Kitakujo 

Esperanto-vorto = Kitaka afikso / Esperanto-sóno = Kitáka gubándu

Laŭ bazaj radikoj / Loŋ uráhari daháturi

Adjektivoj / Òjta-sónori

Prefiksoj / pìrebánduri
1. -famili-(#L) dźja- Ĉin.: [jiā] (en 家庭 [jiātíng], 家屬 [jiāshŭ]) dźjadújka tjurka (kiel familio)
2. -familieg-(#L) dźjo-(#1) dźjourála urala (kiel familiego)
3. -grup-(#L) zu- Ĉin.: () [] zusláva slava (kiel grupo)
4. -lingva ki- Sva.: kiswahili kivéna rus-lingva
Sufikso / pasbándu
1. simila -ems-(#1) Turk.: -(i)msi gjúpemsa stulteca

Numeraloj / Tàlu-sónori

1. foje -mul(#1) Kiĉ.: -mul ojn-mul(#1) unufoje
2. naskito -ujz- Turk.: -üz (-iz) ekujzori ĝemeloj

Pronomoj / Svenàmi-sónori

Prefiksoj / pìrebánduri
1. ajn dew-(#1)(#J) Mn.Pr.: dêiwas, deiwas, deiws, deywis + Ĉeĥ.: dew-náne kiu ajn
2. nemt- Hung.: nem + Mong.: medeh nemt-kve
3. nevim- Ĉeĥ.: ne + Ĉeĥ.: vím nevim-kvo kio ajn
4. śvî-(#2)(#J) Enc.: še "ne" + Ĉeĥ.: śvîkve kiu ajn
5. kiu scias namt- Jap.: nan(i) + Mong.: medeh namt-kvílan kiu scias kie
Sufiksoj / pasbánduri
1. ajn -libe(#1) Rus.: -либо [libo] & Lat.: -libet kve-líbe kiu ajn
2. -vujs(#2) Ger.: würde & Angl.: would
& Pŝt.: wú- [ŭu-] + Lat.: esse
kve-vujs
3. ĉiu [pron.] -pan- Gr.: παν [pan] vo-pan-e ni ĉiuj
4. nur [pron.] -tik- Lit.: tik vo-tik-e nur ni

Substantivoj / Àsi-sónori

Prefiksoj / pìrebánduri
1. antaŭa geo- Kant.: geo6 geogódipi en/ dum la antaŭa jaro
2. ĉiu- moj- Vj.: mọi moj-dín(aw) ĉiutage
3. ligno- pu- Fin./Est.: puu pupláto breto
4. muzik-; son- pû-(#1) Gua.: pu síli kordo
5. rivero de ći- Ind.: ci ći-ajásu rivero de erco(j)
6. sekva raj- Jap.: rai- rajdíno sekva tago
Sufiksoj / pasbánduri
1. arbo -aswu Aĉum.: asw?u 'tree' bátil-àswu prunarbo, prunujo
2. estonta -raŋ Gua.: śáti-raŋ fianĉino (estonta edzino)
3. iama, eksa -kwe Gua.: -kue(-ngue) dóstu-kwe eksamiko
4. -infano, -fil(in)o -ajś- Sr.: yaazu [jâŝi]® + parta inversigo Paol-ajśu Paŭlo-filo
5. kara -cin(#1) Naht.: -tzin Rénu-cin kara Reneo
6. -likvo -us-(#2) Mon.: ус [us] dítuso lakto
7. paĉjo … -apja(#3) Tulu.: appa, appè Mónu-apja paĉjo Monuo
8. panjo … -ama(#3) Tam.: ammaa Íti-àma panjo Itino
9. -planto -ilć- Snĉ.: -iɬč málseŋ-ilći mirtelujo
10. regiono -akti Gl.: -actis Rújg-akti regiono Rugeno
11. riverego -ali Trk.: ala Bêrali bruna riverego
12. salo -śjo(#4) Jap.: shió píkaśjo kuir-salo
13. sam-X-ano -daś- Turk.: -daş dîn-daśo samreligiano
14. sen -a -tlena Hung.: -tlen súvotlena senakva

Verboj / Gèra-sónori

Por tio ekzistas diversaj grupoj de afiksoj, kiuj troviĝas jene:

