Kitakujo 

Adpozicioj / bejdéturi

2. Prepozicioj, ordigitaj laŭ Esperanto / pìre-déturi bilpáŋari loŋ Esperanto

Ĉar Esperanto havas nur prepoziciojn ĉi tie nur gravas ties skemo. Do ĉi tie ankaŭ aperas postpozicioj en la Kitakaj tradukoj.

Tradukataj per prepozicioj / bitôlkari diŋ pìredéturi

1. al duj Ĉin.: [duì] Íti lagáma duj kwétu. Itino venis al la hejmo.
2. giw(#1) Angl.: give [gif](#2) Paj tedája mákason giw Píku. Li/ŝi donas manĝaĵon al Piko.
3. gu Irl.: gu (gus), Skotg.: gu Gogéja gu hógajko. Iru al lernejo!
4. ku(%) Pl./Slvk./Ma.Sor.: ku Paolo lalípta tapéton ku pérki. Paŭlo gluis tapeton al la muro.
5. anstataŭ iloke(#G) Sve.: i "en"
+ Lat.: locus
Ilóke témo godája ískon kítan! Anstataŭ tio donu ion alian!
6. antaŭ(L) píre'(*) Mn.Pr.: pirsdau,
Het.: piran
Vo teístua píresaj házu.
Lo tegáma píreku házu.
Émi tegéja píreket saodu.
Ni sidas antaŭ domo.
Ili venas antaŭ domon.
Ŝi iras de antaŭ ĝardeno.
7. antaŭ(T) píre'i Píre'i ic díno émi lagáma. Antaŭ unu tago ŝi venis.
8. apud nábi(*) Pld.: na bi Ému tezíva nábi ( nábisaj) stácju.
Émi telópa nábiku házu.
Míco lalópa nábiket wásimi.
Li loĝas apud stacio.
Ŝi kuras apud domon.
Kato kuris de apud dometo.
9. uldítle(#) Ĉer.: u-li-di-tlv wásil uldítle apud domo
10. ĉe bej'(*) Afr. by [bej], Ger.: bei [baj]
(k-u Aktk.: b´ey 'LOC')
Mu testéja béjsaj hewrúnu.
Émi tegáma béjku házu.
Vo telópa béjket púmu.
Mi staras ĉe amiko.
Ŝi venas al domo.
Ni kuras de ĉe arbo.
11. pśi Pl.: przy Mu testéja pśi hewrúnu. Mi staras ĉe amiko.
12. ĉirkaŭ ólke Vab.: olka Bámbori telópa ólke púmu. Infanoj kuras ĉirkaŭ arbo.
13. rać(#3) apartigita el rátu "rado" Bámbori telópa rać púmu.
14. sírke Lat.: circa Bámbori telópa sírke púmu.
15. sírke'i(T) Lo lákomáka sírke'i ójnenśe óri. Ili ekmanĝis ĉirkaŭ unua horo.
16. da, de taw(|) Pld.: tau lit taw málko(#4) iom da lakto
17. de apa Sans.: ápa, Mes.: apa Ému tegáma ápa Berlíni. Li venas de Berlino.
18. ot Rus.: от [ot] Ému tegáma ot Berlíni.
19. watu(#5) Bim.: watu Útu laâka watu Dvíki. Utuo veturis de Dviko
20. dum bért'i(#G) Som.: ber "tempo"
+ dif.k.: -t-
Ému lamáka bért'i ojn óri. Li manĝis dum unu horo.
21. ekde isbér'i Rus.: из [iz] + Turk.: beri Isbér'i nudín mu tehéma házun. Ekde hodiaŭ mi havas domon.
22. óta'i(#) Hung.: óta Óta'i pasdín Íti sjehéma házun. Ekde morgaŭ Itino havos domon.
23. ekster is'(*) Rus.: из [ iz]; Lit.: Paolu tezíva íssaj Berlíni.
Émo telénta ísku házu.
Íri tegáma ísket gerádi.
Paŭlo loĝas ekster Berlino.
