŭ dometo troviĝas lago. | |
49. | malgraŭ | dac(#)(#G) | Hung.: dac 'Trotz' | dac témo / témol dac | malgraŭ tio |
50. | per | éde(#G) | Hur.: edë 'body, thing', Ur.: edi 'thing' |
hámaril éde | per martelo |
51. | por | kéjća | Ĥan.: kɛʃa, keːʃa, kiːtʃɐ(#11) | Témo mícol kéjća teésa. | Tio estas por kato. |
52. | post | anpíreno | Kor.: an-, Gr./Sans.: an- (a-) + Mn.Pr.: pirsdau, Het.: piran |
Ékdik gódiril anpíreno mu sjetójpuletja. | Post dudek jaroj mi pensiuliĝos. |
53. | pásno | Alb.: pas, Per.: paß | Kekgódal ansâweśol pásno émi lamóra. | Post kvarjara malsano ŝi mortis. |
|
54. | pro | rádi | Rus.: ради [radi], Kr.: radi, Mn.Per.: rādiy(#12) |
Ísi nem-úkćol rádi teésa gjúpa. | Ŝi estas stulta pro nelerno. |
55. | sémne(#G) | Cig.(Lov.): semno | Útu nem-úkćol sémne teésa gjúpa. | Utuo estas stulta pro nelerno. | |
56. | veŋ | Ger.: wegen, Isl.: vegna | Ému teésa gjúpa nem-úkćol veŋ. | Li estas stulta pro nelerno. | |
57. | sub | altvo'(*) | Turk.: alt; Fin.: alta, Est.: alt(#13) |
Míco lasvápa légol áltvosaj. | Kato dormis sub lito. |
58. | ír(o)-(4) | Enc.: ir', irone, irodo, iro'one |
Búmil írone lúhhori teziva. | Sub tero vivas musoj. | |
59. | írwe'(*)(#G) | Kréto zémil írwesaj tezíva. | Talpo vivas sub la tero. | ||
60. | kveśvo'(*) | Geo.: ქვეშ [kveš] 'under' ("sub") | Míco lasvápa légol kveśvosaj. | Kato dormis sub lito. | |
61. | super | dáŋwe'(*)(#G) | Mn.Pr.: dângus, Dangus | Lésul dáŋwesaj línturi telénta. | Super arbaro flugas birdoj. |
62. | éde-(4) | Enc.: éde, ede, edene, ededo, edeone |
Lésul édene aéto lalénta. | Super arbaro flugis aglo. | |
63. | úprevo'(*)(#14) | Sans./Pli.: upari, Bng.: upore, Hin.: ūpar(#15)(#16) |
Śkápul úprevosaj hámo tesvápa. | Super ŝranko dormas araneo. | |
64. | sur | déswe'(*)(#G) | Pld.: Dœz, Sak.: Dähds | Gátul déswesaj śóśo telájga. | Sur strato kuŝas leporo. |
65. | upvo'(*) | Pld.: up, (op) | Bámbo légol úpvosaj teístua. Ému púmul úpvoku tepúira. Ísko túlil úpvoket tepáda. |
Infano sidas sur lito. Li grimpas sur arbon. Io falas de sur seĝo. |
|
66. | tra | úke(#)(#G) | Keĉ.: uku 'Loch'(#17) | úke stíni ¦ stínil úke | tra muro ¦ tra muro |
67. | trans -n | vúke(#G) | Sva.: -vuka "transiri, kruci" | Gátul vúke paj lagéja. | Li iris trans la straton. |
RIM: (*) Ili estas diferencigataj per: -saj (loko), -ku (al-movo) kaj -ket (de-movo). Kelkaj dialektoj(#1) plilarĝigas la skemon al kvar formoj laŭ Neneca resp. Eneca modelo de postpozicioj. Dialektoj sen la aldona kazo, sed kun postpozicioj uzas tiam kombinon el adverbo je -aw kaj rilata postpozicio(#2).
(#) Ili estas kaj prepozicioj kaj postpozicioj.
(L) Loka senco, (T) Tempa senco
(4) Ili havas 4 variaĵojn depende de tio, ĉu temas pri situo, al-direkto, de-direkto kaj laŭ-direkto.
Kelkaj prepozicioj alternative estas tradukeblaj per kazofinaĵoj.
Al la sekva ĉapitro
23.11.2024