Sciencaj afiksoj / Ílmari gubánduri

Mi reordigis ĉion ĉi tie laŭ la libro "Esperanto-pola vortaro", paĝoj 15-17.

prefiksoj / pirebánduri

1. bi- Lat. ĥem. snew- Eg.: snéwe snewbéśa bimetala
snewújvi bigamio
2. centi- Lat. fiz. juz- Uzb.: juz '100' juzśikáli centilitro
3. deci- Lat. fiz. môz-(#1) el zom inversante la sekvon de la literoj môzśikáli decilitro
4. deka- Gr. fiz. zom- Ling.: zómi 'zehn' zomśikáli dekalitro
5. di-(#2) Gr. ĥem. snew- Eg.: snéwe snewjáŋido,
snewíltido
dioksido
6. giga- Gr. fiz.: 109, komp. ljun- Keĉ.: lluna ljunvólto gigavolto
7. hekto-(#P) Gr. fiz. ŋam- Ling.: nkámá ŋamśikáli hektolitro
8. hiper- Gr. fiz. úpar- varianto de úpre' "super" ùpardéna hipersona
ùparrúwa hiperaktiva
9. hipo- Gr. ĥem., fiz. zim- varianto de zem' "sub" zimjóndazito hipoklorito
10. infra- Lat. fiz. zimrúda infraruĝa
11. kilo- Gr. fiz.: 103 ŋin- Vj.: nghìn ŋinćígo kilometro
12. makro- Gr.   roa- Maor.: roa roavisárdo makrokosmo
13. mega- Gr. 106 sej-(#3) Mong.: сая [saja] + ablaŭto sejtórhhu(#4) megatuno
mec- Arm.: մեծ [mec] mecćúlu megalito
14. mikro- Gr.   wej- Ĉin.: [wēi, wéi] wejpilémi mikrofilmo
wejnézlo mikroskopo
wejújzlo
15. mili- Lat. fiz.: 10-3 miŋ- Uzb.: ming '1000' miŋśikáli mililitro
tas- Geo.: ათასი [atasi] tasśikáli
16. miria- Gr. fiz.: 104 wan- Ĉin.: [wàn] wan-śikáli mirialitro
17. mono-(#5) Gr.   ic- Fin.: yksi, Est.: üks; Hung.: egy icjáŋido, icíltido monoksido
icpoansku, -i monarĥo, -ino
icrénka monokromata
pal- vidu sub "numeraloj" paljáŋido, palíltido monoksido
palrénka monokromata
18. pan-(#6) Gr.   ujl- Irl.: uile ujlrénka pankromata
ljap- Keĉ.: llapa ljaprénka
19. penta- Gr.   pram- Km.: ប្រាំ [pram pramstínu(#7) pentaedro
20. per- Lat. ĥem. nad- Pl.: nad- (el nadtlenek 'peroxide' ("peroksido")) nadjáŋido,
nadíltido
peroksido
21. poli- Gr.   ćánd-(#8) Per.: چند [čand] ćandstínu(#9) poliedro
ćandújvi poligamio
22. proto- Gr.   àsli- Ind.: asli àsli-kéli protolingvo, pralingvo
śus- Ur.: š(v)-usë śusásami prototipo
23. semi- Lat.   puol- Fin.: puoli puolútlalo semiacetalo
24. seskvi- Lat.   pojl- el puol- kaj ojn mikse pojlćíga seskvimetra
25. tele- Gr.   vejte- Ger.: Weite [vajtë] vejtetókelo telefono
26. tetra- Gr.   dor- Kaz.: tört, Turk.: dört; Mong.: дөрвөн [dörwön] dorstínu(#10) tetraedro
nal- Ĉerm.: nal, nalat & Tel.: nala-, nālugu, Tam.: naalu nalstínu(#10)
27. ultra- Lat.   hujp- Fin.: huippu hujppérsa ultraviola

