Faro, ago kaj kaŭzo / Géro, koanti va sújvo
Verboj / gèra-sónori
| na-ćína |
fari |
A.Sor.: činić, Ukr.: чини́ти [čynýty], Ser.: чѝнити & Hung.: csinál |
| na-éjra(#1) |
Kopt.: ⲉⲓⲣⲉ [eire] |
| na-gawína |
Tag.: gawin |
| na-géra |
Isl.: gera |
| na-róba(#2) |
Pl.: robić, Slvk.: robiť, Ukr.: роби́ти [robýty] |
| -sura(#3) |
Jap.: する [suru] |
| na-jága |
kion fari |
Kalm.: yaγɒ-(#4) |
| na-jópsa |
apliki |
Mi |
| na-kéca |
agi |
el kéci "ago", el Km.: កិច្ច [kəc] |
| na-koánta(#5) |
Ĉeĥ.: konat |
| na-vepróna |
Alb.: vepron |
| na-suríkima |
malfari |
TokP.: surikim |
| na-ténda |
fari; agi |
Sva.: ku-tenda |
- #1: Krome ĝi estas uzata en iel miksaj kaŭzativoj.
- #2: Aldone "igi", ekz. en na-daróba "kreskigi", laŭvorte "grandigi".
- #3: Krome ĝi estas uzata por akcenti frazan ĝentilecon, ekz. Ŋa kámin telúba-sùra. "Mi amas vin.".
- #4: El: "The Nostratic Macrofamily", paĝo 596, punkto 468C. K-u Mong.: яах [jaaĥ]. Do, temas pri demanda verbo, kiu tre malofte aperas en la lingvoj de la mondo.
- #5: Kun diftongo laŭ koáno "mano", inspirita de la rilato inter Ger.: handeln "agi" kaj Hand "mano".
Fazaj verboj / srójkari gèra-sónori
| na-álka |
komenci |
Fin.: alkaa |
| na-kwánza |
Sva.: kwanza, kuanza |
| na-ánta |
fini |
el ánti "fino" |
| na-cóŋa |
el cóŋo "fino" |
| na-cóŋla (var. na-psóŋla)(#1) |
ĉesi |
mikso el na-cóŋa "fini" kaj na-búla "iĝi" |
| na-ŋésa |
Mi |
| na-ćúba(#2) |
halti |
Km.: tschu'b(#K), ឈប់ [chup](#W) |
| na-ćúpsta |
paŭzi |
el ćúpsti "paŭzo" |
| na-dlíntja(#3) |
daŭri |
kunmetaĵo el dlína "longa" kaj mallonga varianto -tj-, el -etj- "-iĝ-" |
| na-séjnka |
prokrasti |
Isl.: seinka |
| na-váha |
heziti |
Ĉeĥ.: váhat |
- #1: Alternative eblas konverba konstruo ántaź na-géja.
- #2: Varianto na-ćúpa, kiu estas la bazo por ćúpsti "paŭzo".
- #3: Inspirita de diversaj rilatoj, kiel ekz. de Alb.: zgjas 'dauern', zgjat 'to last' ("daŭri") al gjatë 'lang' ("longa"), Ltv.: ilgt "daŭri" al ilgs "longa".
- #K: Laŭ 'Kauderwelsch'.
- #W: Laŭ 'Wiktionary' ("Vikivortaro").
Derivaĵoj
El na-ćína
| na-anćína |
malfari |
derivaĵo el prefikso kaj na-ćína "fari" |
| ćin |
far |
el na-ćína "fari" |
| na-ćínpuala |
peni |
| ćínuti |
faktoro(#1) |
| ćínatva |
farebla |
derivaĵo el na-ćína "fari" kaj sufikso |
| ćínedva |
farenda |
derivaĵo el na-ćína "fari" kaj sufikso |
| na-jojćína(#2) |
bonfari |
kunmetaĵo el jója "bona" kaj na-ćína "fari" |
| raćíno |
efekto |
kunmetaĵo el ra "el; ..." kaj na-ćína "fari" |
| worćíno |
krimo |
kunmetaĵo el wóra "malbona" kaj na-ćína "fari" |
- #1: La etimologie rilata faktorialo estas tradukata per kepmúlti.
- #2: Inspirita de Mn.Gr.: ἀγαθοεργέω [agathoergéō].
El na-éjra
| na-kjéjra(#1) |
efiki |
kunmetaĵo el mallongigo kj- kaj na-éjra "fari" |
- #1: Laŭ la etimo de efiki.
El na-géra
| gératva |
farebla |
derivaĵo el na-géra "fari" kaj sufikso |
| géredva |
farenda |
derivaĵo el na-géra "fari" kaj sufikso |
| na-ŋéra |
ripeti |
mikso el njo- "re-" kaj na-géra "fari" |
El na-koanta
| na-skoánta |
koaguli |
mallongigo el sam "kune" kaj na-koánta "agi" |
El na-róba
| na-daróba |
kreskigi |
kunmetaĵo el mallonga da- "granda" kaj na-róba "fari" |
| na-dusróba |
misfari |
derivaĵo el prefikso kaj na-róba" "fari" |
| na-leróba(#1) |
redukti |
kunmetaĵo el mallongigo le- "malgranda" kaj na-róba "fari" |
| nisróbo |
nenifaro |
kunmetaĵo el níso "nenio" kaj na-róba" "fari" |
- #1: Laŭvorte "malgrandigi". Sinonimoj na-kújsma (parenca al kújsa "mallonga"), na-kújsejra "redukti".
Substantivoj / àsi-sónori
| ánti |
fino |
Sans.: अन्त [ánta] |
| cóŋo |
Km.: ចុង [cong] |
| ćúpsti |
paŭzo |
kunmetaĵo el na-ćúpa, varianto de na-ćúba "halti" kaj mallongigo -st- "stari" |
| káwsu |
kaŭzo |
= |
| sújvo(#V) |
Fin.: syy |
| kéci |
ago |
Km.: កិច្ច [kəc] |
- #V: La etima y fariĝis v antaŭ la aldonita substantiva o de la Kitaka vorto, por eviti bezonon je glota halto. Tio okazas ĉar la vokalo y el la etimo ne ekzistas en la Kitaka lingvo kaj la etimo estas unusilaba.
Afiksoj / gubánduri
| -pi- |
-i, -iz-, -ig- |
Gr.: ποιώ |
na-íŋgrapia(#1) |
angligi, traduki anglen |
| na-divtúdopia(#2) |
dramigi |
- #1: Inspirita de Gr.: αγγλοποιώ [anglopoió] 'to anglicise, to anglicize' ("angligi"); 'to translate into English' ("traduki anglen").
- #2: Inspirita de Ger: dramatisieren, Gr.: δραματοποιώ [dramatopoió].
Al la sekva ĉapitro
Kreita 25.04.2025, ŝanĝita 25.08.2025