Kitakujo 

Emocioj / jútumori

júto(#1)	sento	Ltv.: jūtas "sento; sentoj"
jútumo	emocio	el na-júta "senti", el Ltv.: (prez.) jūtu, jūti, jūt; jūtām (pret.) jutu; jutām (inf.) just, Lit.: jutau (pret. de jùsti) + -um-
na-jáwsta	antaŭsenti	Ltv.: jaust "senti; antaŭsenti"

• #1: El tio kreblas ekz. mikse jówśto "takto" (figurasence).

Adjektivoj / Ójta-sónori

ámla	ĝentila	Mac.: amalé
milájsa		kunmetaĵo el míla "kara" kaj ájso "afabelco, galanteco"
aníha	enua	Gr.: ανία [anía]
aníhintja	enuiga	kunmetaĵo el aního "enuo" kaj sufikso
meaníha		kunmetaĵo el prefikso kaj aního "enuo"
bóća	gaja, serena	Tlng.: boch
cíkva	interesa	Ukr.: цікавий [tsikawyj] (Pl.: ciekawy)
dzúkva(#V)(#1)	simpatia	Gua.: juky
heora	agrabla	Mn.Angl.: hēore(#2)
jojúta		Jap.: yoi(#3) & Hung.: jó + Ltv.: jūtu, jūti, jūt; jūtam ¦ jutu; jutām, (inf. just), Lit.: jutaũ(#4)
jakína	certa	Sva.: yakini (uyakini; kuyakinisha)
jojsúla(#5)	gaja	kunmetaĵo el jója kaj súli "animo"
veséla		Rum.: vesel, Rus.: весёлый [vesjolyj]
kéśva(#V)	kolerega, furioza	Vask.: kexu
kétla	malinteresa	Tlng.: qetlh
lójba	gaja, bonhumora	Est.: lõbus
mútla	kontenta	Turk.: mutlu
priéka	ĝoja	Ltv.: prieks
śúda	feliĉa	Kom.: šuda, Udm.: шудо
wésa	malsimpatia	mi

• #1: Ĝemelo djúku "humuro".
• #2: Parencas M.Nor.: hýrr, Ger.: geheuer kaj supozeble eĉ M.Arm.: սէր [sēr].
• #3: El tio estiĝis jója "bona".
• #4: El tio estiĝis na-júta "senti". Parencas na-jáwsta "antaŭsenti", el Ltv.: jaust.
• #5: Pruntutraduko laŭ Mn.Gr.: εὐθυμία.
• #V: La etima u resp. y fariĝis v antaŭ la adjektiva a de la Kitaka vorto, por eviti plian silabon.

Adverboj / Aw-sónori

zálaw	domaĝe	Rus.: жаль [ĵalj]
zálamodnaw	bedaŭrinde	Rus.: жаль [ĵalj] + -um- + A.Sor.: hódny