sufiksoj / pasbánduri

1. -ac- bot. -ajt- Isl.: ætt 'family' ("familio") bérzajtori betulacoj
2. -al- bot. -erd- Slov.: red + parta inversigo áwsnerdori urtikaloj
3. ĥem. -al- = útlalo acetalo
4. -at-(#1) ĥem. -at- = jóndazato klorato
5. -ator- teĥ. -elg- mallongigita el -el- + -egv- pèrneŋúpelgu transformatoro
6. -ed- zool. -ejm- Fin.: heimo '(taxonomy) family' ("(taksonomio) familio") tlánejmori cervedoj
7. -en-(#P) zool. -ajm- Fin.: heimo '(taxonomy) family' ("(taksonomio) familio") + ablaŭto ćigósajmori mustelenoj
8. -hidr- ĥem.       klorhidro
9. -icid- ĥem., med. -irt- Hung.: -irtó móhirtori insekticidoj
10. -id-(#2) ĥem. -id- = hójusido bromido
11. -ik-   -ik- = dústazika ékśo azotika acido
12. sci. -ilm- Turk.: ilim júpsilmo komputiko
13. -il-(#3) ĥem. -- Ĉin.: 物質 [wùzhì, wùzhí] sújsko karbonilo
14. -iliard-(#4)(#P) mat. -erb-(#4) Mong.: тэрбум [terbum] nálerbu kvariliardo (106*4+3=1027)
15. -ilion-(#5) mat. -ujk-(#5) Ceb.: yukot 'million' ("miliono") + parta inversigo nálujko kvariliono (106*4=1024)
16. -it-(#6) ĥem. -it- = jóndazito klorito
17. med. -dig- el dígi "inflamo", per ablaŭto el na-déga "bruli" bàndûdi-dígo konjunktivito
kùjdígo otito
mújdigo rinito
18. -metr-(#7) teĥ. -mitl- mallongigita el na-míta kaj -el- bósmitlo vakumetro
-ukr- Malaj.: ukur bósukro
19. -oid-   -ams- el -ems- + ablaŭto jajsápramsu elipsoido
20. -oide-(#P) bot.       orkidoideoj
21. zool.       homoideoj
22. -ol- ĥem. -and- Jap.(Ok.): , あんだ [anda] dársinjandu metanolo
jíminjandu etanolo
23. -olog- med. -orv- el órvo "kuracisto" ûdórvo dermatologo,
haŭtkuracisto
sci. -elm- el -ilm- kaj ablaŭto éltelmu biologo
-ilmerj- kombino el -ilm- kaj -erj- íhhilmerju glaciologo
24. -ologi-(#R) med. -ârv- el órvo "kuracisto" kaj ablaŭto ûdârvi dermatologio
sci. -ilm- el ílmi "scienco" éltilmo biologio
25. -opsid-(#P) bot. -emś- el -ems- "-ec-" púksemśori pinopsidoj
26. -oz- med., vet., bot., ĝar. -awr- Kaz.: ауру [auru] îsawri artrozo
njárdawri neŭrozo
27. ĥem. -oz- = dústazoza ékśo azotoza acido
újvozi fruktozo
28. -skop- teĥ. -nezl- mallongigita el na-néza + -el- mélnézlo termoskopo
-ujzl- mallongigita el na-újdza + -el- mélujzlo

