Kitakujo 

Manĝo / Máko, Éto, Njámo

Vidu ankaŭ la ĉapitron pri trinko.

a) Ĝeneralaj esprimoj / sómari bájiri

bóku malsato Cig.: bokh(#1)    
kástu Het.: kast-, kastas (kistant-, kist), Toĥ.B: kast    
cádla sata Mong.: цадлаа [tsadlaa] nacádlintja, namecádla satigi
bil-ŋópa Alb.: ngop 'sättigen, satt machen' ("satigi") naŋópa
ispája(#2) Het.: ispai naispájintja, nameispája
na-déja suĉi Ltv.: dêt, dêju déjelo suĉilo
na-njónja Sva.: -nyonya njónjelo
na-éta manĝi Pld.: äten, eten, Mn.Pld./Mn.Angl.: etan, Mn.Nor./Isl.: eta,
Het.: etmi, etwani, etun, eter & Hung.: étel(#3) 'food, dish' ("manĝaĵo")
étaso manĝaĵo
na-máka Ind.: makan mákaso
na-njáća Orm.: nyaachuu njáćaso
njam Sirj.: ńam- & Pat.: njam 'Essen, essen' ("manĝo, manĝi") & Km.: ញ៉ាំ [ñam] njámaso
semruśnjámuko kanibalo
na-éjtra(#4) nutri mikso el na-éta "manĝi" kaj na-éjra "fari" éjtraso nutraĵo
na-étas-dája kunmetaĵo el étaso kaj na-dája "doni" étas-dájaso
ízo gusto Hung.: íz paíza, ízotlena sengusta
na-láka leki Arm.: lakem, Lit.: làkti, Ltv.: lakt    
na-lápa Arm.: lap'el, Alb.: lap, Mn.Angl.: lapian lápelo kulero
na-líha Sans.: lih-    
na-njâla(#5) Hung.: nyal- (Ĥan.: n'âl-, n'ât-)    
na-línkva gluti Kim.: llyncu    
na-njéla Hung.: nyelni    
na-lûpa(#6) vori Alb.: llup    
mákjavo(#7) apetito kunmetaĵo el na-máka kaj jávo "deziro"    
na-melúka maĉi Mal.: melluka(#8)    
na-ŋékweta(#9) Snĉ.: ngekwët    
na-njámgva(#10) manĝegi, vori mallongigo el na-njámegva "manĝegi"    
na-njám'ujŋa(#11) fasti derivaĵo el njam kaj finaĵo -'ujŋ "privativo" njám'ujŋeni fastado, fasto
na-njómza frandi mikso el na-nióza(#12) "ĝui" kaj njam "manĝi njómzaso frandaĵo
na-śábra suĉ(um)i, lekumi Jap.: shabúru 'lutschen'    
śébu manĝaĵo(#13) Eg.: šbw [sheboo]    
na-vawmóma(#14) konsumi kunmetaĵo el varianto vaw-(#14a) de váo(#14b) kaj mómo "buŝo"    
na-wóta manĝi(#15) Lak.: wóta (wawata) 'essen' ("manĝi") (k-u wóyute 'Essen' ("manĝo")) wótaso manĝaĵo(#13)

b) Manĝilaro, manĝujoj kaj trinkujoj / mákelolo, mákensori va pítensori

mákelo manĝilo Ind.: makan + sufikso
mákenso manĝujo
vojlejptúldi(#1) malvarma bufedo kunmetaĵo el vóju "butero", léjpi "pano" kaj túldi "tablo"

Manĝilaro / mákelolo

gárpu forko Ind.: garpu    
haméśko kulero Ĉjn.: háméško haméśkimo kulereto
lápelo(#1) Arm.: lap'el, Alb.: lap, Mn.Angl.: lapian + sufikso lápelimo
skéjdo Isl.: skeiđ, Sve.: sked skéjdimo
na-kátima tranĉi TokP.: katim + Ger.: -el kátimelo tranĉilo
na-kírva(#V) Jap.: 切る (きる) [kiru] kírvelo
na-lújra(#2) mikso el mallongigo luj- "mallonga; malgranda" kaj na-éjra "fari" lújrelo
makdârimo(#3) manĝbastoneto Ind.: makan + Kur.: dar + Gua.: mi    
na-mújka(#4) ĉerpi Vj.: múc(#5) mújkelo ĉerpilo
níbi tranĉilo N.Sam.: niibi    
wótildo(#6) Lak.: wóta (wawata) 'essen' ("manĝi") (k-u wóyute 'Essen' ("manĝo"))
+ Mong.: илд [ild]
   

