Kitakujo 

Koloroj / Sivétiri

a) Enkonduko / enbrúŋeni

rájba bunta Lit.: raibas 'bunt, gesprenkelt, scheckig', Ltv.: raibs 'bunt, fleckig'(#1)
gújno(#2) koloro Arm.: գույն [guyn]
rénki(#3) Turk.: renk
sivéti(#4) Rus.: цвет
ismátamo(#5) aspekto kunmetaĵo el is' "ekster; el", na-máta "vidi" kaj sufikso
mikismátama(#6) kiuaspekta kunmetaĵo el míko "kio" kaj ismátamo "aspekto"
miksivéta(#7) kiukolora kunmetaĵo el míko "kio" kaj sivéti "koloro"
otdúlo(#8) nuanco Rus.: от [ot] + Nub.: dúlu

Afiksoj / gubánduri

-ies- -an- Fin.: mies zóltieso esperantisto(#1)
-isv- -et- Lit.: -svas, -sva gélisva(#2)(#3) flaveta

b) Bazaj / uráhari

Kolorĉeno / sivèti-líano

RIM: Ordigitaj parte laŭ "Die Cambridge Enzyklopädie der Sprache", paĝo 106.

Koloroj   senco deveno parenco
kára       nigra Turk.: kara, Mong.: хар [har], Kaz.: қара [khara(#K), qara(#W)] Uzb./Tatr.: qora; Jap.: kurái "malhela, kurói "nigra
májnta Malag.: mainty Tag.: maitim
béla   blanka Rus.: белый [belyj] Sor.: běły, Pl.: biały, Alb.: bálë, Lit.: báltas
júrka Keĉ.: yuraq  
gjála(#1) Irl.: geal [g'al] Sk.: geal [gäl]
rúda   ruĝa Ĉeĥ.: rudy "(sango)ruĝa", Pl.: rudy "ruĝbruna; ruĝhara",
Trk.: rudas 'red, reddish' ("ruĝ(et)a")		 Sans.: rudhirás, Gr.: eruthrós, Lit.: raudas, raudónas, raũsvas, Ger.: rot,
Toĥ.: A rtär, B ratre, Lat.: ruber, Mn.K.Sl.: rûdrû, Angl.: red, Irl.: rua'
kélva(#V) Mpĉ.: kelu(#V)  
géla(#2)   flava Pld.: gäl, Mn.Sak./Mn.A.Ger.: gelo, Jid.: gel Lat.: helvus 'falb', Mn.Nord.: gulr, Mn.Angl.: geolu, geolo, Lit.: želvas "verdeta"
śára Mong.: шар /schar/ Hung.: sárga "flava" > Cig.(Lov.): šargo;; Turk.: sarı 'blaß' ("pala"), Uzb.: sariq 'gelb' ("flava"),
Kaz.: сары [sarı]
tútea Toĥ.B.: tute Ger.: Dotter, Mn.A.Ger.: totoro, toter, Mn.Angl.: dydrin
zólta   verda Rus.: жёлтый [ĵoltyj] "flava" & Hung.: zöld "verda" Pl.: żółty [ĵuŭty], Lit.: žãlias 'grün' ("verda"), žalsvas 'grünlich' ("verdeta"), žolė "herbo"
lúga Kant.: lug6 (en: lug6-xig1, lug6 ca4) Ĉin.: 绿色 [lǜsè]; Kor.: 녹색 [nok.saek]; Vj.: lục
beláwa   blua Ind.: belau 'blau'  
sína Rus.: синий [sinij], Pl.: siny & Fin.: sini "bluo",
sininen "blua", Est.: sinine(#3)		  
búra   bruna Rus.: бурый [buryj], Pl.: bury  
pérsa(#4)   violkolora Afr.: pers
sárta   roz(kolor)a Trk.: sartas 'light-red' ("helruĝa"), Ltv.: sārts 'rosig' ("roza") Lit.: sartas '(light) red, light brown (of horses)' ("(hel)ruĝa, helbruna (pri ĉevaloj")
párva(#V)   oranĝa Keĉ.: paru(#V)  
séura(#5)   griza Rus.: серый [seryj] & Kaz.: сұр [sur], Krg.: сур [sur],
Blg.: сур(#6)		 Pl.: szary, Mn.Irl.: ciar, Mn.Nor.: hárr, Mn.Angl.: hār, Mn.Pld.: hēr, Lit.: šìrmas,
šir̃mas, šir̃vas 'grey' ("griza"), Ltv.: sirms 'grey' ("griza")
Koloroj   senco deveno parenco
jáśa       bluverda Tzel.: yaŝ Juk.: ya'ax 'grün' ("verda"), Kiĉ.: rax '(blau)grün' ("verda, bluverda"),
Ĉon.: yɨx 'grün' ("verda")(#1)
hélwa   helblua Kvn.: helwa [h'elwa] 'hellblau' ("helblua") Kvn.: helle 'Himmel' ("ĉielo"), Snr.: gell 'Himmel' ("ĉielo"), gelu 'himmelblau' ("ĉielblua"),
eilianw 'Regenbogen' ("ĉielarko")
níla   malhelblua Ind.: nila < Sans.: nî̃la Pnĝ.: nīlā, Bng.: nil 'blau' ("blua") lila 'violett' ("violkolora"), Ger.: lila
swája   siringoviola Km.: sway  

