Kitakujo 

Afiksoj, ordigitaj laŭ Esperanto / gubánduri, bilpáŋari loŋ Esperanto

Ĉiuj oficialaj afiksoj de Esperanto estas markataj per +.

Prefiksoj / pìrebánduri

1.		anti-	han-	Jap.: han-	handóko	antiveneno
2.		arki-				arkiepiskopo
3.	+	bo-	svi-	Ger.: Schwieger-	svibápu	bopatro
4.			-oś-	Hung.: -os [-oŝ]	bápośu
5.	+	dis-	roz-	Pl.: roz-	rozpádo	disfalo
6.	+	ek-	ko-(#1)	Fr.: commancer "komenci"	nakogérsa	eklabori
7.	+	eks-	eks-	=	eksválderjolo	eksregistaro
8.	+	for-	ŋac(re)-	Ind.: ngacir "forkuri, fuĝi"	naŋacésa	foresti
9.	+	ge-	-ori
10.			gi-	Son.: gi-	gimícori	gekatoj
11.	+	mal-	an-	Kor.: an- & Gr.: α/αν [a/an]	andáda	malgranda
12.			kse-, ks-	Gr.: ξε- 'un-, de-' ("mal-")	na-ksekréla	malvesti
13.	+	mis-	dus-	Sans.: dus-, Gr.: δυσ- [dus-] (Mn.Irl.: do-, du-)	nadusgéra	misfari
14.	+	pra-	ásli-	Ind.: asli	àslikéli	pralingvo
15.	+	re-	njo-	Angl.: new [nju:] "nova" > Jap.: nyu [nju]	nanjonúrintja	renovigi
16.	+	retro-	bek-	Angl.: bak [bäk]	nabekâka	reveturi, retroveturi
17.			huj-(#2)	Ĉin.: 回 [huí]	nahujâka
18.		stif-	ùbaj-	Drg.: ubaj	ùbajbápu	stifpatro

• #1: Dialekto kǫ.
• #2: Samdevena estas la verbo na-húja "reiri; reveni". Hazarde similas Hav.: hoʻi 'to return (go or come back)' ("reiri, reveni").