Manĝujoj kaj trinkujoj / mákensori, pítensori, úpjensori va kísensori

gelási glaso Ind.: gelas, Ger.: Glas, Fin.: lasi
kéndi kruĉo Ind.: kendi
kúpi, kúpo taso Fin.: kuppi, Irl.: cupán [kupan],
(Jap.: koppu, Angl.: cup [kAp])
lâku(#1) telero Maj.: lac [-k](#2)
tihálu Bng.: থালা [thala] 'plate'/'Teller' ("telero")
pelíŋu botelo Brm.: pëling
tácu plado Ĉeĥ.: tác

V-u ankaŭ ĉe vazoj.

c) Manĝaĵoj / mákasori, étasori, njámasori

étaso manĝaĵo Pld.: äten, Mn.Angl.: etan + sufikso
mákaso Ind.: makan + sufikso
njáćaso Orm.: nyaachuu + sufikso
njámaso Ngan.: n´am-, ñam- (ñomo-, ñom-, ñêmê-, ñêma"kê-, ñan-) & Pat.: njam + sufikso

Farunaĵoj / méljasori

bjódlo(#1) oblato kvazaŭparticipo el na-bjóda "oferti"
gúbo farunbulo Kos.: um|gubo [2, imi] 'Mehl' ("faruno")
gúksu nudelo Kor.: guk.su
mákso pasto Kvn.: macse [ma'kse] 'Teig' <Ety (MASAG)>
méljo(#2) faruno Ger.: Mehl, Pld.: Mähl, Mn.Pld.: melo, Alb.: mjell, miell-i
memálu grio, griaĵo Het.: memal
wáho(#3) tortiljo Juk.: wàah 'Tortilla, Maisfladen' ("tortiljo")(#K), waaj(#W)

Fiŝaĵo / kálaso, kíraso

kaldónli aspiko kunmetaĵo el kálo "fiŝo" kaj dónli "ĵeleo"
sláŋtaso haringaĵo Snĉ.: sl-ang´ët
wéćaso perkaĵo Snĉ.: weči

RIM: Ĉiam aldoniĝas la sufikso -aso al nomo de fiŝo komparebla kun Esperanta -aĵo.

V-u sub fiŝoj.

