Kitakujo 

Iri kaj veni / Nagéja va nagáma

a) Ĝeneralaj esprimoj / sómari bájiri

Kutime piede
na-ćútaja	migri	Keĉ.: chutay	ćútajeni	migrado
na-dójda	veni	Blg.: дойда [dójda]	dójdo	veno
na-gáma		Sans.: gam-	gámo
na-kêla(#1)		Kaz.: kelîw	kêlo
-kúra(#L)		Jap.: kuru	kúro
na-njóva		Vlf.: ñów (ñëw)	njóvo
na-énda	iri	Sva.: ku-enda(#2)	éndo	iro
na-géja		Ger.: gehen	géjo
na-hhóźa		Mn.Rus.: хожю [ĥožju]	hhóźo
na-ména		Fin.: mennä, Hun.: menni(#3)	méno
na-péra		Rus.: переть [perétj]	péro
na-lópa	kuri	Pld.: lopen	lópo	kuro
na-tlója		Niv.: tloi-	tlójo
na-nósta(#4)	supreniri; grimpi	Fin.: nousta	nósto(#5)	supreniro; grimpo
na-púrija	promeni	Keĉ.: puriy	púrijo	promeno
Kutime veturile
na-âka(#6)	veturi	Isl.: aka	âko	veturo
na-dóra		Tib.: dro, dru	dóro(#7)
na-tráda		Cig.: trád-el (Prät.) trad-as	trádo
na-lêŋa(#8)	vojaĝi	Tlng.: leng	lêŋo	vojaĝo
na-máśa		Eg.: máš*	máśo
na-tába		Jap.: tabí	tábi

• #1: Dua tonemo pro kéli "lingvo".
• #2: Parencas Sva.: ku-endea 'zu jmdm. gehen' ("iri al iu"), ku-endesha 'etw. in Gang setzen, etw. fahren' ("irigi, veturigi ion"), Ling.: kokénde 'gehen' ("iri").
• #3: Parencas Est.: minema, minna, N.Sam.: mannat. Hazarde eĉ Lak.: máni 'gehen' ("iri") kaj Juk.: máan 'vorbeigehen' ("preteriri") similas.
• #4: Variantoj nanôsta, nanáwsta.
• #5: Ne miksu kun nósti "oriento".
• #6: Dua tonemo pro áki, áko kaj áku "mi".
• #7: Homonimo dóro "vojo", el Jap.: dôro.
• #8: Dua tonemo pro na-léŋa "celi".
• #L: Tio estas ligenda verbo.

b) Esperante kun prefikso / Kiesperántoksi su pìrebándu

Irado
na-gíra	eniri	Turk.: girmek	na-en-géja	Esperanto, germana (hineingehen), latina (inire)
na-ída	eliri	Mn.Jap.: ide	na-is-géja	Esperanto, germana (hinausgehen), latina (ex-ire)
na-óća	aliri	Mong.: очих [oĉiĥ]	na-gu-géja	Esperanto, germana (hingehen), latina (adire)
na-óda(#1)	foriri	Mong.: одох [odoĥ]	na-pojs-géja	Esperanto, germana (weggehen), latina (abire)
na-skéta		Rus.: из [iz] + Kaz.: ketîw
na-pérna	transiri	Gr.: περνω [pernô]	na-ànde-géja	Esperanto
na-vúka(#2)		Sva.: ku-vuka
Kurado
na-ngacíra	forkuri(#3)	Ind.: ngacir	na-pojs-lópa	Esperanto, germana (weglaufen)
Venado
dáo(#P)	alveni, ĝisveni	Ĉin.: 到 [dào]	na-ku-gáma, na-do-gáma	Esperanto, germana (ankommen, hinkommen), latina (advenire)
			na-duj-gáma, na-hàde-gáma
			na-gu-gáma, na-kìpe-gáma
na-wétua	elveni	Jav.: wëtu	na-is-gáma	Esperanto, germana (herauskommen)
Al- kaj desuprado
len(#D)(#P)	alsupri	Vj.: lên(#4)	na-tahh-géja	germana (hinaufgehen), hungara (felmegy)
na-órga		Mong.: оргих [orgiĥ]
suŋ(#5)(#D)(#P)	desupri	Vj.: xuô´ng(#6)	na-tiw-géja	germana (hinuntergehen), hungara (lenmegy)
na-úra		Keĉ.: uray
Mova iĝado(#D)
ra(#P)	eliĝi	Vj.: ra	na-ís-intja, na-ve-ísa
tew	foriĝi	Km.: töw	na-pójs-intja, na-ve-pójsa
váo(#P)	eniĝi	Vj.: vào(#7)	na-én-intja, na-ve-éna

• #1: Variantoj na-hóda kaj na-wóda.
• #2: Ankaŭ "kruci". Ĝemelo vúke "trans -n".
• #3: Ankaŭ "fuĝi".
• #4: Komparu Km.: laöng 'hinaufbewegen; hinauf'.
• #5: Variantoj suóŋ, suóp kaj sup.
• #6: Komparu Km.: djọh 'hinunterbewegen; hinunter'.
• #7: Komparu Km.: djol 'hineinbewegen; hinein'.
• #D: Ili esprimas nur la movdirekton, pli malpli nedifinante la movmanieron.
• #P: Ankaŭ estas uzata kiel prepozicio, kune kun alia verbo.

Eĉ eblas kombino el simpla radiko el la tute maldekstra kolumno kun alia verbo el la tabelo.

Ŋa dáoź lagáma.	Mi alvenis.
Ŋa dáoź lagugáma.
Míco úraź házun lagíra.	Kato desuprante eniris domon.

c)

na-kojt-gáma

veni ĉi tien

d) Ejoj / ájkori

derógu	vojo	Rus.: дорога [doróga] & Heb.: dereg
púti		Rus.: путь [putj]
gájto	strato	Jap.: gaitô
gátu		Fin.: katu & Isl./Sv.: gata
kêpi(#1)	supro de monto	Alb.: kep-i, (pl.) -a-t
várhhu(#2)		Plb.: wârch
śtégu	vojeto, pado	Alb.: shteg

• #1: Dua tonemo pro képa "kapabla, pova".
• #2: Variantoj várku, várśu, várru.

Al la sekva ĉapitro
11.01.2021