Kitakujo 

Arboj, arbedoj kaj arbustoj / púmuri, b´ćiri va lújniri

a) Enkonduko / enbrúŋeni

búćki(#1)	arbedo(#2)	Geo.: ბუჩქი [bučki]
djújklo(#3)	vepro	mallongigo el varianto djuj- (el djúi "dorno"), k el ká'o "planto" kaj l el sufikso -ol- "-ar-"
hájnu	bosko	Ger.: Hain
lésko		kvazaŭdiminutivo el lésu "arbo"
lésu(#4)	arbaro	Rus.: лес [les]
príju(#5)		Km.: ព្រៃ [prɨy]
puílćolo		Fin./Est.: puu + sufiksoj
púmolo		derivaĵo el púmu "arbo" kaj sufikso
lújni(#6)	arbusto(#7)	Kim.: llwyn [hlu-in] (Pl.) llwyni [hlu-ini]
peglésu(#8)	ĝangalo	kunmetaĵo el na-péga "sekreti" kaj lésu "arbaro"
práju		Taj.: ไพร [prai]
źúŋlu		Ger.: Dschungel
puká'o(#9)	arbo	Fin./Est.: puu + Gv.: ka'a 'plant' ("planto")
púmu(#10)		Fin./Est.: puu(#11) + m(#12)
tlúgi		Ĉer.: ᏡᎬ [tlugv] 'tree (large woody plant)' ("arbo (granda ligna planto)")
púvuko	arbo; arbusto	vidu supre + sufikso
rámajko	densejo	derivaĵo el ráma "densa" kaj sufikso

• #1: El tio deriveblas ekz. bućkaso "arbedaĵo".
• #2: Ankaŭ "trunkarbusto".
• #3: El tio deriveblas ekz. djújklajko "veprejo".
• #4: El tio deriveblas ekz. skujlésu "pinglo-arbaro", dawnlésu "foliarbaro", míska lésu "miksa arbaro", lésajko "arbarejo" (inspirita interalie de Angl.: woodland; Rus.: леси́стая ме́стность; Fin.: metsämaa; Tag.: kahuyan), palésintjeni "senarbarigo", njolésintjeni "rearbarigo", lésintjeni, lesŋúleni^(#4a) "arbarigo".
• #4a: Analogie al ka'ŋúleni "plantado", el na-ka'ŋúla "planti".
• #5: El tio deriveblas ekz. svaspríju "pluvarbaro".
• #6: El tio deriveblas ekz. lújnaso "arbustaĵo", ćiślújni "dornarbusto".
• #7: Ankaŭ "tufarbusto".
• #8: Laŭ Ĉin.: 密林 [mìlín], el 密 [mì] 'secret; confidential; close' kaj 林 [lín] 'woods; forest '.
• #9: Laŭ Brm.: đi'pin 'Baum"' ("arbo"), laŭvorte 'Holz' + 'Pflanze' ("ligno" + "planto"). La komenco estas parte subtenata de Vask.: zuhaitz 'Baum'^(#K)/'tree'^(#W) ("arbo"), el zur 'Holz'^(#K)/'wood'^(#W) ("ligno") kaj hatz 'finger'^(#W) ("fingro").
• #10: El tio deriveblas ekz. púmeko "arbeto", púmekolo "arbet(aĵ)aro", púmegvo "arbego", púmolo "arbaro" (sinonimo lésu), púmunjo "arbido", skujpúmu "konifero", skujpúmolo "pinglo-arbaro", dawnpúmu "foliarbo", dawnpúmolo "foliarbaro", mèjvi-púmu "fruktarbo".
• #11: El tio estiĝis púvo "ligno", pu- "ligno-" kaj la inversigo -up- "-lignaĵo, -lignoplanto".
• #12: La fina m aperas laŭ Ger.: Baum.
• #K: Laŭ 'Kauderwelsch'.
• #W: Laŭ 'Wiktionary' ("Vikivortaro").