Sufiksoj / pasbánduri

1.		-abl-(#1)
2.	+	-aĉo	-aćo	=	rúnaćo	homaĉo
3.	+	-ado	daw-	Ger.: dauern "daŭri"	dawdánjo	batado
4.	+	-ado	-eni	Rus.: -ение [enie] (en: падение [padénie])	pádeni	falo
5.			-śeni	Ltv.: -šana, Lt.: -sena	jaośeni	volo
6.	+	-aĵo	-aso	Est.: asi "aĵo"	mákaso	manĝaĵo
7.	+	-ano	-ez(o/i/u)	Ger.: -ese (en: Chinese)	Kitákezo	Kitakano
8.			-ies(o/i/u)	Fin.: mies	Kitákieso
9.			kaj-	Fiĝ.: kai	Kajvíti	Fiĝanino
10.			mo-	Cv.: mo-	Movéni, movénu	Rusino, ruso
11.	+	-anto	ru-	Keĉ.: ruway "fari"	rudánjo	faranto
12.	+	-aro	nas-(#2)	Nub.: nas-	nasdújko	turkaro
					nastúrko
13.			-olo	Angl.: all [ol] "tuto; tuta; tute; ĉiuj", TokP.: ol "homoj; ili"	dántolo	dentaro
14.	+	-ata	bi-	Angl.: be [bi:] (en: be called) & Vj.: bị 'erleiden', <Passiv>	bimáka	manĝata
15.	+	-ĉjo	-oćku	Hung.: -cska, -cske	Rúdoćku	Rudĉjo
16.			-uśu	Pl.: -uś, Rum.: -uș	Rúduśu
17.	+	-ebla	-atva	Hung.: -ható (-hetö)	mákatva	manĝebla
18.	+	-eco	-eśo		dádeśo	grandeco
19.	+	-ego	-egvo	Ĉer.: -egua, -eguo	házegvo	domego
20.	+	-ejo(#3)	-ajko	Est.: paik, Fin.: paikka "loko" & Lit.: aikštė	svápajko	dormejo
21.	+	-ema	-ajpa	Fin.: taipumus	gérsajpa	laborema
22.	+	-enda	-edva	Esp-o: dev-a	lípedva	pagenda
23.	+	-ero	-elmo	Ger.: Element & Hung.: elem	súvelmo	akvero
24.		-eska(#4)				italeska
25.	+	-estro	-awpt-	Ger.: Haupt	úrawptu	urbestro
26.			-iep-	Ĉin.(Gab.): 頁 [hiep] (Ĉin.: 頁 [yè])	úriepu
27.	+	-eto	-eko(#5)	Rus.: -ёк [-jok]	házeko	dometo
28.			-imo(#6)	Gua.: -mi	házimo	dometo
29.			-mi(#7)		bápumi	paĉjo
30.		-i-	bo-	Cv.: bo-	Bovéno	Rusujo
31.			-ij-	=	Zermánijo	Germanujo
32.			-uls-	Mong.: улс [uls]	Vénulso	Rusujo
33.	+	-ido	-eć-	A.Sor.: -eć-	slónjećo	elefantido
34.			-ok-	Rus.: -ёк [ok] "-eto"	mícoko	katido
35.			-unj-	Keĉ.: uña	mícunjo
36.		-if-(#8)
37.	+	-igi	me-	TokP.: mek-, Pat.: mek; Klk.: ma-(#9)	namesína	bluigi
38.			-intja	Lit.: -inti (en: gyvinti)	napítintja	trinkigi
39.	+	-iĝi	ve-	Ger.: werden [verden] "fariĝi; -os"	navezólta	verdiĝi
40.			-etja	Rus.: -еть [etj] (en: glupétj, dlinnétj, ...)	nazóltetja	verdiĝi
41.	+	-ilo	-elo	Ger.: -el (en: Schlüssel)	kátimelo	tranĉilo
42.	+	-ino	-i	Sans.: -î, -i (rajnî)	míci	katino
43.	+	-inda	-awla (Var.: -alv-)	Hung.: -való	lúbawla	aminda
44.			-odna	Sor.: hódny(#10)	lúbodna
45.	+	-ingo	-edlo(#11)	Ĉeĥ.: -edlo	ábredlo	plumingo
46.	+	-inta	rul-	Keĉ.: ruway "fari"	ruldánja	batinta
47.	+	-ismo(#12)	-ismo	=	nígismo	socialismo
48.	+	-isto(#13)	-asto(#14)	Ĉuv.: asto "metiisto"	málasto	muelisto
49.			-erjo	Ger.: -er, Angl.: -er, Rus.: -арь [arj]	léserjo	arbaristo
50.			to-(#14)	Vj.: thợ 'Handwerker'	tomájo	tajloro
51.	+	-isto	-isto	=	śovínisto	ŝovinisto
52.	+	-ita	bil-	Angl.: be [bi:] (en: be called) & Vj.: bị 'erleiden', <Passiv>	bildánja	batita
53.		-iva(#15)	-kep-	el képa "kapabla, pova"	lípkepa	pagiva
54.		-izi(#16)	-pi-	Gr.: -ποιώ [-poiô] (prononco /pi'o/)	na-kópsipia	butonizi
55.	+	-njo	-iti	Ltv.: -ītis, -īte	Émiti	Emnjo
56.	+	-obla	-piś-	Alb.: -fish	tírpiśa	triobla
57.	+	-ono	-ap-	TokP.: hap	kúmapo	triono
58.			-ud-	Kr.: udio	kúmudo
59.	+	-onta	rus-	Keĉ.: ruway "fari"	rusmáka	manĝonta
60.	+	-ope	cu-	Ger.: zu	cukék	kvarope
61.	+	-ota	bis-	Angl.: be [bi:] (en: be called) & Vj.: bị 'erleiden', <Passiv>	biskátima	tranĉota
62.		-oza(#17)	-luj-	Turk.: -lı, -lü	séjluja	sabloza
63.	+	-ujo	-enso(#18)	Hisp./Gr.: en + Est.: asi "ajo"	cúkrenso	sukerujo
64.	+		bo-(#19)	Cv.: bo-	Bovéno	Rusujo, Rusio
65.			-ijo(#18)	Esp-o: -i-, Pl.: -ija, Lit.: -ìja	Zermánijo	Germanujo
66.			ma-(#19)	Fin.: maa	masákso, madójćo
67.			-uls-(#19)	Mong.: улс [uls]	Vénulso	Rusujo, Rusio
68.	+		-aswu(#20)	Aĉum.: asw?ú	áplaswu	pomarbo
69.			-ilć-(#20)	Snĉ.: -iłč-	áplilćo
70.	+	-ulo	-ulo	=	tlústulo	dikulo
71.		-ul-(#21)	-uk-(#22)	Lit.: -ùkas/-ùkė (-iùkas/-iùkė), Fin.: elukka	sísukori	mamuloj
72.	+	-um-	-am-, -em-, -om-, -um- (#)	=	dikemśaś ¦ hévema	miliono(#23) ¦ feliĉa(#24) RIM: pliaj sub la titolo "Um-vortoj"