Ĝi flugas el domo.
Irino venas de ekster urbo.
24. el
25. el(T) ís'i Téme búku teésa ís'i dikbátenśe gòdisínto. Ĉi tiu libro estas el la dekoka jarcento.
26. el(#6) ísot Rus.: из [iz] + от [ot] Ísot kvo teísna súvo? El kio konsistas akvo?
27. el(#D) ra(#V) Vj.: ra 'hinausbewegen; aus,
hinaus
' (& Ger.: raus)
Káti telópa ra lésu. Katino kuras el arbaro.
28. en en'(*) = Ému tezíva énsaj Berlíni.
Máji telópa énku házu.
Émi tegáma énket saodu.
Li loĝas en Berlino.
Majino kuras en domon.
Ŝi venas de en ĝardeno. (=el)
29. én'i(T) Én'i ic díno ému laéta kek áplorin. En unu tago li manĝis kvar
pomojn.
30. en(#D) vao(#V) Vj.: vào 'hineinbewegen; in, hinein'
(& Rus.: в(о) [v(o)] "en")
Émi tegéja vao házu. Ŝi iras en domon.
31. ĝis do(#7) Ukr.: do, Pl.: do (Skotg.: do) Lo teâka do Dvíki.
Pílto lapáda do up dâko.
Tétli laríta do en bálti.
Ili veturas ĝis Dviko.
Pilko falis ĝis sur tegmento.
Roko rulis ĝis en marĉo.
32. dó'i(T) dó'i pasdin
do píre'i bázari gódiri
ĝis morgaŭ
ĝis antaŭ kelkaj jaroj
33. háde(#G) Ind.: had    
34. inter(L) an(a)mése Gr.: anámesa Íti lalájga anamése kum dádari kílniri. Itino kuŝis inter tri grandaj
kverkoj.
35. ántar'(*)(#8) Ind.: antara < Sans.: antarā Lo tezíva ántarsaj hewrúnuri.
Émi tekójva émon ántarku ísko.
Paj tetáka túldin ántarket túliri.
Ili loĝas inter amikoj.
Ŝi metas ĝin inter ion.
Li prenas tablon de inter
seĝoj.
36. inter(T) ántar'i(#9) Ántar'i díkenśe va ekdíkenśe tòlvukúvoni ému lagérsa. Inter la deka kaj dudeka de
decembro li laboris.
37. je je = Je kvítomenśe óri ému sjegáma? Je kioma horo li venos?
38. kontraŭ pret'(*) Ltv.: pret Ému teístua prétsaj émi.
Jóhu tedánja prétku stíni.
Li sidas kontraŭ ŝi.
Joho batas kontraŭ muron.
39. krom álse(#G) Lat.: alius "alia" Álse śi-témo áte gotáka témon! Krom ĉi tio prenu ankaŭ tion!
40. ísre(#10) Rus.: из [iz] + Ger.:
außer [auser]
Ísre máso mu vojkáwpa pómsin. Krom viando mi aĉetos tomaton.
41. kun mêa(#11) Gr.: με, μ´ [me/m´],
Alb.: me, Ar.: ma´a,
Nub.: ma
Mu temáka sámlon mêa mútap(#12) áhhu. Mi manĝas supon kun mia
frato.
42. su(#11) Lit.: su Ému lasvápa su ísi. Li dormis kun ŝi.
43. laŭ(L) ílge(#13)(#G) Lit.: ilgai Gogéja ílge téme derógu! Iru laŭ tiu vojo.
44. laŭ loŋ TokP.: long Paj tegérsa loŋ solságo. Li laboras laŭ ordono.
45. malantaŭ anpíre'(*) Kor.: an-, Gr./Sans.: an- (a-)
+ Mn.Pr.: pirsdau,
Het.: piran
Ému testéja anpíresaj pérki. Li staras malantaŭ muro.
46. ajs'(*) Ltv.: aiz (dial.) az, āz (Rus.: за [za]) Ájssaj házu testéja párka púmu. Malantaŭ domo staras alta