Aldonaj afiksoj / Gudájari gubánduri

Prefiksoj

1. a-, an-, in-(#Ŝ)(#1) Gr. / Lat. un- Ger.: un- unátvisto ateisto
unbénta amorfa
unkírvo atomo
unpoanski anarkio
unsérwuta(#1a) neorganika
2. ab-(#Ŝ) Lat. nuo- Lit.: nuo nuopérgjaku abituro
3. alo-(#Ŝ) Gr. biéd- Ĉin.: 別的 [biéde] bièdbúnjo alofono
bièdéhi alosomo
4. amfi- Gr. dow- Ĉin.: [dōu] 'all, both' ("ĉiuj, ambaŭ"),
Kant.: dêu3 'Paar' ("paro")(#2)
dowéltuko amfibio
5. ana-(#Ŝ) Gr. on- Angl.: on onkírvi anatomio
onléwsi analizo
6. anti-, kontraŭ- Gr. / Lat. han- Jap.: han- hanéjdzi antimaterio
hanéltazi antibiotiko
hankitáka antikitaka
7. apo-(#Ŝ) Gr. nuo- vidu supre nuodóldu(#3) apostrofo
nuozémo apogeo
8. aŭto-(#4) Gr. -(#5) Karl.: iće, ićće- âkelo(#6) aŭtomobilo(#7)
téndelo aŭtomato
9. bon(e)- kàle- Gr.: kalá kàle-gámaj bonvenu
kàleŋáptu(#8) aromo
10. joj- Jap.: yoi jojgámon bonvenon
jojŋáptu(#8) aromo
11. dia- Gr. prin- Rum.: prin prinćánćuti diagnozo
prinkónti diagonalo
prinléwsi dializo
prinmítu diametro
prinrímu dialogo
12. ekto- Gr. kim-(#9) Ĥan.(S): kim kimûdi ektodermo
13. ekzo- Gr. kimméla ekzoterma
kimújvi ekzogamio
14. endo- Gr. ej- Ger.(Sil.): ei ejméla endoterma
ejnézlo endoskopo
ejújzlo
ejûdi endodermo
ejújvi endogamio
15. hemi-(#Ŝ) Gr. puol- Fin.: puoli puolápri hemisfero
puolúljo
16. hetero- Gr. śon- Heb.: שונה [shoné, shoná] śonkíŋa(#10) heteroseksuala, aliseksema
17. homo-(#11) Gr. nujn- Arm.: նույն [nuyn] nujnîrmi homofobio
nujnkíŋa(#10) homoseksuala, samseksema
nujnsóno homonimo
18. kata-(#12)(#Ŝ) Gr. ŋil-(#13) Nen.: ӈылна ŋildóldi katastrofo
ŋilítri katodo
ŋilléwsi katalizo
ŋillímpi(#14) kategorio
ŋilrímu katalogo
19. kon-, kom-(#15)(#Ŝ) Lat. sam- Afr.: saam, Sans.: samam > Ind.: sama nasamkójva komponi
samlépsi kongreso
samríksa konscia
20. mini- Lat. pien- Fin.: pieni piènsúknjo minijupo
21. peri-(#Ŝ) Gr. ap- Ltv.: ap- apójso perianto
22. pre- Lat. peś- Kurd.: pêş peśtóglo preludo
23. pri- be- Ger.: be- naberáśta priskribi
24. pro- Lat. / Gr. peś- Kurd.: pêş peślépsu progreso
peśrímu prologo
25. pseŭdo- Gr. rod-(#16) Mn.Pr.: REDI, reddi + ablaŭto rodíŋruti pseŭdoanglismo
rodnámo pseŭdonimo
26. sil-, sin-, sim- Gr. sam-(#17) Afr.: saam, Sans.: samam > Ind.: sama saméltuti simbiozo
samórci sinergio
samúrmo simptomo
27. trans- Lat. vuk-(#18) Sva.: ku-vuka navuknóśa(#19) transigi

Sufiksoj

1. -em-#L -ejn- el ojn + ablaŭto béntejni morfemo
búnjejni fonemo
ráśtejni grafemo
viétejni
2. -an-(#Ĥ) -inj- Hin.: -इन्य [-inya] dársinju metano
3. -en-(#Ĥ) -enj- Hin.: -एन्य [-enya] jímenju eteno
4. -in-(#Ĥ) -ujn- Fin.: -yyni jímujni etino

