Farto / Géjto

a) Ĝeneralaj esprimoj / sómari bájiri

nagéjta	farti	Ger.: geht's^(#1)	géjto	farto
ájpa	ema	Fin.: taipumus	ájpo	emo

#1: El Ger.: Wie geht's dir?, Wie geht's euch? aŭ Wie geht's Ihnen? "Kiel vi fartas?".

b) Farto / géjto

ansâwa	malsana	Kor.: an-, Gr./Sans.: a(n)- + Kaz.: saw	ansâwo	malsano
hásja^(#1)		Gua.: hasy	hásjo	malsano
sájra		Fin.: sairas	sájrulo	malsanulo
udaníla		Ĉer.: u-da-ni-la	udanílulo	malsanulo
sâwa^(#2)	sana	Kaz.: saw	sâwo	sano
térva	sana	Fin.: terve	térvi	sano
wárwegva	malbonfartega	Jap.: warui + Ĉer.: -egŭ-

#1: Ĝemelo hâsva "malfacila", kun dua tonemo pro hásva "grizbruna".
#2: Dua tonemo pro saw "si".

Vidu ankaŭ sub malsanoj kaj emocioj.

c) Emoj / Ájpori

gvárajpa	babilema	Rus.: говорить [gëvarítj]	gvárajpo	babilemo
léwajpa	drinkema	Sva.: ku-lewa	léwajpo	drinkemo
mákajpa	manĝema	Ind.: makan	mákajpo	manĝemo
pítajpa	trinkema	Rus.: пить [pitj]	pítajpo	trinkemo
svápajpa	dormema	Sans.: svápiti	svápajpo	dormemo

d) Rilataj verboj / Bécari gèra-sónori

naájpa	emi	Fin.: taipumus
nakájna + -tap^(#1) / -wep^(#2)^(#3)^(#4)^(#5) / -ge^(#6)	esti, havi	Keĉ.: kay & Ar.: kân^(#7), Malt.: kein (kun-, kon-, kien-) & Naŭ.: ca /ka/

#1: Laŭ la mandinka konstruo el esto-verbo kun persona finaĵo, se temas pri farto.
#2: Laŭ la irlanda konstruo el esto-verbo kun la prepozicio „ar“ "sur" (ekzemple „Tá ocras ar Thomás.“ "Tomaso estas malsata." (laŭvorte "Estas malsato sur Tomaso.")), se temas pri fizikaj kaj psikaj statoj, kiel malsato, soifo, timo, malvarmumo, ĝojo, emo, miro, malfruo, ĉagreno kaj kolero. [Laŭ Kauderwelsch, Band 90, "Irisch Wort für Wort", paĝoj 47-48].
#3: Laŭ la skotgaela konstruo el esto-verbo kun la la prepozicio „air“ "sur" (ekzemple „Tha an t-acras orm.“ "Mi estas malsata." (laŭvorte "Estas la malsato sur mi.")), se temas pri fizikaj kaj psikaj statoj, kiel malsato, soifo, rapidemo (hasto) kaj timo. [Laŭ Kauderwelsch, Band 172, "Schottisch-Gälisch Wort für Wort", paĝo 54].
#4: Laŭ la kimra konstruo el esto-verbo kun la prepozicio „ar“ "sur" (ekzemple „Mae ofn arna i.“ "Mi timas." (laŭvorte "Estas timo sur mi.")), se temas pri fizikaj kaj psikaj statoj, kiel tuso, gripo, doloroj (de dentoj), soifo kaj timo. [Laŭ Kauderwelsch, Band 153, "Walisisch Wort für Wort", paĝoj 66 kaj 147]. La kimra varianto kun „gyda“ "kun" ne estas imitata.
#5: Laŭ la la feroa konstruo el la esto-verbo kun la prepozicio „á“ "sur" (ekzemple „tað er ótti á mær“ "mi timas" (laŭvorte "tie estas timo sur mi")), se temas pri fizikaj kaj psikaj statoj, kiel malsato, soifo, timo, malvarmumo, ĝojo, emo, miro, malfruo, ĉagreno kaj kolero. [La ekzempla frazo ankaŭ troviĝas sur la paĝo Vývoj faerštiny v kostce]
#6: Laŭ la germana, islanda, rumanaj^(#6r) kaj latva^(#6l) konstruoj kun dativo kaj la koncerna esto-verbo.
#6r: En la rumana pri malsato, soifo, dormemo, (mal)varmo kaj indiferenteco [Laŭ Rumänisch. Lehrbuch der rumänischen Sprache, de Jürgen F. Salzer, paĝo 57].
#6l: En la latva pri farto, kiel ekz. en la frazo Man ir karsti. "Al mi estas varmege".
#7: Nur en la estinteco kaj tria persono. En ĉiuj aliaj gramatikaj personoj la vokalo estas u, do „kun-“.