arbo.
47. malgraŭ dac(#)(#G) Hung.: dac 'Trotz' dac témo / témol dac malgraŭ tio
48. per diŋ(#G) Ger.: Ding Míco nem temáka diŋ mákelori. Kato ne manĝas per manĝiloj.
49. po jup(#G) Keĉ.: yupay 'zählen' Jup kum áplorin lo lamáka. Po tri pomojn ili manĝis.
50. por sve(#G) Ger.: Zweck [cvek] Témo teésa sve tu. Tio estas por vi.
51. své'i Své'i kek minútiri ému tetáka pílton. Por kvar minutoj li prenas
pilkon.
52. post pás'i Alb.: pas, Per.: paß Pás'i kekgóda ansâweśo émi lámóra. Post kvarjara malsano ŝi
mortis.
53. preter ohi Fin.: ohi Paolu lagáma óhi dáda kílni. Paŭlo venis preter granda
kverko.
54. pri ómpe Km.: å·mpii Lo latóka ómpe Újtu. Ili parolis pri Ujto.
55. tems(#G) Ger.: Thema Ému tegvára tems istúsu.(#14) Li babilas pri sensencaĵo.
56. pro koas(#G) Angl.: cause [ko:z] Ému teésa gjúpa koas nem-úkćo. Li estas stulta pro nelerno.
57. veŋ(#15) Isl.: vegna, Ger.: wegen Ému teésa gjúpa veŋ nem-úkćo. Li estas stulta pro nelerno.
58. sen pa Alb.: pa Ému lavéenléga pa mákaso. Li enlitiĝis sen manĝaĵo.
59. sub alt'(*) Turk.: alt; Fin.: alta,
Est.: alt(#16)
Krétori tezíva áltsaj zémi.
Êluko telópa áltku lápo-dáko.
Émi tegáma áltket túli.
Talpoj loĝas sub la tero.
Besto kuras sub foliaron.
Ŝi venas de sub seĝo.
60. kveś'(*) Geo.: ქვეშ [kveš] 'under' ("sub") Krétori tezíva kveśsaj zémi.
Êluko telópa kveśku lápo-dáko.
Émi tegáma kveśket túli.
Talpoj loĝas sub la tero.
Besto kuras sub foliaron.
Ŝi venas de sub seĝo.
61. zem'(*) Ltv.: zem Zémsaj téme hído teśúra réko. Sub tiu ĉi ponto fluas rivero.
62. super úpre'(*)(#17) Sans./Pli.: upari, Bng.: upore,
Hin.: ūpar(#18)(#19)
Léntmaśíno telénta úpresaj gerádi.
Émo telénta úpreku házuri.
Áplo tepáda úpreket saodu.
Flugmaśino flugas super urbo.
Ĝi flugas super domojn.
Pomo falas de super ĝardeno.
63. sur on'(*)(S) Angl.: on Lísi tezíva ónsaj pélto. Lisino loĝas sur kampo.
64. up'(*)(#20) Pld.: up, (op) Bámbo teístua úpsaj légo.
Ému tepúira úpku púmu.
Ísko tepáda úpket túli.
Infano sidas sur lito.
Li grimpas sur arbon.
Io falas de sur seĝo.
65. sur(#D) len(#V) Vj.: lên 'hinaufbewegen; auf, hinauf' Lo telénta len góri. Ili flugas sur monton.
66. tra der Pld.: dörch Mu tegéja der dvári. Mi iras tra pordo.
67. úke(#)(#G) Keĉ.: uku 'Loch'(#21) úke stíni ¦ stínil úke tra muro ¦ tra muro
68. trans ánde Alb.: andej Ému tepláva ánde réko. Li naĝas trans rivero.
69. pérne Gr.: περαν [peran] Pérne réko tedzája káwri. Trans rivero troviĝas bovoj.