Radikoj / daháturi

Grek-latina skemo

Radiko Esperanto Esperanta etimo Prasenco Kitaka etimo Ekzemplo Senco
1. apr-(#1) -sfero Lat.: sphaera, Gr.: σφαῖρα [sphaîra] globo Ltv.: ap- + r èltápri biosfero
puolápri hemisfero
rènkápri kromosfero
tvajkápri atmosfero
2. beráśt- -grafio Gr.: -γραφία [-grafía] priskribo Ger.: be- + Lit.: rašti sùvoberáśto hidrografio
3. bent- morf(o)- Gr.: μορφή [morphḗ] formo Ind.: bentuk béntejni morfemo
béntilmo morfologio
bièdbénto alomorfo
unbénta amorfa
4. ćánć- gno- Gr.: γιγνώσκω [gignṓskō] mi konscias; perceptas, observas, scias, lernas; ... Mn.Arm.: ճանաչեմ [čanačʿem] prinćánćuti diagnozo
5. ćul-(#2) lit(o)-(#3) Gr.: λῐ́θος [líthos] ŝtono Mong.: чулуу [chuluu] ćulápri litosfero
ćulúljo
ćúlemsi litopso
ćúlipsi litografio
mecćúlu megalito
6. dars- met- Gr.: μέθυ [méthu] vino Mong.: дарс [dars] dársinju metano
dársinjalo metanalo (H-CHO)
dársuźo metilo (CH3-)
7. dold- strof-(#4) Gr.: στρέφω [stréphō] (+ ablaŭto) turni Kor.: 돌다 [dolda] nuodóldu apostrofo
ŋildóldi katastrofo
8. dur- petr(o)- Gr.: πέτρᾱ [pétrā], πέτρος [pétros] ŝtono Os.: дур [dur] dúrandi petrolo
9. -- algo-, -algio Gr.: ἄλγος doloro Mn.Angl.: ece ârvi algiologio
îrmi algofobio
órvi algiologo
kúji otalgio, oreldoloro
njárdi neŭralgio
10. eh-(#K-) -somo Gr.: σῶμα [sôma] korpo Est.: keha lewséhi lizosomo
rènkéhi kromosomo
wìgléhi liposomo
11. elt-(#5) bio- Gr.: βίο- [bío-] vivo Hung.: élet dowéltuko amfibio
èltápri biosfero
èltúljo
èltílmo biologio
èltipsi biografio
saméltuti simbiozo
12. ips- -grafio Gr.: -γραφία [-grafía] skribo Rus.: писа́ть [pisátʹ]
+ parta inversigo
ćúlipsi litografio
èltipsi biografio
13. îrm-(#6) -fobio Gr.: -φοβία [-phobía] timo Est.: hirm îrmi algofobio
nujnîrmi homofobio
snètîrmi noktofobio
sùvîrmi hidrofobio
sveśîrmi ksenofobio
14. itr- -odo Gr.: ὁδός [hodós] vojo, pado Toĥ.A: ytār ŋilítri katodo
onítri anodo
umèmítri elektrodo
15. jim- etil-, eter- Gr.: αἰθήρ [aithḗr] pli pura supra aero de la atmosfero; ĉielo;
teoria medio supozita plenigi neokupitan
spacon kaj transdoni varmecon kaj lumon(#E)
Ĉin.: 乙醚 [yǐmí] jímenju eteno
jíminju etano
jíminjandu etanolo
jímujni etino
16. kirv-(#7) tom-, tomi- Gr.: τέμνω [témnō] (+ ablaŭto) tranĉi Jap.: kiru onkírvi anatomio
unkírvo atomo
17. kuj- oto- Gr.: ὠτ- el οὖς orelo Kor.: kui kújdigo otito
kújeći otalgio, oreldoloro
kújnezlo otoskopo
kújujzlo
18. leps- -greso Lat.: gradus paŝo Hung.: lép +s peślépsu progreso
samlépsi kongreso
19. lews- -lizo Gr.: λύσις [lúsis] malligi Gt.: lausjan + ablaŭto léwsi aŭtolizo
lèwséhi lizosomo
onléwsi analizo
ŋilléwsi katalizo
20. mel-(#8) termo-, -termo Gr.: θερμός varma, varmega Hung.: meleg kimméla ekzoterma
mélmitlo termometro
zèmméla geoterma
21. muj- rino- Gr.: ῥινός nazo Vj.: mũi mújdigo rinito
mùjgúrnuko rinocero
22. njárd-(#9) neŭro- Gr.: νεῦρον nervo Arm.: նյարդ [nyard] njárdârvi neŭrologio
njárdawri neŭrozo
njárdeći neŭralgio
njárdono neŭrono
njárdorvo neŭrologo
23. -noś-(#10) -fer-(#11) Lat.: ferre porti Lit.: nèšti + ablaŭto na-vuknóśa(#12) transigi