Fruktoj / méjvi

ámbi(#F) mango Mr.: आंबा [āmbā] ámb-ilći mango-arbo
áplo(#F) pomo Pld.: Appel, Bal./Bng.: apel,
Kos.: i|apile
ápl-aswu pom-arbo, pomujo
máhhmeno(#F) Ĉjn.: ma'xemeno máhhmen-ilćo,
máhhmen-àswu
váśli(#F) Geo.: ვაშლი [vašli] váśl-aswu
árcu junipero Mong.: арц [arc] árco(#A) juniper-bero
kadégu Mn.Pr.: kadegs, Kadegis kadégo(#A)
áwgli frukto(#1) Ltv.: auglis    
buaho Malaj.: buah(#2)    
hua- Mao./Hav.: hua(#2)    
rúru Keĉ.: ruru    
újvo Gua.: yva újvluja(#3) fruktodona, fruktoporta
bátili(#F) pruno Aĉum.: batdi [bat.ih]~[bat´dih],
batdilóo [bAt´dilóo]
bátil-ilći,
bátil-àswu
prunujo
plómi(#F) Isl.: plóma plóm-ilći,
plóm-àswu
slívi(#F) Lit.: slýva, Ukr.: сли́ва [slýva] slív-ilći,
slív-àswu
brámlu(#F) rubuso Skot.: brammle [braml] bráml-ilću rubusujo
cálmi(#F) mandarino Tib.: ts'aluma cálm-ilći mandarinujo
ćéli(#F) ĉerizo Vol.: cel ćélilći ĉerizujo
ćeréśni(#F) Cig.: tschereschna ćeréśn-ilći,
ćeréśn-aswu
ćláwgli(#F) kivifrukto, kivo Nav.: chʼil (el chʼil dishooí) + Ltv.: auglis ćláwgl-ilći kiviplanto
dárzi(#F) piro Alb.: dárdhë dárz-aswu pirujo
dídzi bero Nav.: didzé    
mári Est.: mari, Fin.: marja    
ménehi Ĉjn.: mene    
djújno(#F) durio Pajŭ.: djui 'thorn' ("dorno") + n (Malaj.: duri, Fiĝ.: sui 'bone' ("osto")) djújn-ilći duriarbo, duriujo
endízi(#F) banano Sva.: ndizi endíz-ilći bananplanto
érpu-mári vinbero Kopt.: ⲏⲣⲡ [ērp̄] + Fin.: marja érpilću vinberujo, vito
rókśi(#F)(#4) Mn.Gr.: ῥώξ [rhṓx], Alb.: rrush rókśilći
vèjnu-mári(#5) Est.: vein + Fin.: marja véjnilću(#6)
eśkóli(#F) grapfrukto Heb.: אשכולית [eŝkolít] eśkól-ilći grapfruktujo
gó'iko(#7) olivo Ĉer.: ᎪᎢ [go'i] + k gó'ikilćo, gó'ikaswu olivujo
icúŋi oranĝ-arbo Knjr.: icunga icúŋo(#A) oranĝo
indímu citron-arbo Knjr.: indimu indímo(#A) citrono
kémkwi(#F) groso Snĉ.: qemk´w kémkw-ilći grosujo
kómśi cidonio Geo.: კომში [ḳomši] kómśilći cidoni-arbo
lájći(#F) avelo Alb.: lajthí lájć-ilći avelujo
malíni(#F) frambo Rus.: малина [malina],
Slvk.: malina
malín-ilći frambujo
málseŋi(#F) mirtelo Snĉ.: mal´sëng málseŋ-ilći mirtelujo
méjvi fruktoj(#8) Turk.: meyva [mejva]    
méjzi(#F) umeo Ĉin.: 梅子 [méizi] méjzilći umeujo
mockári(#F) ribo Geo.: mozchari mockár-ilći ribujo
múrvi(#F) moruso Slov.: murva múrv-ilći morusujo
nánsi(#F)(#9) ananaso Sva.: nanasi náns-ilći ananasujo
nióru(#F) kokoso Malaj.: nior (ĉefe nyiur, Tag.: niyog, Maor.: niu, Tet.: nuu, Malaj.: nio) niór-ilću kokos-palmo
ŋotćéli dolĉa ĉerizo kunmetaĵo el ŋóta "dolĉa" kaj ćéli "ĉerizo"    
pápnu(#F) pampelmuso Gĵr.: પપનસ [papnas] pápnilću pampelmusujo
plómki(#F)(#10) prunelo Isl.: plóma + k plómk-ilći,
plómk-àswu
prunelujo, prunelarbo
śálki(#F) akvomelono Alb.: shalqí śálkilći akvomelonujo, akvomelonplanto
vestéŋi(#F) kunmetaĵo el vési "akvo" kaj téŋi "melono" vestéŋilći
śarplómi(#F)(#11) abrikoto kunmetaĵo el śára "flava" kaj plómi "pruno" śarplómilći abrikotujo
śartaozi(#F)(#12) kunmetaĵo el śára "flava" kaj taozi "persiko" śartaozilći
táŋi kukurbo Kos.: i|thanga [3, ama]    
téŋi(#F)(#13) melono Lao.: ແຕງ [tǣng] téŋilći melonplanto, melonujo
taozi(#F) persiko Ĉin.: 桃子 [táozi] taozilći persikujo, persikarbo
tárko(#F) juglando Tib.: tarka tárk-ilćo juglandujo
tílkwo(#F)(#14) frago Snĉ.: t´il´ëqw tílkw-ilćo(#14a) fragujo
tímbi(#F) daktilo Ted.: timbi tímb-ilći daktilujo
timćéli(#F) bigarelo kunmetaĵo el tími "koro" kaj ćéli "ĉerizo" timćélilći bigarelujo
túzo(#F) figo Arm.: թուզ [tʿuz] túzowco(#15) figarbo
vekćéli(#F)(#16) merizo kunmetaĵo el mallongigo vek- kaj ćéli vekćélilći merizarbo
víśni(#F) grioto, acida ĉerizo Ĉeĥ.: višně, Mak.: ви́шна, Pl.: wiśnia, Rus.: ви́шня, Slov.: višnja víśnilći griotarbo, griotujo
vójujvi(#F)(#17) avokado kunmetaĵo el vóju "butero" kaj újvo "frukto" vójujv-ilći avokadujo
zaráplo(#F)(#18) oranĝo kunmetaĵo el záru "oro" kaj áplo "pomo" zaráplilćo oranĝujo
na-pevúka(#1) maturiĝi Sva.: -pevuka
na-pójma pluki Fin.: poimia
túma(#2) matura Km.: tu'm