• #1: El la libro "Esperanto-pola vortaro", paĝo 10, 21; Pl.: umiejętność 'Fertigkeit, Können' "kapablo".
• #2: Nur uzeblas, se temas pri personoj.
• #3: Kompare al la Rusa (tie 24) kaj Pola (tie 15) lingvoj ĉi tie nur estas unu ekvivalento. [v-u "der esperantist" 3/1983, paĝo 57]
• #4: El la sama fonto kiel -abl-.
• #5: Paronimas ekde 5a de januaro 2001 kun ek en la senco de "du". Pro tio ĝi eldatiĝas. Prefere uzu la sufikson -im-!
• #6: Estas influita de la neparenca platdiĉa sufikso „-ing“, kiu aperas ekzemple en la vorto „Öming“ "avineto", kaj la latva sufikso „-iņ-“, kiu aperas ekzemple en la vorto „ozoliņš“ "kverketo". Sed tiu influo mankas en kelkaj dialektoj, kie la sufikso tiam estas -mi kaj sekvas la genusfinaĵon, ekzemple en trúśturumi "dikuleto".
• #7: Normale estas -im-, kio antaŭas la genrofinaĵon.
• #8: El la sama fonto kiel -abl- kaj -eska.
• #9: Par. TokP.: mekim, Angl.: make [mejk], Pld.: maken [mo-]
• #10: Par. Pl.: godny.
• #11: Proponita al mi de Manfred Goldbogen el Ŝtralsundo.
• #12: Por religioj oni uzu kunmetaĵon kun dîni, kiel ekz. bùlt-dîni "budismo".
• #13: Nur se temas pri profesia senco!
• #14: Nur taŭgas por pli malpli metiecaj profesioj, sed tute ne uzeblas por detruemaj (ekz. en armeo), kontraŭleĝaj (ekz. rabisto aŭ ŝtelisto) kaj danĝeraj okupoj.
• #15: El la sama fonto kiel -abl-, -eska, -i- kaj -if-.
• #16: El la sama fonto kiel -abl-, -eska, -i-, -if- kaj -iva.
• #17: El la sama fonto kiel -abl-, -eska, -i-, -if-, -iva kaj -izi.
• #18: Nur se temas pri vazo, kiu ja fakte enhavas ion.
• #19: Nur se temas pri lando.
• #20: Nur se temas pri planto aŭ arbo.
• #21: Nur se temas pri besto.
• #22: Ankaŭ por plantoj! V-u ĉe -aĵ-!
• #23: Laŭvorte: "dek-um-ses", do 10⁶
• #24: Laŭvorte: "bon-uma"

RIM (#) Kun aldona variaĵo de la vokalo depende de la antaŭa. La rozaj sufiksoj fakte estas markiloj por participoj.

Al la sekva ĉapitro
17.01.2025