Substantivoj / Nàmi-sónori

ájso	afableco, galanteco	Jap.: aisô
akéfi	malbonhumoro	Gr.: ακεφιά [akefiá], άκεφος [ákefos]
keakkéfi(#1)		kunmetaĵo el keáka "malbona" kaj kéfi "bonhumoro"
keakskápo		kunmetaĵo el keáka "malbona" kaj skápo "humoro"
worskápo		kunmetaĵo el wóra "malbona" kaj skápo "humoro"
aního	enuo	Gr.: ανία [anía]
bájmi	timo	Lit.: báimė (Sans.: भय [bhayá] 'fear, alarm, dread, terror, dismay' ("timo, alarmo, teruro, ??"))
bêlo(#2)	ravo; plezuro	Tlng.: bel
bewáśku(#3)	impreso	kunmetaĵo el la mallongigo bew- "in-/im-/il-" kaj na-áśka "premi"
dáglo	amuzo	Ind.: dagel
dów-omo	dubo	Ĉin.: 都 [dōu] (Kant.: dêu3) + -um-
éćo		Vask.: e-ts-i(tu)
sófku(#4)		Jid.: ßofek
djúku(#5)	humuro	Gua.: juky
élpi	espero	Gr.: ελπις [elpis]
nájdo		Mong.: найдах [naidah]
utúgi		Ĉer.: u-tu-gi
épśi	dezirego, avido	Alb.: epsh-i, (pl.) -e-t 'Begierde, Lust'
hímo		Fin.: himo
gélpu	malica moko	Mn.Pld.: gelp (Mn.A.Ger.: gelpf)
huzúni	ĉagreno	Sva.: huzuni
jojskápo	bonhumoro	kunmetaĵo el jója "bona" kaj skápo "humoro"
kéfi		Gr.: κέφι [kéfi]
jójsúlo(#6)	gajo	kunmetaĵo el jója kaj súli "animo"
jóźo	ironio	Mong.: ёж [joĝ]
júći	sento; pasio	varianto de na-júta "senti"
kóluti(#7)	etoso	derivaĵo el kólu "voĉo" kaj sufikso
kórki(#8)	angoro	Uzb.: ko'rqish
pémo	mizero	Mn.Gr.: πῆμα [pêmă]
priéku	ĝojo	Ltv.: prieks
raćíno(#9)	efekto	kunmetaĵo el ra "eliĝi; el" kaj na-ćína "fari"
samjúći	kompato	kunmetaĵo el sam "kune; kom-" kaj varianto júći "sento; pasio", el na-júta "senti"
skápo(#10)	humoro	Isl.: skap
víci	ŝerco; spritaĵo	Fin.: vitsi; Hung.: vicc & Ger.: Witz
zórigu	kuraĝo	Mong.: зориг [zorig]

• #1: Pli malpli laŭ Gr.: κακοκεφιά.
• #2: Dua tonemo pro béla "blanka" kaj béli "ventro; intesto". Variaĵoj: bérlo, bélro.
• #3: Laŭ la etimo de impreso.
• #4: Variaĵoj: sópku, sówku.
• #5: Ĝemelo dzúkva "simpatia".
• #6: Pruntutraduko laŭ Mn.Gr.: εὐθυμία.
• #7: Pruntetraduko laŭ la rilato de Ger.: Stimmung "etoso" al Stimme "voĉo".
• #8: Variaĵoj: kjórki, kjórkśi.
• #9: Laŭ la etimo de efekto.
• #10: Ne miksu kun śkápu "ŝranko".

Koro

dzírku	koro	Mong.: зүрх [dzürx] [-h]	ísot vísa dzírku	el tuta koro, tutkore	mútap dzírku tesvápa(#1)	mi estas feliĉa	mútap dzírku tesájra túmut(#2)	mi kompatas al vi
ksínu		Ĉin.(Gab.): 心 [hsin1](#3)	ísot vísa ksínu		mútap ksínu tesvápa(#1)		mútap ksínu tesájra túmut(#2)
tími(#4)		Vj.: tim(#5) & Sva.: mtima(#5)	ísot vísa tími		mútap tími tesvápa(#1)		mútap tími tesájra túmut(#2)

• #1: Laŭvorte "mia koro dolĉas", inspirita de Eg.: Ht^húj nátme^(#K).
• #2: Laŭvorte "mia koro malsanas por vi", inspirita de Eg.: Ht^húj múre ník^h(#K).
• #3: Parencas Ĉin.: 心 [xīn] en 心臟 [xīnzàng].
• #4: Tio estas tiel nomata "falsa amiko" de timi, kiu siavice estas tradukebla per na-bájma kaj na-náhha.
• #5: Parencas Rv.: umutima, Ling.: motéma.
• #K: Laŭ 'Kauderwelsch'.

Frazo	Senco	Modelo	Laŭvorte
mú tedája mútap dzírkun tútagan	mi faras al mi zorgojn pri vi	Eg.: thi tí Hthúj nsákh	Mi donas mian koron malantaŭ vin.