Grasoj / táwkuri, ŋóhhori, wígliri, klánjori

ámeśki lardo Ĉjn.: amêške
sílvi Fin.: silava
gó'i oleo Ĉer.: ᎪᎢ [go'i]
klánjuso Km.: ខ្លាញ់ [khlañ] + sufikso
klánso(#1)
nûmo(#2) Tib.: num
klánjo graso Km.: ខ្លាញ់ [khlañ]
ŋóhho Niv.: ngoX [-h]
táwku Lit.: taukai
wígli(#3) Lkt.: wigli
kwáćo(#4) butero mallongigo el kaw "bovo" kaj hháćo "kazeo"
kwígli(#5) mallongigo el kaw "bovo" kaj wígli "graso"
vóju(#6) Fin.: voi, Est.: või, Hung.: vai, Vog.: вōй [vôj](#7)

Kaĉoj / póltori

ézmi pureo Kirg.: эзме [ezme]
pólto(#1) kaĉo Gr.: πολτός [poltós] 'Brei'#V, πόλτος(#W)

Kukoj / Káwkuri

báki(#1) torto Isl.: baka 'pie' ("torto") mèjvibáki fruktotorto    
dujz-báki(#2) pico Turk.: düz + vidu supre        
káwku kuko Pld.: Kauken mèjvikáwku fruktokuko káwkoko, káwkunjo(#3) kekso
koarkáwku(#4) vaflo kunmetaĵo el koari "mielĉelaro" kaj káwku "kuko" koarkáwkelo vaflofero    
tojpéklo(#5) biskvito kunmetaĵo el toj "du", na-péka "baki" kaj l        

Laktaĵoj / málkasori, piénasori, súsasori

hháćo kazeo Geo.: chatsch´o
kwáćo(#1) butero mallongigo el kaw "bovo" kaj hháćo "kazeo"
kwígli(#2) mallongigo el kaw "bovo" kaj wígli "graso"
vóju(#3) Fin.: voi, Est.: või, Hung.: vai, Vog.: вōй [vôj](#4)
málko(#5) lakto Rus.: молоко [mëlakó], Angl.: milk, Pld.: Melk, Mez.Pld.: melk, Gt.: miluks(#6)
piénu(#7) Lit.: pienas, Ltv.: piens(#8)
sújti(#9) Turk.: süt
súsi Ind.: susu
macóni jogurto Geo.: maz´oni
rjómi kremo Isl.: rjómi
túri fromaĝo Gr.: τυρι [turi], τυρος [turos], Hung.: túró
vátki selakto Pld.: Waddick

Legomo / gréni

ájpo celerio Port.: aipo
bajrétki(#1) dajkono(#2) kunmetaĵo el baj- "blanka" kaj rétki "rafano"
búlvi terpomo Kaŝ.: bùlwa, Lit.: bulvė
bùm(i)áplo Ind.: bumi(#3) + Pld.: Appel
zempápo(#4) kunmetaĵo el zémi "tero" kaj pápu "fazeolo"
ćílćo ĥalapenjo Kl.Nav.: chilchotl
ćipíno tomato Ppl.(Sayula): chipin
pómsi Mi
dapápu(#5) fabo kunmetaĵo el la mallongigo da- "grand-" kaj pápu "fazeolo"
gómbo fungo Hung.: gomba
gréni legomo Pld.: gräun, grön "verda" (> "legomo")
hérni pizo Fin.: herne
ílro(#6) Vask.: ilar
iśímo maizo Kiĉ./Aktk.: ixim [išim] (Juk.: xi'im, ixi'im)
kápśimo kapsiketo derivaĵo el kápśi kaj sufikso
kicmúrću(#7) kunmetaĵo el kícu "fajro" kaj múrću(#8) "pipro"
kápśujvo kapsiko, kapsikofrukto kunmetaĵo el kápśi "kapsiko (genro)" kaj újvo "frukto"
ŋotmúrću(#9) kunmetaĵo el ŋóta "dolĉa" kaj múrću(#8) "pipro"
laplúku(#10) poreo kunmetaĵo el lápo "folio" kaj lúku "cepo"
mórkvo karoto Ger.: Möhre, Rus.: морковь [morkovj],
Kr.: mrkva, Ĉeĥ.: mrkev
óspi lento Geo.: ოსპი [osp'i] & Arm.: ոսպ [osp]
pápu fazeolo Fin.: papu*
párso asparago Fin.: parsa
rétki rafano Cig.: retka (pl.) retki < Hung.: retek (ak.) retket
spéjo brasiko Km.: ស្ពៃ [spe'y](#K)/[spɨy](#W)
táŋi kukurbo Kos.: i|thanga [3, ama]
térdu spinaco Heb.: תרד [téred]
trásko kukumo Km.: tråså'k
vrúki napo Ger.: Wruke
Brasikoj / spéjori
Brasiko Esperante Laŭvorte Modelo
ékśa spéjo saŭrkraŭto acida brasiko
gúli tigobrasiko, brasikrapo Rum.: gulie
gwerspéjo krispa brasiko verda brasiko Ger.: Grünkohl, Isl.: grænkál
kêpspéjo pinta brasiko Ger.: Spitzkohl
lapspéjo folibrasiko Fin.: lehtikaali
lilspéjo florbrasiko
pàrsospéjo brokolo asparago-brasiko Fin.: parsakaali; Isl.: spergilkál
várdispéjo burĝonbrasiko rozbrasiko Ger.: Rosenkohl, Isl.: rósakál; Fin.: ruusukaali
źuŋspéjo pekina brasiko ĉina brasiko Ger.: Chinakohl; Fin.: kiinankaali