RIM: (*) Ili estas diferencigataj per: -saj (loko), -ku (al-movo) kaj -ket (de-movo). Ĉe nábi la fina -saj povas for(r)esti. Kelkaj dialektoj(#1) plilarĝigas la skemon al kvar formoj laŭ Neneca resp. Eneca modelo de postpozicioj. Dialektoj sen la aldona kazo, sed kun prepozicioj uzas tiam kombinon el adverbo je -aw kaj rilata prepozicio(#2).

(#) Ili estas kaj prepozicioj kaj postpozicioj.

(%) Funkcias ankau kiel kaza finaĵo kaj loka diferencigilo. (v-u (*))

(S) Tio estas slanga vorto.

(|) Ĝi esprimas apartenon.

(L) Loka senco, (T) Tempa senco

Tradukataj per postpozicioj / bitôlkari diŋ pasdéturi

1. al dje Enc.: d'eʒ Mjákol dje gogéja! Iru al tendo!
2. hhósja(#1) Ĥan.: xosja(#2) Paolu zívajkol hhósja teména. Paŭlo iras al loĝejo.
3. nja Nen.: n'aa', nyah 'to'
(√ nyah- 'at')
mul nja al mi
4. anstataŭ pjáse(#G) It.: piazza, Kr.: pjaca "loko" Wátul pjáse Paolu lagáma. Anstataŭ Ŭato venis Paŭlo.
5. antaŭ(L) mátwe'(*)(#G) Gr.: máti & Ind./Malaj.: mata Légol mátwesaj míco telájga. Antaŭ la lito kuŝas kato.
6. noátwe'(*)(#G) Kor.: nat & Ain.: nota Házul noátwesaj slónjo testéja. Antaŭ la domo staras elefanto.
7. oro-(4) Enc.: oro', orone,
orodo, oro'one
Wásil orone áwto testéja. Antaŭ la domo staras aŭto.
8. pírevo'(*) Mn.Pr.: pirsdau,
Het.: piran
Házul pírevosaj kílni testéja. Antaŭ domo staras kverko.
9. antaŭ(T) píreno Kúmdik kek gódiri píreno mu
labíretja.
Antaŭ tridek kvar jaroj mi
naskiĝis.
10. apud bóde Bd.: bodë légol bóde apud lito
11. bódvo'(*) Légol bódvosaj telájga mója míco. Apud la lito kuŝas bela kato.
12. nábivo'(*) Pld.: na bi Míso púmul nábivosaj tesvápa. Kato dormas apud arbo.
13. kújwe'(*)(#G) Kor.: kui Gátul kújwesaj Paolu tezíva. Apud strato loĝas Paŭlo.
14. uldítle(#) Ĉer.: u-li-di-tlv wásil uldítle apud domo
15. ĉe, flanke de béde Ur.: bedë (Lez.: p'ad,
Krz.: bad-ow, Bd.: bodë)
házul béde ĉe domo
16. bédvo'(*) Mútap(#3) hewrúnil bedvósaj testéja
peóso.
Flanke de mia amikino staras
hundo.
17. ĉe bejvo'(*) Ger.: bei [baj]
(k-u Aktk.: b´ey 'LOC')
Wápu ladzája derógul béjvosaj. Ŭapuo troviĝis ĉe vojo.
18. kódje-(4) Enc.: kod'e', kod'ene,
kod'ero, kod'e'one
Íti ladzája gátul kódjene. Itino troviĝis ĉe strato.
19. nô-(4) Enc.: nô'e, nône,
nôro, nô'one
Útu ladzája tóvul nône. Uto troviĝis ĉe lago.
20. púolwe'(*)(#G) Fin.: puoli Légol púolwesaj túldi testéja. Ĉe lito staras tablo.
21. dum úkte Ket.: ugde náktil úkte dum nokto
22. ekde béri Turk.: beri Ékenśel vítkuvonil(#D) béri Útu
áwton tehéma.
Ekde la dua de majo Uto havas
aŭton.
Vítkuvoni ékenśel béri Útu
áwton tehéma.
23. óta'i(#) Hung.: óta Píŋenśel kwajskúvonil(#D) ótai
Práncu sjehéma gérson.
Ekde la kvina de septembro
Franco havos laboron.
Kwajskúvoni píŋenśel ótai
Práncu sjehéma gérson.
24. ekster kim Ĥan.(S): kim(#4) Ému tla gerádil kim tezíva. Li loĝas ekster la urbo.
25. ekster; el ísvo'(*) Rus.: из [ iz]; Lit.: Paolu Berlínil ísvosaj tezíva.
Émo házul ísvoku telénta.
Íri gerádil ísvoket tegáma.
Paŭlo loĝas ekster Berlino.
Ĝi flugas el domo.
Irino venas de ekster urbo.
26. en bélwe'(*)(#G) Hung.: bél Mu lagéja házul bélweku. Mi iris en domon.
27. envo'(*) = Házul énvosaj telájga kívimo. En domo kuŝas ŝtoneto.
28. mjé-(4) Enc.: m´i´; m´in, min, men,
m´ine; m´ido; meon, m´ion
Wásil mjéne béla míco telájga. En domo kuŝas blanka kato.
29. súse-(4) Enc.: suse´; susene;
susero; suse'one
Dádal rúmul súsene peosimo
telájga.
En granda ĉambro kuŝas
hundeto.
30. téjwe'(*)(#G) Jap.: te & Vj.: tay, Km.: dai Kvon tu tehéma kézil téjwesaj? Kion vi havas en la mano?
31. ĝis kípe(#G) Ĉin.: kip 'erreichen' kwétul kípe ĝis hejmo
32. men Fin.: mennä walkúvoni ántil men ĝis fino de aŭgusto
33. tjúbo-(4) Enc.: t'ubo´, t'ubone,
t'uboro, t'ubo'one
   