Frazoj / Tókomori

Kun supra verbo	Traduko	Kun kutima kopulo resp. verbo
Bóku tekájna émutap.	Li estas malsata., Li havas malsaton.	Ému teésa bóka.
Bóku tekájna émuwep.	Li estas malsata., Li havas malsaton.	Ému teésa bóka.
Társu lakájna Paolutap.	Paŭlo estis soifa., Paŭlo havis soifon.	Paolu laésa társa.
Társu lakájna Paoluwep.	Paŭlo estis soifa., Paŭlo havis soifon.	Paolu laésa társa.
Ájpo tekájna Ítitap nadánsa.	Itino emas danci.	Íti teájpa nadánsa.
Ájpo tekájna Ítiwep nadánsa.	Itino emas danci.	Íti teájpa nadánsa.
Bróno lakájna Wátutap.	Vatuo kompatis., Vatuo bedaŭris.	Wátu labróna.
Bróno lakájna Wátuwep.	Vatuo kompatis., Vatuo bedaŭris.	Wátu labróna.
Múge tekájna tépaw.^(#1)	Al mi varmas.	Múge teésa tépaw.^(#1)
Múge tekájna mírzaw.^(#2)	Al mi malvarmas.	Múge teésa mírzaw.^(#2)
Múge tekájna sájra pénopi.^(#3)	Al mi la kapo doloras.	Múge péno teompása. Múge teompása péno.^(#4)
Mútap tekájna ompási pénoni.^(#5)	Al mi la kapo doloras.	Múge péno teompása. Múge teompása péno.^(#4)

#1: Laŭ la germana „Mir ist warm.“, la suprasoraba „Mi je ćopło.“, la malsuprasoraba „Mě jo śopło.“ kaj la latva „Man ir silti.“.
#2: Laŭ la germana „Mir ist kalt.“, la islanda „Mér er kalt.“, la suprasoraba „Mi je zyma.“, la malsuprasoraba „Mě jo zyma.“ kaj la latva „Man ir auksti.“.
#3: Laŭ la islanda „Mér er illt í höfðinu.“. Vidu en la paĝo de Tatoeba.
#4: Laŭ la germana „Mir schmerzt der Kopf.“, la latva „Man sāp galva.“ kaj la albana „Më dhemb kókë.“. La dativo estas krome subtenata de la litova „Mán skaũda gálvą.“, dum ke la doloranta korpoparto tie aperas en la akuzativo. Tiu trajto ne estas subtenata de la ceteraj lingvoj kaj tial ne aperas en la Kitaka lingvo.
#5: Parte laŭ la malta „Għandi wġigh ta' ras.“ (laŭvorte "ĉe-mi doloro de kapo.")

En kelkaj dialektoj

En kelkaj dialektoj sen la kazo je -wep anstataŭ la supre menciitaj finaĵoj estas uzata konstruo kun la prepozicio gu, dao aŭ do, laŭ kornvala modelo kun la prepozcio „dhe“, ekzemple „Yma nown dhym“ "Mi malsatas." (laŭvorte "Estas malsato al mi.") [Laŭ Kauderwelsch Band 206, "Kornisch Wort für Wort", paĝoj 47, 48, 144 kaj 145.].

Gu mu^(#1) tekájna bóku.	Mi malsatas.
Dao mu^(#1) tekájna bóku.
Do mu^(#1) tekájna bóku.
Gu mu^(#1) tekájna ompáso búŋupi.^(#2)	Mia ventro doloras.
Dao mu^(#1) tekájna ompáso búŋupi.^(#2)
Do mu^(#1) tekájna ompáso búŋupi.^(#2)

#1: Tiel diras viroj. Virinoj dirus mi.
#2: Laŭ la kornvala „Yma galar dhym y'm tor vy.“, kio signifas laŭvorte "Tie-estas doloro al-mi en-mia ventro mi." [El la sama libro kiel supre, paĝo 144]

Do per tio povas esti esprimataj malsato, soifo, timo, malvarmumo, doloroj (kiel ekz. kapdoloro, ventrodoloro) kaj emo.

Al la sekva ĉapitro
11.04.2023

Kitakujo