Nuksoj / oźékiri, egózori

bumegózo arakido, ternukso kunmetaĵo el búmi "tero" kaj egózo "nukso"
bùmi-tárko kunmetaĵo el búmi "tero" kaj tárko "juglando"
cìplegózo fagonukso kunmetaĵo el cípli "fago" kaj egózo "nukso"
egózo nukso Heb.: אגוז ['egoz]
oźéki Pl.: orzech [oĵeĥ]
lájći avelo Alb.: lajthí
nièrpu-egózo akaĵunukso kunmetaĵo el niérpu "akaĵuujo, akaĵuarbo" kaj egózo "nukso"
nuśi migdalo Arm.: նուշ [nuš]
tárko juglando Tib.: tārkā

Ovaĵoj / jájkasori

ípko ovo (de birdo) Sr.: iipx [îpx/] ípkaso ovaĵo el birda ovo
jajbélo ovoblanko, albumino kunmetaĵo el mallongigo jaj-(#1) "ovo" kaj béla "blanka"    
jajśáro ovoflavo kunmetaĵo el mallongigo jaj-(#1) "ovo" kaj śára "flava"    
tútru Mez.A.Ger.: tuter    
na-pújva kirli Gua.: pyva pùjvo-ípkaso kirl-ovaĵo

Pano / léjpi, róti

bùm(i)àplo-léjpi terpompano Ind.: bumi(#1) + Pld.: Appel + Fin.: leipä*, Mez.A.Ger.: leip    
kátimaso tranĉaĵo TokP.: katim + sufikso    
kírvu Jap.: 切る [kiru]    
léjpi pano Fin.: leipä*, Mez.A.Ger.: leip léjpeko, léjpimo paneto (ne bulko!)
róti Ind./Nep.: roti, Hin.: rótii, Pnĝ:.: róṭī 'Fladenbrot' ("flanpano"), Pŝt.: róṭi(#2)    
léjpuśko(#3) krustopeco de pano,
finpeco de pano
Fin.: leipä*, Mez.A.Ger.: leip + A.Sor.: chlěbušk    
gàjdi-léjpi tritikopano Mn.Pr.: gâidîs, Gaydis + Fin.: leipä*, Mez.A.Ger.: leip    
kvèjti-léjpi Smg.: kvėitē, Norv.: kveite + Fin.: leipä*, Mez.A.Ger.: leip    
lùku-léjpi cepopano Rus.: лук [luk] + Fin.: leipä*, Mez.A.Ger.: leip    
míska léjpi miksa pano Lat.: misceo + Fin.: leipä*, Mez.A.Ger.: leip    
rùgi-léjpi sekalopano Mn.Pr.: RUGIS, Rugis, Lit.: rugys; rugiai + Fin.: leipä*, Mez.A.Ger.: leip    
źémljo(#4) bulko Slvk.: žemľa    

Rizaĵoj / násasori

ketáno glu-rizo Ind./Bal.: ketan
nási rizo Ind./Bal.: nasi
wáli rizo kuirita Sva.: wali

Salatoj / śjóliri

piénugo(#1) laktuko derivaĵo el piénu "lakto" kaj -ug-(#2), el Lat.: -ūcus + k > g(#3) pro -uk-(#4)
śjóli(#5) salato derivita el -śjo "-salo" kaj l

