Koloroj etimologiaj / ásli-ŋúp-ilmari sivétiri
Sufiksoj / pasbánduri
| Sufikso |
Etimo |
| -az- |
Est.: asi, Fin.: asia (s>z) |
| -uk- |
Fin.: -uk-(#1) & Lit.: -ùkas/-ùkė (-iùkas/-iùkė) |
| -us- |
Mong.: ус [us] |
- #1: El Fin.: elukka 'Tier' ("besto") [Vidu ankaŭ la artikolon elukka, en la angla Vikivortaro].
Listo / samráśtu, bánci
Al ĉi tiu grupo apartenas nur malmultaj esprimoj, sed la nombro povas kreski, ĉar multaj lingvoj devenigas la nomojn de plantoj, bestoj kaj aliaj aĵoj de iuj kolor-vortoj.
| praformo / àsli-ŋúpi |
senco |
aspekto |
tólku |
Kitake |
senco |
sinonimo |
| Ĉin.: 白 [bái] (白色 [báisè])(#1) |
blanka |
|
béla, júrka |
bájaŋo(#2) |
ekrano |
|
| bájazi(#3) |
zinko |
kémi |
| bajbéśo(#4) |
arĝento |
cílaru |
| bajlúko(#5) |
ajlo |
púndu |
| bájmenjo |
albumo |
lésmenjo |
| bajpénuko |
pingveno |
|
| bajtúro(#6) |
kazeo (kremeca laktaĵo) |
|
| bájuko(#7) |
cigno |
|
| bájulo, bàjûdulo(#8) |
blankulo |
|
| bájuso |
limfo |
|
| Kim.: gwen, Bret.: gwenn |
gwenásri |
leŭkemio |
|
| gwenrúmko |
leŭkocito |
|
| Orm.: diimaa m (diimtuu f) |
ruĝa |
|
rúda, kélva |
àserdimbélko(#9) |
hemoglobino |
asrigúljino |
| dímgútlo(#10) |
mokaseno |
|
| dimújvo(#11) |
frago |
tílkwo, tíleku |
| dímuso |
sango |
délo, véri, ásri |
| Rum.: roșu |
róśozi |
eritrozo |
|
| rośrúmko |
eritrocito |
|
| Pld.: grön (gräun) |
verda |
|
zólta, lúga |
gréni(#12) |
legomo |
|
| Bret.: gwer |
gwerspéjo(#13) |
krispa brasiko |
|
| Ĉin.: 黑 [hēi] (黑色 [hēisè])(#14) |
nigra |
|
kára |
héjbláto(#15) |
fagopiro |
|
| héjuko(#16) |
korvo |
goako |
| Hejtvípo |
Afriko |
Kartvípo |
| hejzémi(#17) |
ĉernozemo, ĉernozio |
|
| Gua.: hũ |
húŋulo, hùŋûdulo(#18) |
nigrulo |
|
| Lkt.: sápa |
sápcúkulo(#19) |
Nigrapiedulo |
|
| sápuko(#16) |
korvo |
goako |
| sápuso(#20) |
inko |
mêlni, djówi |
| Ltv.: melns |
mélnuso |
kokakolo |
|
| Kor.: 연두 [yeondu] |
flav-verda |
|
gèl-zólta |
jónd-azi |
kloro |
| Fin.: keltainen |
flava |
|
géla, śára, tútea |
kélt-azi |
sulfuro |
|
| kélt-ulo(#21), kèltûdulo |
flavulo |
|
| Ltv.: zils, zila |
blua |
|
sína, beláwa |
zíluko |
smurfo |
cvrko(#22) |
Ĉin.: 棕 [zōng] (棕色 zōngsè),
Kant.: zung1-xig1 |
bruna |
|
búra |
zúŋuko |
urso |
dáwto, bóglo |
| zúŋuwi |
ĉokolado |
|
- #1: Parencas Kant.: bag6-xig1 [laŭ 'Kauderwelsch, Band 20, Kantonesisch Wort für Wort', paĝo 25], Tajv.: bhää4-sig4; Ĉin.(Gab.): pek; Vj.: bạch
- #2: Pruntetraduko laŭ Fin.: valkokangas '(film) screen' ("(filmo) ekrano").