24. -ojs- -ant-(#13) Gr.: ἄνθος floro Est.: õis apójso perianto
nòwtójso(#R3) dianto
togójso(#R3) helianto, sunfloro
-antem- Gr.: ἄνθεμον zárojso krizantemo
25. orc-(#14)(#K-) ergi- Gr.: ἔργον [érgon] laboro, tasko Arm.: գործ [gorc] bièdórci alergio
samórci sinergio
26. pérg- e-, it- Lat.: , īre iri Mal.: pergi nuopérgjaku abituro
27. poansk- -arĥ-, -arĥio Gr.: ἄρχω [árkhō] regi Pl.: panować, Ĉeĥ.: panovat
kaj sk el Dan.: herske
icpoansku, -i monarĥo, -ino
unpoanski anarĥio, anarkio
28. renk-(#15) krom(o)-, -krom(at)-(#16) Gr.: χρῶμα [khrôma] koloro Turk.: renk icrénka monokromata
rènkápri kromosfero
rènkúljo
rènkéhi kromosomo
29. rim-(#17) log- Gr.: λόγος [lógos] (el λέγω [légō]) diraĵo (diri) Keĉ.: rimay icrímu monologo
rím(ut)a aŭtologika(#18)
ŋilrímu katalogo
peśrímu prologo
prinrímu dialogo
rímuti logiko
30. sloj- strat-(#19) Lat.: strātum litkovrilo; kuseno, apogilo; lito Rus.: слой [sloj] slòjápri stratosfero
31. stín-(#20) -edro Gr.: ἕδρα [hédra] seĝo; benko; edro(#E) Ukr.: стіна pramstínu kvinedro, pentaedro
32. suv(o)-(#21) hidro- Gr.: ὑδρο-, el ὕδωρ akvo Uzb.: suv, suu, Kaz.: suw sùvkepálo hidrocefalo
sùvléwsi hidrolizo
33. sváz-(#22) hidr(o)- Uzb.: suv, suu, Kaz.: suw + Est.: asi svàzékśo hidracido
34. sveś- kseno- Gr.: ξένος [xénos] fremda Ltv.: svešs sveśîrmi ksenofobio
sveśújvi ksenogamio
35. tvajk- atmo- Gr.: ἀτμός vaporo Ltv.: tvaiks tvajkápri atmosfero
36. ûd-(#23) -dermo Gr.: δέρμα [dérma] haŭto Nor.: hud ejûdi endodermo
kimûdi ektodermo
ûdârvi(#24) dermatologio
ûdorvo(#25) dermatologo,
haŭtkuracisto
37. újv- -gamio Gr.: γάμος [gámos] edz(in)eco, geedzeco Ndl.: huwen ćandújvi poligamio
ejújvi endogamio
icújvi monogamio
újvi aŭtogamio, memfekundiĝo
kimújvi ekzogamio
snewújvi bigamio
sveśújvi ksenogamio
38. ulj-(#26)(#K-) -sfero Lat.: sphaera, Gr.: σφαῖρα [sphaîra] globo Slvk.: guľa èltúljo biosfero
puolúljo hemisfero
rènkuljo kromosfero
tvajkuljo atmosfero
39. utl-(#27) acet- Lat.: acētum vinagro Alb.: úthull útlato acetato
40. véjst- glif- Gr.: γλυφή [gluphḗ] gravuraĵo Fin.: veistää véjsti signobildo(#28)
wihsvéjsti hieroglifo
41. wigl-(#29) lip(o)-(#30) Gr.: λίπος [lípos] graso Lkt.: wígli wìgléhi liposomo
42. wihs- hiero- Gr.: ἱερός [hierós] sankta Gt.: 𐍅𐌴𐌹𐌷𐍃 [weihs] wihspoanski hierarĥio, hierarkio
wihsvéjsti hieroglifo
43. zem(i)-(#31) geo- Gr.: γεω- [geo-] tero Ltv.: zeme nuozémo apogeo
zèmiberáśto geografio
zèmílmo geologio
zèmméla geoterma
44. -zjed-(#32) -fon- Gr.: φωνή sono; voĉo; krio, bleko Ltv.: dziedāt suvzjédo hidrofono
umèmzjédo elektrofono
wejzjédo(#33) mikrofono
zjédmitlo fonometro
zjédukro
zùrzjédo ksilofono
45. zur-(#34) ksilo- Gr.: ξύλον ligno Vask.: zuru zúripsi ksilografio
zùrzjédo ksilofono

Ĉineca skemo

Ĉine Pinjine Kitake Ekzemplo Senco
rén run-(#1) dadrúno(#2) adolto, plenkreskulo
lubrúno(#3) geedzo
shuǐ suv- súvuko(#4) hidro(#5)

Radikoj pri koloroj troveblas en la paĝo pri etimologiaj koloroj.

Al la sekva ĉapitro
28.05.2023