34. inter ántarvo'(*)(#5) Ind.: antara < Sans.: antarā Búkuril ántarvosaj pláto sjelájga. Inter libroj kuŝos folio.
35. jódwe'(*)(#6)(#G) Enc.: jode Ek śkápuril jódwesaj míco telájga. Inter du ŝrankoj kuŝas kato.
36. késwe'(*)(#6)(#G) Est.: kese (Fin.: keskus) Ek śkápuril késwesaj míco telájga.
37. inter(T) ántarno(#7) Ind.: antara, antar- < Sans.: antarā Pítenśel va bátenśel óril ántarno mu teislégetja. Inter sepa kaj oka horoj mi ellitiĝas.
38. kontraŭ pretvo'(*) Ltv.: pret Íti laístua Paolul prétvosaj. Itino sidis kontraŭ Paŭlo.
39. kun ólpe(#8)(#G) Mi Paolol ólpe kun(e kun) Paŭlo
40. laŭ(L) dóre(#9) Jap.: -dôri Gogáma śi-temel dórol dóre. Iru laŭ ĉi tiu vojo.
41. úzun(#10)(#G) Uzb.: uzun Goâka témel gátul úzun. Veturu laŭ ĉi tiu strato.
42. malantaŭ anpírevo'(*) Kor.: an-, Gr./Sans.: an- (a-)
+ Mn.Pr.: pirsdau,
Het.: piran
Paj pérkil anpírevosaj testéja. Li/ŝi staras malantaŭ muro.
43. ajsvo'(*) Ltv.: aiz (dial.) az, āz (Rus.: за [za]) Óće párka púmu testéja házul
ájsvosaj.
Malantaŭ domo staras tre alta
arbo.
44. fuó-(4) Enc.: fuo'; fuone;
fuoro; fuo'one
Házul fuóne lésu tedzája. Malantaŭ domo troviĝas arbaro.
45. ipókwe'(*)(#G) Sr.: ipócj [ipokx]® Śkápul ipókwesaj débu telájga. Malantaŭ ŝranko kuŝas polvo.
46. júpwe'(*)(#G) Keĉ.: yupi Míco lapríga tújnul júpweku. Kato saltis malantaŭ barilon.
47. súnkwe'(*)(#G) Afar.: sunku Házul súnkwesaj slónjo telájga. Malantaŭ domo kuŝas elefanto.
48. teho-(4) Enc.: teho', tehone,
tehoro, teho'one
Wásimil tehone tóvu tedzája. Malantaŭ dometo troviĝas lago.
49. malgraŭ dac(#)(#G) Hung.: dac 'Trotz' dac témo / témol dac malgraŭ tio
50. per éde(#G) Hur.: edë 'body, thing',
Ur.: edi 'thing'
hámaril éde per martelo
51. por kéjća Ĥan.: kɛʃa, keːʃa, kiːtʃɐ(#11) Témo mícol kéjća teésa. Tio estas por kato.
52. post anpíreno Kor.: an-, Gr./Sans.: an- (a-)
+ Mn.Pr.: pirsdau,
Het.: piran
Ékdik gódiril anpíreno mu sjetójpuletja. Post dudek jaroj mi pensiuliĝos.
53. pásno Alb.: pas, Per.: paß Kekgódal ansâweśol pásno émi lamóra. Post kvarjara malsano ŝi
mortis.
54. pro rádi Rus.: ради [radi],
Kr.: radi,