- #3: Laŭ Mong.: цайр 'zinc' ("zinko") [Laŭ Mongolian grammar, paĝo 49], el ца- 'white' ("blanka") [paĝo 35].
- #4: Laŭ Nav.: béésh łigaii 'silver'.
- #5: Pruntetraduko laŭ Nor.: ('Bokmål') hvitløk, ('Nynorsk') kvitlauk, Dan.: hvidløg, Isl.: hvítlaukur (apud geirlaukur), Sve.: vitlök.
- #6: Inspirita de Ger.: Weißkäse (apud Quark), Fr.: fromage blanc, Pl.: biały ser, ser biały.
- #7: Laŭ la rilato inter Lat.: albus 'белый' ("blanka") kaj Mn.A.Ger.: albiz, elbiz 'лебедь' ("cigno") [Laŭ ''Этимологический словарь русского языка, volumo 2, paĝo 470, kapvorto лебедь].
- #8: Komparebla kun A.Sor.: běłuch.
- #9: Pruntetraduko laŭ Ĉin.: 血紅蛋白 [xuèhóng dànbái, xuěhóng dànbái, xiěhóng dànbái].
- #10: Pruntetraduko laŭ Nav.: kélchí, el ké 'shoe' ("ŝuo") kaj łichííʼ 'he/she/it is red' ("li/ŝi/ĝi estas ruĝa").
- #11: Pruntetraduko laŭ Gua.: yvapytã 'strawberry' ("frago"), sed en inversa ordo.
- #12: Sence influita de Afr.: groente 'Gemüse' ("legomo").
- #13: Laŭ Ger.: Grünkohl, Isl.: grænkál.
- #14: Ĉin.(Gab.): hek, Kant.: heg1xig1 [laŭ 'Kauderwelsch, Band 20, Kantonesisch Wort für Wort', paĝo 25].
- #15: Laŭ Fr.: blé noir; Baŝ.: ҡарабойҙай, Tur.: karabuğday.
- #16: Komparu la rilaton inter Vask.: bele 'Rabe' ("korvo") kaj beltz 'schwarz' ("nigra") [Laŭ rimarko je la fino de la paĝo Kreuzdenker, Etymologie: bhel 'weiß']. Subtenata de la rilato inter Nav.: zhį́ʼii 'raven' ("korvo") kaj łizhin 'it is black' ("ĝi estas nigra") kaj -ZHĮ́Į́ʼ 'black' ("nigra").
- #17: Inspirita de Ĉin.: 黑土 [hēitǔ] 'chernozem' ("ĉernozemo").
- #18: Laŭ Lkt.: hásapa, Ma.Sor.: carnak 'Neger' ("nigrulo") kaj Rus.: чернокожий [Laŭ la artikolo Тема: Русско-лакотский разговорник], en prilingva forumo "Лингвофорум".
- #19: Pruntetraduko laŭ Nav.: Kéʼ łizhiní 'Blackfeet' ("Nigrapieduloj"), el ké 'shoe' ("ŝuo") kaj łizhiní 'That which is black; the black one.' ("Tio kio estas nigra; la nigraĵo").
- #20: Laŭ Gua.: „tykuhũ“ "inko" (el „tykue“ "likvaĵo" kaj „hũ“ "nigra" [Laŭ "Grammatik des Jopara", de Guido Kallfell, paĝo 124]), Km.: ទឹកខ្មៅ [tɨk khmaw] (el ទឹក [tɨk] 'water' ("akvo") kaj ខ្មៅ [khmaw] 'black' ("nigra")) kaj Malag.: ranomainty (el rano 'water' ("akvo") kaj mainty 'black' ("nigra")). En la klasika naŭatla lingvo estas inversa rilato, tiel ke la kolorvorto Naŭ.: „tlīltic“ "nigra" estiĝas el la vorto „tlīlli“ "inko" [Laũ 'An introduction to classical Nahuatl', paĝo 111].
- #21: Pli malpli laŭ Naŭ.: coztictlacatl 'Asian' ("aziano"), sed kun iomete pli vasta senco.
- #22: Variantoj cvúrko, cvírko, svrko kaj svúrko.
Al la sekva ĉapitro
23.06.2025