Saŭcoj / źéburi

kàloźébu fiŝsaŭco kunmetaĵo el kàlo "fiŝo" kaj źébu "saŭco"
źébu saŭco Kant.: zeb1(#1) (en: guo2-zeb1, cang4-zeb1)

Spicoj / izókuri, réśkori

ájpo celerio Port.: aipo
bajlúko(#1) ajlo Ĉin.: [bái] (白色 [báisè]) + Rus.: лук [luk]
púndu Tam.: puundu, pundu
réśka lúku(#2) sintagmo el réśka "spica" (el réśko "spico") kaj lúku "cepo"
burámu bruna kando Tib.: b'uram
cúkru sukero Lit.: cukrus, Hung.: cukor, Cig.: cukro, Ger.: Zucker, Ma.Sor.: cukor,
Ukr.: цу́кор [cúkor]
svádko el sváda "dolĉa" per aldona konsonanto, laŭ rilato inter Slov.: sladkor kaj sládek
svadsóli(#3) kunmetaĵo el sváda "dolĉa" kaj sóli "salo"
ćéŋki kariofilo Ind.: cengkih
ćíli, ćílpóśo kapsiketa pulvoro Ger.: Chili (kaj Arm.: փոշի [pʿoši])
dápni laŭro Geo.: დაფნა [dapna]
dárći cinamo Bng.: darcini, Arm.: Դարչին [darčʿin]
dzáti muskato Tib.: ཛ་ཏི [dza ti]
emrídźi(#4) pipro Km.: ម្រេច [mri'dj(#K), mrɨc(#W)]
ínći salo Apĉ.: inchi
lóno Cig.: lon, Hin.: लोन [lon]
sóli Est.: sool, Rus.: соль [solj], Ma.Sor.: sol
izóku spico iel derivita el ízo "gusto", el Hung.: íz
réśko kvazaŭdiminutivo el réśi "radiko", el Taĝ.: реша [reša]
jámuśjo marsalo Nen.: jamʔ, yam, Ngan.: jam & Neg.: jám + Jap.: shió
jánśu petroselo Mong.: яншуй [yanshui]
kínzi koriandro Geo.: ქინძი [kinʒi]
kóću papriko(#5), ruĝa pipro(#6) Kor.: 고추 [ko.ch'u]
lúku cepo Rus.: лук [luk]
nurréśko(#7) pimento kunmetaĵo el núra "nova" kaj réśko "spico"
ŋótazi(#8) dolĉigilo Vj.: ngọt + Est.: asi (Fin.: asia) + konsonanta alterno
ŋotcújto, ŋotcújlto(#9) sukero; mielo kunmetaĵo el ŋóta "dolĉa" kaj cújta/cújlta "duonsolida"
píkaśjo(#10) kuirsalo Sva.: -pika + Jap.: shió
krópu aneto Jid.: krop
sámti Arm.: սամիթ [samitʿ]
sénpu mustardo Sve.: senap, Nor.: sennep
-śjo(#11) -salo Jap.: shió
útlu vinagro Alb.: úthull
zanźábli zingibro Uzb.: занжабил [zanjabil]
zíri kumeno Uzb./Taĝ.: зира [zira]

Supoj / sámlori, slápiri

sámlo(#1) supo Km.: så'mlå
slápi Snĉ.: sl-ap´
sómli(#2) buljono Km.: så'mlå + ablaŭto
jási unupota manĝaĵo Mand.: yaasa

Viando / máso

ádvaso ĉevalaĵo Mong.: aduu
ámeśki lardo Ĉjn.: amêške
sílvi Fin.: silava
béduti(#1) kotleto derivaĵo el bédi "flanko" kaj sufikso
búznaso kapraĵo Cig.: buzno; buzni, Trk.: buzas, Av.: buza-
hánaso anseraĵo Fin.: hanhi
jánsaso bubalaĵo Ĉer.: yv-su
jérśi kolbaso Arm.: jerschik
kájaso konkaĵo Jap.: kai
káwaso(#2) bovaĵo Angl.: cow, Sur.: kaw, Pld.: Kauh
kérkaso kokinaĵo Gr.: κερκος [kerkos], Mn.Irl.: cercc
kôndaso(#3) Sng.: kɔ́ndɔ̀
kúcaso meleagraĵo Juk.: cutz [kutc]
kúćaso porkaĵo Keĉ.: kuchi, Ajm.: khuchi
masdónli(#4) aspiko; galantino kunmetaĵo el máso "viando" kaj dónli "ĵeleo"
máso viando Ĉeĥ.: maso, Cig.(Lov.): mas, (Pl.) mása, (Romano): mâs(#5)
màsoklújtu viandobulo Ĉeĥ.: maso, Cig.(Lov.): mas, (Pl.) mása, (Romano): mâs(#5) + Skot.: clootie [klüütî]
óvicaso ŝafaĵo Rus.: овца [ovca], Pl.: owca, Lat.: ovis, Hisp.: oveja
śinátaso anasaĵo Ger.: schnattern
śóśaso leporaĵo Cig.: šošoj (Pl.) šošoja, schoschov
tlánaso cervaĵo Niv.: tlani
túkśaso bovidaĵo Man.: tukšan