Mn.Per.: rādiy(#12)
Ísi nem-úkćol rádi teésa gjúpa. Ŝi estas stulta pro nelerno.
55. sémne(#G) Cig.(Lov.): semno Útu nem-úkćol sémne teésa gjúpa. Utuo estas stulta pro nelerno.
56. veŋ Ger.: wegen, Isl.: vegna Ému teésa gjúpa nem-úkćol veŋ. Li estas stulta pro nelerno.
57. sub altvo'(*) Turk.: alt; Fin.: alta,
Est.: alt(#13)
Míco lasvápa légol áltvosaj. Kato dormis sub lito.
58. ír(o)-(4) Enc.: ir', irone,
irodo, iro'one
Búmil írone lúhhori teziva. Sub tero vivas musoj.
59. írwe'(*)(#G) Kréto zémil írwesaj tezíva. Talpo vivas sub la tero.
60. kveśvo'(*) Geo.: ქვეშ [kveš] 'under' ("sub") Míco lasvápa légol kveśvosaj. Kato dormis sub lito.
61. super dáŋwe'(*)(#G) Mn.Pr.: dângus, Dangus Lésul dáŋwesaj línturi telénta. Super arbaro flugas birdoj.
62. éde-(4) Enc.: éde, ede, edene,
ededo, edeone
Lésul édene aéto lalénta. Super arbaro flugis aglo.
63. úprevo'(*)(#14) Sans./Pli.: upari, Bng.: upore,
Hin.: ūpar(#15)(#16)
Śkápul úprevosaj hámo tesvápa. Super ŝranko dormas araneo.
64. sur déswe'(*)(#G) Pld.: Dœz, Sak.: Dähds Gátul déswesaj śóśo telájga. Sur strato kuŝas leporo.
65. upvo'(*) Pld.: up, (op) Bámbo légol úpvosaj teístua.
Ému púmul úpvoku tepúira.
Ísko túlil úpvoket tepáda.
Infano sidas sur lito.
Li grimpas sur arbon.
Io falas de sur seĝo.
66. tra úke(#)(#G) Keĉ.: uku 'Loch'(#17) úke stíni ¦ stínil úke tra muro ¦ tra muro
67. trans -n vúke(#G) Sva.: -vuka "transiri, kruci" Gátul vúke paj lagéja. Li iris trans la straton.

RIM: (*) Ili estas diferencigataj per: -saj (loko), -ku (al-movo) kaj -ket (de-movo). Kelkaj dialektoj(#1) plilarĝigas la skemon al kvar formoj laŭ Neneca resp. Eneca modelo de postpozicioj. Dialektoj sen la aldona kazo, sed kun postpozicioj uzas tiam kombinon el adverbo je -aw kaj rilata postpozicio(#2).

(#) Ili estas kaj prepozicioj kaj postpozicioj.

(L) Loka senco, (T) Tempa senco

(4) Ili havas 4 variaĵojn depende de tio, ĉu temas pri situo, al-direkto, de-direkto kaj laŭ-direkto.

Tradukataj per kazoj / bitôlkari diŋ pádziri

Kelkaj prepozicioj alternative estas tradukeblaj per kazofinaĵoj.

Al la sekva ĉapitro
23.11.2024