Verboj / Gèra-sónori

na-aníha	enui	Gr.: ανία [anía]	na-aníhintja, na-meaníha	enuigi
na-agápa(#1)	ami	Gr.: agapó; agápê´	na-angápa	malami	vidu meze
hao		Ĉin.: 好 [hǎo, hào](#2)	anhao		vidu meze
na-lúba		Rus.: любить [ljubitj]	na-anlúba		vidu meze
na-májta		Vask.: maite	na-anmájta		vidu meze
na-arsána	envii	Het.: aršanija	na-anarsána, na-gvéna	malenvii	vidu meze; Ger.: gönnen
na-bewáśka	impresi	kunmetaĵo el la mallongigo bew- "in-/im-/il-" kaj na-áśka "premi"	bewáśku	impreso	vidu meze
na-bewkójva	imponi	kunmetaĵo el la mallongigo bew- "in-/im-/il-" kaj na-kójva "meti"
na-bewséŋa	instigi	kunmetaĵo el la mallongigo bew- "in-/im-/il-" kaj na-séŋa "piki"	bewséŋu	instigo	vidu meze
na-bíza	konfidi	Cig.(Lov.): bizij (Prät.) bizindas, Hung.: bíz-ik
na-dákva(#V)	ĉirkaŭbraki	Jap.: daku	na-dákviśa	ĉirkaŭbraki unu la alian
na-dámba	sopiri	Ind.: damba	na-dámbiśa	sopiri unu al alia
na-djára	plori	Enc.: ďaroś, ďāru-š, ďāru-č	djáru	ploro	vidu meze
na-ítka		Fin.: itkeä (itku)	ítku		vidu meze
na-úlda		Kor.: ul.da	úldu		vidu meze
na-wáka		Keĉ.: huackay, waqay	wáko		vidu meze
na-dlóha	ridi	Nav.: dlóóh (IO), dlo? (P), dloh (FU)	dlóho	rido	vidu meze
na-mókva		Bur.: mooq (mAnaas)	mókvo		vidu meze
na-sméja		Rus.: смеяться [smejátjsja]	sméjo		vidu meze
na-fjára(#3)	preferi	Irl.: is fearr le [is fjår lë] (Sk.: is fhèarr le 'bevorzugen' ("preferi"))	fjáro(#4)	prefero
na-gála	envii; ĵaluzi	Tlng.: ghal
na-gána	malami	Nub.: gána	vidu supre
jem(#5)		Ĉin.(Gab.): 厭 [yém] (Ĉin.: 厌 (厭) [yàn])
na-gárśa	abomeni	Arm.: garšim	gárśo	abomeno	vidu meze
na-gugórsta(#6)	ekstari (haroj)	kunmetaĵo el gu "al", góri "monto" kaj mallongigo -st- "stari"
na-hójga	ĝoji	Pld.: högen	na-anhójga	malĝoji	vidu meze
na-lóka		Ĉin.(Gab.): 樂 [lok] 'sich freuen' (Ĉin.: 乐 (樂) [lè] 'joyfull; happy; glad', Kant.: lok6)	na-anlóka		vidu meze
na-hôva	ŝati	el háo "ami"	na-anhôva	malŝati	vidu meze
na-móga		Ger.: mögen, (pret.) mochte	na-anmóga
na-pítja		Fin.: pitää	na-anpítja
na-séva		Turk.: sev-mek 'lieben, mögen'/'to like'	na-anséva
na-huzúna	ĉagreni	Sva.: huzuni
na-jáwsta	antaŭsenti	Ltv.: jaust "senti; antaŭsenti"
na-júta	senti	Ltv.: jūtu, jūti, jūt; jūtam ¦ jutu; jutām, (inf. just), Lit.: jutaũ	na-jútujna	senti sin; farti	Ltv.: (prez.) jūtas (pret.) jutās (inf. justies)
na-kéba	funebri	Eg.: i3kb [eakheb]
na-kíhha	subridi	Ger.: kichern, Ma.Sor.: kichotaś	na-kíhhima	subrideti	vidu meze
na-kumísa(#7)	laŭdi	Ling.: kumisa	na-ankumísa	mallaŭdi	vidu meze
na-lóda		It.: lodare	na-anlóda
na-mága	plaĉi	Lit.: magėti	na-anmága, na-dusmága	malplaĉi	vidu meze
na-mómba	rifuzi	Sur.: mombi
na-múća	adori; estimi	Keĉ.: muchay	na-múćiśa	adori unu la alian; estimi unu la alian
na-náhha	timi	Orm.: nah-
na-nájda	esperi	Mong.: найдах [naidah]	na-annájda	malesperi	vidu meze
na-nínda	mallaŭdi	Sans.: nind-	vidu supre
na-nióza	ĝui	Mn.A.Ger.: niozan(#8)	na-annióza	malĝui	vidu meze
na-njakára	suferi	Keĉ.: ñakariy	njakári	sufero
na-nójsa	tremi (pro timo k.a.)	TokP.: nois
na-ŋéta	eksciti	Alb.: nget	ŋétu	ekscito	vidu meze
na-ontáta(#9)	inciti	kunmetaĵo el on "sur" kaj táti "pikilo"	ontátu	incito	vidu meze
na-pisténka	ĵaluzi	Snĉ.: pët/tënëq
na-plóka	plendi	Gt.: flôkan 'klagen; betrauern'
na-radárźa(#10)	toleri	kunmetaĵo el ra "el; eliĝi" kaj na-dárźa, varianto de na-dérźa "teni"
na-rúhta(#11)	teruri, timigi	Kvn.: ruhta	rúhtaso	teruraĵo
na-sákna	forsenti(#12)	Isl.: sakna	sákni	forsento
na-sméjpa	moki	mikso el na-sméja "ridi" kaj gélpu "malica moko"	sméjpo	moko
na-sténa	ĝem(eg)i	Pld.: stähnen (stœhnen), Mez.Pld.: stenen, Mez.A.Ger.: stenen, Mez.Ndl.: stenen, Mn.Angl.: stênan, Gr.: sténô, Lit.: stenėti, Ltv.: stenēt, KSl.: stenati, Ger.: stöhnen(#13)
na-víca	ŝerci	verbigo de víci "ŝerco; spritaĵo"
na-wópja	lamenti	Gt.: wopjan
na-zálama	bedaŭri	Rus.: жаль [ĵalj] + -um-