RIM: Al besto-nomo, kies viandon oni uzis, ĉiam aldoniĝas la sufikso -aso komparebla kun Esperanta „-aĵo“. Simile, sed per aparta sufikso tion faras la litova lingvo (suf. -iena [HBLS, paĝo 316]).

Aldonaĵoj / gudájasori

búlvi(#1) terpomo Kaŝ.: bùlwa, Lit.: bulvė
bùm(i)áplo Ind.: bumi(#2) + Pld.: Appel
zempápo(#3) kunmetaĵo el zémi "tero" kaj pápu "fazeolo"
nási rizo Ind.: nasi
śjóli(#4) salato derivita el -śjo "-salo" kaj l

Dolĉaĵoj / svádasori

burámu bruna kando Tib.: b'uram        
cúkraso sukeraĵo derivaĵo el cúkru "sukero" kaj sufikso cúkruso nektaro; siropo    
dónli ĵeleo Turk.: donmak(#1) + l        
źéli Hung.: zselé        
jéksi glaciaĵo Hung.: jég, (Fin.: jää, jäätelö) + s        
kakáaso(#2) ĉokolado Maj.: cacau [kakau] + sufikso        
káwku kuko Pld.: Kauken àplo-káwku pomkuko káwkoko, káwkunjo(#3) kekso
klújta mèjvi-sámlo bula fruktosupo Skot.: clootie [klüütî](#4) + Turk.: meyva [mejva] + Km.: så'mlå        
klújta mèjvi-slápi Skot.: clootie [klüütî](#4) + Turk.: meyva [mejva] + Snĉ.: sl-ap´        
médzi(#5) mielo Fin.: mesi, Hung.: méz,
Slvk.: med, Jap.: mitsu
       
mélukti maĉgumo el na-méluka "maĉi" + t        
mílsko(#6) bombono derivaĵo el mílsa "dolĉa" kiel kvazaŭdiminutivo        
mójvo(#7) marmelado, fruktaĵo Turk.: meyva + ablaŭto        
ŋotnjámo(#8) deserto kunmetaĵo el ŋota "dolĉa" kaj njam "manĝi"        
pòśi-cúkru pulvorsukero Arm.: փոշի [pʿoši] + Lit.: cukrus, Hung.: cukor,
Cig.: cukro, Ger.: Zucker, Ma.Sor.: cukor
àwgli-cúkru(#9) fruktozo    

d) Manĝo laŭ tempo resp. okazo

Ĉefaj manĝoj

gòjzu-máko matenmanĝo Vask.: goiz + Ind.: makan na-gòjzu-máka matenmanĝi
dèli-máko tagmanĝo Hung.: dél + Ind.: makan na-dèli-máka tagmanĝi
òroju-máko vespermanĝo Mong.: орой [oroj] + Ind.: makan na-òroju-máka vespermanĝi

Malĉefaj

àntarmákimo intermanĝeto kunmetaĵo el ántar "inter", na-máka "manĝi" kaj sufikso na-àntarmákima intermanĝeti
gòjzu-téjeni matenteo kunmetaĵo el gójzu "mateno", téju "teo" kaj sufikso    
pasdèli-téjeni posttagmezoteo, temanĝo kunmetaĵo el pas "post", déli "tagmezo", téju "teo" kaj sufikso    
tejnjámko kunmetaĵo el téju "teo" kaj la kvazaŭdiminutivo njámko "manĝeto"    

e) Preparo / gatváneni

Ingrediencoj

dónti(#1) gelateno Turk.: donmak(#2) + t dóntaso gelatenaĵo    
furáhi rostaĵo Jap.: furái furáheni rostado bil-furáha rostita
klánjo graso Km.: ខ្លាញ់ [khlañ] klánjuso(#6) oleo    
ŋóhho Niv.: ngoX [-ĥ]        
táwku Lit.: taukaĩ        
wígli Lak.: wígli wígluso(#4) oleo    
pekpóśi bakpulvoro el na-péka + Arm.: փոշի [pʿoši]        
sólupśo(#5) peklakvo Est.: sool & Rus.: соль [solj],
Slvk.: sol', TokP.: sol + sufikso
na-sólupśa pekli sólupśeni peklado

Pliaj terminoj por ingrediencoj aperas en la ceteraj ĉapitroj.