b) Specoj / rúśiri

acíno	cedro	Ĉer.: ᎠᏥᎾ [a-tsi-na, atsina(#W)]
álso(#1)	alno	Hisp.: aliso, Vask.: altza	seúra álso(#2)	griza alno
ápsi	tremolo	Mn.Pr.: APSÊ, abse, Ltv.: apse
azádi	poplo	Alg.: azadi
bérzi	betulo	Oset.: бӕрз [bärz], Trk.: berza(s), Ltv.: bērzs, Mn.Pr.: berzê, berse
brádi	abio	Rum.: brad 'Tanne'/'fir' ("abio")
cábli	kaŝtanarbo	Geo.: წაბლი [c̣abli(#W), z´abli(#K)]	cáblo	kaŝtano	càblisájo	kaŝtano
cípli	fago	Geo.: წიფელი [c̣ipeli(#W), z´ipeli(#K)] (el > l pro la sufikso -el-)
ćádri	platano	Geo.: ჭადარი [č̣adari(#W), tsch´adari(#K)]
déklo	palmo	Heb.: דקל [dékel]
ebúro	taksuso	Kelt.: EBURO
gábru	karpeno	Mak.: габер [gaber]
hescábli	hipokaŝtano	kunmetaĵo el la radiko hes- kaj cábli "kaŝtanarbo"
hhákpu(#3)	akacio	Kopt.: ⲭⲁⲕⲓ [khaki] + sufiksa uzo de pu-
indímu	citronarbo	Knjr.: indimu	indímo	citrono
jásni	frakseno	Ma.Sor.: jaseń
kílni	kverko	Mn.Arm.: կաղնի [kałni] ((gen.) կաղնւոյ [kałnwoy]), Lit.: gylė, gìlė, Mn.Pr.: gile	kílno, kìlnisájo	glano
tésilćo(#4)		derivaĵo el tési "roko" kaj sufikso	tésilćsajo(#5)
tújsilćo(#4)		derivaĵo el tújsi "ŝtono" kaj sufikso	tújsilćsajo(#5)
kójwo	notofago	Map.: koiwe(#L), koywe(#W)
kvawíti(#6)	?	Mi	kvawíto	?
nádzu	piceo	Oset.: naz/nazu (назты(#W) [nazty], наз(#W) [naz]), Geo.: naʒw-, ნაძვი(#W) [naʒvi]
náŋu	lariko	Mans.: n'aang
pewéno	araŭkario	Map.: pewen
púksi	pino	Mn.Gr.: πεύκη [peúkê], Mn.Pr.: peuse, Lit.: pušìs
śégi	granato	Alb.: shegë
vízi	ulmo	Alb.: vidh-i
vjérbi	saliko	Sor.: wjerba	vjérbimo	saliketo	vjérbegvo	salikego
wázi	pinio	Lak.: wazí

• #1: Variantoj álco, álkso.
• #2: Variantoj seúra álco, seúra álkso.
• #3: Sen la aldona dua parto ne distingeblus disde hháki "duo, duopo, paro". Laŭ la etimo de akacio, pli malpli la praulo de la Mn.Gr.: ἀκακία [akakía].
• #4: Inspirita de Nav.: chéchʼil (tséchʼil) 'oak' ("kverko"), el tsé 'stone' ("ŝtono") kaj chʼil 'plant' ("planto"). Krome eblas céka'o surbaze de mallongigo ce- (el tési).
• #5: Inspirita de Nav.: chéchʼil binááʼ 'acorn' ("glano"), el chéchʼil 'oak' ("kverko") kaj binááʼ 'its seed' ("ĝia semo").
• #6: Temas pri arbo, kies suko estas flavete blanka, iom gluema kaj gumeca kaj kies fruktoj estas kiel paprikoj laŭ ekstera formo, sed enhavas nuksecajn semojn. (Laŭ Libreto 8, paĝo 99). La arboj estas foje duseksaj foje unuseksaj. Krome la koloro de la floroj dependas de la sekso, tiel ke duseksaj arboj floras blanke, inaj arboj floras flave aŭ ruĝe, foje rozkolore kaj viraj arboj floras blue aŭ violkolore (Laŭ Libreto 15, paĝo 13).
• #K: Laŭ 'Kauderwelsch'.
• #W: Laŭ 'Wiktionary' ("Vikivortaro").

Vidu ankaŭ ĉe fruktoj (precipe tiuj, kiuj kreskas sur arboj).

Nomataj laŭ personoj

mágnolka'o

magnolio

=

nomata laŭ Pierre Magnol (1638–1715)

c) Partoj / déjlori

bóni(#1)	radiko	Vj.: bổn, Ĉin.: 本 [běn]
t¸ápo		Gua.: tápo, rápo
úndeso		Mong.: үндэс(эн) [ündes(en)]
ćápri	branĉo(#2)	Keĉ.: chapra
dáwni	folio (de planto/de arbo)	Ind.: daun
gírvo	stumpo	varianto per k > g el na-kírva "tranĉi"
istúbi	trunko (de arbo)	Fer.: stubbi
rúnko		Fin.: runko*
túnu		Ajm.: tunu
kúlti	arboŝelo	Ind.: kulit
óstu	branĉo(#3)	Arm.: ոստ [ost]
śáku, -i		Sans.: शाखा [šakha], Per.: شاخ [šah(#K), šâx(#W)], Lit.: šakà
skújo(#4)	pinglo	Lit.: skujà, Ltv.: skuja

• #1: Ĝemelo bôno "principo".
• #2: Ger.: Zweig.
• #3: Ger.: Ast.
• #4: Derivaĵoj skùjpúmu, skújaswu "konifero".
• #K: Laŭ 'Kauderwelsch'.
• #W: Laŭ 'Wiktionary' ("Vikivortaro").

V-u ankaŭ partojn de plantoj.

d) Afiksoj / gubánduri

-aswu	-arbo	Aĉum.: asw̓ú(#1) 'tree' ("arbo")
-ilć-	-planto	Snĉ.: - iɬč-

• #1: Trovita en la paĝaro Achumawi Dictionary, legita 2025-10-21.

Al la sekva ĉapitro
31.10.2025