Kitakujo 

Mono kaj rilataĵoj / Púli va bécasori

a) Enkonduko / enbrúŋeni

páwli	financo	per ablaŭto el púli "mono"	páwla	financa
peníŋu	mono	Mn.Pr.: penningans <ak. pl.>	peníŋu-plóto	monbileto
púli(#1)		Geo.: puli & Uz.: pul & Per.: pul	pùli-plóto
púlelmo	monero	vidu supre + Hung.: elem
púlnjo		kvazaŭdiminutivo el púli "mono"
púlenso	monujo	vidu supre + sufikso
púluma	financa	vidu supre + -um-

• #1: El tio estiĝis per mikso kun ínsi "kesto" la vorto púlsi "kaso".

b) / pùli-pálori

Kitakujaj / Kitákulsari

ejtiúvo	Ejtiúvo (ĉefa monunuo)	Osk.: eítiuvad 'money'
arbánu	Arbano (dekono de la ĉefa)	Mez.Mong.: arban 'ten'
jújzu	Jújzo (centono de la ĉefa)	Turk.: yüz [jüz] '100'
śéni(#1)	Ŝenio (mil-ono de la ĉefa)	Jap.: sen '1000'

• #1: Ŝanĝo de s al ś pro na-séna "nomi" kaj séno "nomo".

Realaj / újsnari

Éwru	eŭro	Esp-o: eŭro, Kos.: i|Euro [5, ii]
Fránku	franko	Fr.: franque, Kos.: i|Franki [5, ii]
Dólu	dolaro	Kos.: i|Dola [5, ii]

c) Rilataĵoj / bécasori

angúja	malmultekosta	Kor.: an- + Ĉin.: 贵 [guì]
na-bájta	ŝanĝi	Jid.: bajt; bajtn
na-búgja	aĉeti	Got.: bugja
na-káwpa		Ger.: kaufen, Pld.: köpen, Pl.: kupić, Ukr.: купувати [kupuvaty]
na-sómba		Ling.: ko-sómba
dúlgu	ŝuldo	Gt.: dulgs	na-dúlga	ŝuldi
dźáŋso	konto	Mong.: данс [dans] & Ĉin.: 賬 [zhàng]	na-vukdźáŋsintja	transkontigi
éspi	fakturo	Kaz.: esep
swèni-pláto(#1)		Eg.: swéne + Ger.: Blatt, Toĥ.A.: pält, Toĥ.B.: pilta
na-géta	malŝpari; disipi; fordiboĉi	Cig.(Lov.): getoj (pret.) getondas 'verschwenden'	gétajpa	malŝparema
gúja	multekosta	Ĉin.: 贵 [guì]
híndu(#2)	prezo	Est.: hind
swéni		Eg.: swéne	na-swénajpa(#3)	kosti
újni		Mong.: үнэ [üne] 'price, cost, estimate, rate, tariff, value, worth, charge, denomination, expense, bill' ("prezo, kosto, ...")
hhánśo	kurso	Mong.: ханш [hanŝ]
na-júpa(#4)	nombri	Keĉ.: yupay
na-tôla(#5)		Mong.: тоолох [tooloh]
kódi	imposto	Sva.: kodi (pl.) -
na-kónja	stampi moneron	It.: coniare	kónjajko	monfarejo
kvítu	kvitanco	Pl.: kwit	na-kvíta	kvitanci
na-lípa	pagi	Nub.: lipa, Sva.: ku-lipa	lípo	pago
			na-vuklípa	transpagi
máwti	kotizo	Ger.Dial.: Maut
na-mújda	vendi	Fin.: myydä & Ĉin.: 卖 [mài]
na-túnda		Nub.: tunda, Lug.: oku-tunda
mújto	koruptmono	Mn.Nor.: múta & Slov.: míto
párka	alta	Het.: par-ku-uš (parkus)	pàrkaswéna(#6)	multekosta
pùlen-searo	kaso, kasmaŝino	vidu supre + sufikso + Mn.Angl.: searu
pùl-ićténdelo(#7)	bankaŭtomato	vidu supre + Karl.: ić, ić- + Sva.: -tenda + sufikso
pùlínsi(#8)	monkesto	vidu supre + Snĉ.: inës 'chest'
rájduti(#9)	kontanta mono	Ltv.: raids 'fertig, bereit' ("preta") + -ut-
súpjo	ĉeko	Kor.: su.p'yo
na-śétra	ŝpari	Slvk.: šetr/iť (-ím)	śétrajpa	ŝparema

• #1: Laŭvorte: "prezo-folio".
• #2: Havas mallongan varianton -ind-, kiu estas uzebla en derivaĵ kiel ekz. kuníndu "premio", laŭ Est.: auhind 'Preis, Prämie' ("premio"), el au 'Ehre' ("honoro") kaj hind 'Preis' ("prezo").
• #3: Laŭvorte: "prezemi". Simile rilatas al swéni "prezo", kiel Rum.: prețui 'to cost' ("kosti") al preț 'price' ("prezo"), Lit.: kainúoti 'kosten' ("kosti") al káina 'Preis' ("prezo").
• #4: Havas mallongan varianton jup "po", kiu estas prepozicio.
• #5: Dua tonemo pro tóla "malproksima".
• #6: Laŭvorte: "alt-preza".
• #7: Parte laŭ Ger.: Geldautomat.
• #8: Miksa varianto púlsi signifas "kaso".
• #9: Laŭ la rilato de Pl.: gotówka kaj gotowy, Sr.Kr.: gotovìna kaj gòtov.

d) Lokoj / pjásiri

pùli-bájtajko	monŝanĝejo	v-u supre + Jid.: bajt; bajtn + sufikso
pùli-kárvajko(#1)	banko	v-u supre + Jap.: karu + sufikso
pulwási(#2)		v-u supre + Keĉ.: wasi

• #1: Laŭvorte "monpruntejo".
• #2: Laŭvorte "mondomo", laŭ Lak.: mázaska thípi, TokP.: haus moni kaj iomete malpli Nav.: béeso bá hooghan, Tkp.: tomo mani^(#TP).
• #TP: En 'Toki Pona Dictionary', paĝo 378.

Al la sekva ĉapitro
10.11.2024