Tekniko

bépu fornelo Vj.: bêp        
pèka-stábni bak-forno v-u supre + Mn.Pr.: Stabni        
séwli kribrilo Fin.: seula na-séwla kribri    
sújzgi(#1) filtrilo Kaz.: сүзгі [süzgı] na-sújzga filtri    

Verboj

na-ciéna friti Km.: ជៀន [ciən] (Vj.: chiên; Ĉin.: [jiān]) ciéneni fritado bil-ciéna fritita
na-púrźa Mak.: пржи [prži] púrźeni bil-púrźa
na-stéka Sve.: steka stékeni bil-stéka(#1)
na-dagláća(#2) brogi kunmetaĵo el dágu "varmego" kaj na-láća "verŝi" dagláćeni brogado dagláćaso brogaĵo
na-góta senŝeligi Vj.: gọt góteni senŝeligo bil-góta senŝeligita
na-míska miksi Lat.: misceo, Mn.A.Ger.: misken mískeni miksado bil-míska miksita
na-míśna(#3) Jid.: מישן [mishn] míśneni bil-míśna
na-sókta Kor.: 섞다 [seokda] sókteni bil-sókta
na-mújka(#4) ĉerpi Vj.: múc(#5) mújkelo ĉerpilo    
na-ópa(#6) rosti Aĉum.: -oph'- ópeni rostado bil-ópa rostita
na-ódźa(#7) kradrosti Kos.: uk|oja ódźeni kradrostado ódźelo kradrostilo
na-párla stufi Hung.: párol párlaso stufaĵo rul-párla stufita
na-péka baki Rus.: пеку [peku],
Ukr.: pekty; Alb.: pjek
pékeni bak(ad)o bil-péka bakita
na-píka kuiri Sva.: -pika píkeni kuir(ad)o bil-píka kuirita
na-póktla fumaĵi Kl.Nav.: pōctli 'smoke, fog, mist' ("fumo, nebulo") póktleni fumaĵado bil-pótkla fumaĵita
na-pújva kirli Gua.: pyva pújvelo kirlilo    
na-púrua boli Tar.: puru-a púrueni bol(ad)o rul-púrua bolinta
na-sjóda Mn.A.Ger.: siodan, Isl.: sjóða sjódeni rul-sjóda
na-sáksa haki (viandon) Isl.: saxa sákseni hakado bil-sáksa hakita
na-uśnéla knedi Cig.(Arli): ušnela uśnélelo knedilo    

f) Gustoj / ízori

ékśa acida Turk.: ekşi na-ékśintja, na-meékśa acidigi
gárca amara, acida; maldolĉa Vask.: garr-atz (kharr-atz)    
gárśa abomena Arm.: garšim    
ínća sala Apĉ.: inchi na-ínćintja, na-meínća saligi
lóna Cig.(Rom.): lon na-lónintja, na-melóna
sóla(#1) Est.: sool, Rus.: соль [solj], Ma.Sor.: sol na-mesóla, na-sólintja
ízo(#2) gusto Hung.: íz ízotlena, paíza sengusta
mílsa dolĉa Irl.: milis, milse na-memílsa, na-mílsintja dolĉigi
sváda Sans.: svādùs, Gl.: suadus na-mesváda, na-svádintja
njâta(#3) sengusta Vj.: nhạt    
tiéma bongusta Ĉin.(Gabl.): [t'iêm] (Ĉin.: [tián],
Kat.: tim4)
na-metiéma, na-tiémintja bongustigi
újsda amara Ĉer.: u-yv-s-di na-meújsda, na-újsdintja amarigi

g) Ejoj / ájkori

gàśe-mákajko(#1) restoracio Luv.: gaši- + Ind.: makan + sufikso
gíć-ajko gastejo Mong.: gijčin + sufikso
káf-ajko kafejo Esp-o: kafo, Ger.: Kaffee + sufikso
mák-ajko manĝejo Ind.: makan + sufikso
pítajko trinkejo Rus.: пить [pitj], Kr.: piti + sufikso
té-ajko teejo Esp-o: teo + sufikso

Al la sekva ĉapitro
19.12.2024