• #1: Ankaŭ "ŝati".
• #2: Laŭ 好 - Chinesisch-Deutsch Übersetzung | PONS.
• #3: Variantoj na-fjóra, na-fjórla.
• #4: Variantoj fjóro, fjórlo.
• #5: Ankaŭ "malŝati".
• #6: Inspirita de Ger.: zu Berge stehen ("ekstari (haroj)").
• #7: Variaĵo: na-kúmsa.
• #8: Parencas: Isl.: nióta, kiu ebligas varianton na-njóta.
• #9: Pruntetraduko laŭ Ger.: anstacheln "inciti".
• #10: Inspirita de Ger.: aushalten, Rus.: вы́держать [výderžat'].
• #11: Tio havas ĝemelon rúhćo "teroro".
• #12: Kutime oni diras pli malpli 'senti ies foreston, sopirante baldaŭan revenon'.
• #13: Parencas: Mn.Nor.: stynja, Mn.Angl.: stunian.
• #V: La etima u fariĝis v antaŭ la verba a de la Kitaka vorto, por eviti plian silabon.

Frazoj / Tókomori

Múge temága(#1) mójari kivátiri.	Al mi plaĉas belaj floroj.
Múge tedusmága(#2) gjúpari rúnori.	Al mi malplaĉas stultaj homoj.
Múge teanmága(#3) píktari rúnori.	Al mi malplaĉas malicaj homoj.
Mu tefjára téjun as káfun.	Mi preferas teon al kafo.
Mu mas temóga téjun as káfun.	Mi pli ŝatas teon ol kafon.
Múge teésa téju mas lúbaw as káfu.(#4)

• #1: Ĉi tiu konstruo kun dativo sekvas la modelon de kelkaj lingvoj, ĉikaze de la germana „mir gefällt“, islanda „mér líkar“ kaj latva „man patīk“.
• #2: Ĉi tiu konstruo kun dativo sekvas la modelon de kelkaj lingvoj, ĉikaze de la germana „mir mißfällt“ kaj islanda „mér mislíkar“.
• #3: Tio sekvas la esperantan skemon, kies prefikso „mal-“ estas la ekvivalento de la Kitaka an-.
• #4: Pli malpli laŭ Ger.: Mir ist Tee lieber als Kaffee..

Al la sekva ĉapitro
18.09.2025