Kitakujo 

Direktoj / gegámiri

a) Bazaj / uráhari

désna	dekstra	Slov.: désni, Kr.: dèsni, Blg.: десен [désen]
déśa		Lit.: dešinas
śúja	maldekstra, liva	Rus.: шуй [ŝuj], Slov.: šûj, šúja
vórta, vórtaw	rekta, rekte	Cig.: vorta
len(#1)	sur -n; supren	Vj.: lên
suŋ(#2)	de sur; malsupren	Vj.: xuống

• #1: Ĝi bezonas kazon ĉe la sekva substantivo kaj/aŭ adjektivo, nome -ku (lativo).
• #2: La du sencoj devas esti distingataj per kazo ĉe la sekva substantivo! La unua senco bezonas la finaĵon -ket, la dua - -ku. Tio signifas, ke la vorto tiukaze estas prepoziciaĵo, ĉar malfalsaj prepozicioj ne povas havi kazon ĉe la sekva substantivo kaj/aŭ adjektivo.

RIM: Vidu ankaŭ ĉe la prepozicioj, prepoziciaĵoj, postpozicioj, adverboj direktaj kaj kazoj!

b) Ĉielaj / népsari

àksi-ánti	poluso	= + Nep.: antaa, antim (Ger.: Ende)	Lit.: ašìgalis
bévri		Arm.: բեւեռ [beweṙ]
hhétu	nordo	Kopt.: ϧⲏⲧ [xēt] (el Eg.: ḫdj)
notámo		Ĉjn.: notäma
pĩku(#1)		Map.: piku
iéptu	oriento	Kopt.: ⲓⲉⲃⲧ [iebt] (el Eg.: jꜣbtj)
nósti		Fin.: nousta '(auf)steigen, sich erheben, ansteigen; ...'	Lat.: oriēns
dáksi	sudo	Sans.: दक्षिण [dakṣiṇa] 'Süden; südlich' > Ind./Malaj.: daksina
résu		Kopt.: ⲣⲏⲥ [rēs] (el Eg.: rsj)
wíli		Map.: wilhi
altpát¸i(#2)	okcidento	Turk.: alt + Sans.: pat- 'fallen'	Lat.: occidēns, Sl.: zapad
émento		Kopt.: ⲉⲙⲉⲛⲧ [èment] (el Eg.: jmntj)
nédi		Sve.: ned(#2) 'nieder', semantike influita de nedgang	Turk.: batı 'west' ("okcidento"), el batmak 'to set' ("malleviĝi")

• #1: Dua tonemo pro na-píka "kuiri"
• #1: Variaĵo: altpáti.
• #2: El tio krome estiĝis na-néda "malleviĝi".

c) Frazoj / tókomori

Kve gegámi?	Kiu direkto?
Kvílanku mu gogéja do Dvíki?	Kien mi iru al Dviko?(#1)
Kveket gegámiket sjegáma tla búso?	El kiu direkto venos la buso?
Ísku kve gegámi sjegáma tla búso?

• #1: Dviko (Kit.: Dvíki) estas la fantazia ĉefurbo de Kitakujo.

Al la sekva ĉapitro
10.11.2024