Direktoj / gegámiri
a) Bazaj / uráhari
| désna |
dekstra |
Slov.: désni, Kr.: dèsni, Blg.: десен [désen] |
| déśa |
Lit.: dešinas |
| śúja |
maldekstra, liva |
Rus.: шуй [ŝuj], Slov.: šûj, šúja |
| vórta, vórtaw |
rekta, rekte |
Cig.: vorta |
| len(#1) |
sur -n; supren |
Vj.: lên |
| suŋ(#2) |
de sur; malsupren |
Vj.: xuống |
- #1: Ĝi bezonas kazon ĉe la sekva substantivo kaj/aŭ adjektivo, nome -ku (lativo).
- #2: La du sencoj devas esti distingataj per kazo ĉe la sekva substantivo! La unua senco bezonas la finaĵon -ket, la dua - -ku. Tio signifas, ke la vorto tiukaze estas prepoziciaĵo, ĉar malfalsaj prepozicioj ne povas havi kazon ĉe la sekva substantivo kaj/aŭ adjektivo.
RIM: Vidu ankaŭ ĉe la prepozicioj,
prepoziciaĵoj, postpozicioj,
adverboj direktaj kaj kazoj!
b) Ĉielaj / népsari
| àksi-ánti |
poluso |
= + Nep.: antaa, antim (Ger.: Ende) |
Lit.: ašìgalis |
| hhétu |
nordo |
Kopt.: ϧⲏⲧ [xēt] |
|
| notámo |
Ĉjn.: notäma |
|
| pĩku(#1) |
Map.: piku |
|
| iéptu |
oriento |
Kopt.: ⲓⲉⲃⲧ [iebt] |
|
| nósti |
Fin.: nousta '(auf)steigen, sich erheben, ansteigen; ...' |
Lat.: oriens |
| dáksi |
sudo |
Sans.: dakṣiṇa 'Süden; südlich' > Ind.: daksina |
|
| résu |
Kopt.: ⲣⲏⲥ [rēs] |
|
| wíli |
Map.: wilhi |
|
| altpát¸i(#2) |
okcidento |
Turk.: alt + Sans.: pat- 'fallen' |
Lat.: occidens, Sl.: zapad |
| émento |
Kopt.: ⲉⲙⲉⲛⲧ [èment] |
|
| nédi |
Sve.: ned(#2) 'nieder', semantike influita de nedgang |
Turk.: batı 'west' ("okcidento"), el batmak 'to set' ("malleviĝi") |
- #1: Dua tonemo pro na-píka "kuiri"
- #1: Variaĵo: altpáti.
- #2: El tio krome estiĝis na-néda "malleviĝi".
c) Frazoj / tókomori
| Kve gegámi? |
Kiu direkto? |
| Kvílanku mu gogéja do Dvíki? |
Kien mi iru al Dviko?(#1) |
| Kveket gegámiket sjegáma tla búso? |
El kiu direkto venos la buso? |
| Ísku kve gegámi sjegáma tla búso? |
- #1: Dviko (Kit.: Dvíki) estas la fantazia ĉefurbo de Kitakujo.
Al la sekva ĉapitro
17.01.2024