Kromaj / álsari

Koloroj       Senco Deveno Parenco
arúna     ruĝeta; helbruna; Sans.: aruņa  
  oro-flava  
básva(#V)   purpura Mn.Angl.: basu, baso Ger.: Beere
bêra(#1)     malhelruĝa, bruna Ind.: bera 'dunkelrot' ("malhelruĝa") & Lit.: bėras 'braun (von Pferden)' ("bruna (pri ĉevaloj)"),
Trk.: beras 'brown, swarty' ("bruna, nigreta")		  
bláva     blueta; flava Lit.: blavas, Ltv.: blavs Ger.: blau, Lat.: flâvus, fulvus
búruma     blanka, griza Bur.: burum 'white, gray' ("blanka, griza")  
càblobúra   kaŝtanbruna, kaŝtana, kaŝtankolora kunmetaĵo el cáblo "kaŝtano" kaj búra "bruna"  
gúra   griza, grize maljuna Vask.: a-gure 'grow old' ("maljuniĝi"), Bur.: gûro 'grayish' ("grizeta")
hásva(#V)   grizbruna Mn.Angl.: hasu 'graubraun' ("grizbruna") Ger.: Hase "leporo"
sánja     blua, verda Vj.: xanh [sanj](#2)  
síva     griza, griznigreta Rus.: сивый [sivyj] Lit.: šývas 'light grey' ("helgriza")

RIM: La kromajn mi ordigis laŭalfabete.

Por felo kaj plumaro
dónra   beja Irl.: donnrua
sálna ?? ruana Ltv.: salns
srókisva(#1)     pige makulkolora derivaĵo el sróko "pigo" kaj sufikso
Por haroj
rújźa   rufa Pl.: ryży 'having red hair or fur; redheaded; redhaired' ("havanta rufan hararon aŭ felon; rufkapa, rufhara"),
Rus.: рыжий
śáwra(#1)   blonda mikso el śára "flava" kaj gáwro "haro, hararo"

Kunmetitaj / bilsamdétari

Kitake Koloro Senco Laŭvorte Modeloj Laŭ
bèlrúda(#1)   rozkolora blankruĝa Irl.: bándearg (el bán 'white' ("blanka") kaj dearg 'red' ("ruĝa"));
Korn.: gwynnrudh (el gwynn 'white' ("blanka") kaj rudh 'red' ("ruĝa"))
gèlrúda(#2)   oranĝa flavruĝa Kim.: melyngoch (el melyn 'yellow' ("flava") kaj coch 'red' ("ruĝa")):
Lkt.: ziša (el zi 'gelb' ("flava") kaj ša 'rot' ("ruĝa"));
Mn.Angl.: ġeolurēad (el ġeolu 'yellow' ("flava") kaj rēad 'red' ("ruĝa"))
rùdgéla(#2) ruĝflava Korn.: rudhvelyn (el rudh 'red' ("ruĝa") kaj melyn 'yellow' ("flava"));
Tv.: кызыл-сарыг (el кызыл 'red' ("ruĝa") kaj сарыг 'yellow' ("flava"));
Gua.: pytãju ''anaranjado ("oranĝa"), pytã'yju
gèlzólta   flav-verda Ndl.: geelgroen (el geel kaj groen);
Fer.: gulgrønur (el gulur kaj grønur);
Fin.: kellanvihreä (el kellan 'of yellow' kaj vihreä 'green')(#3)		 yellow-green(#W)
rùdsína     purpura(#4a); violkolora(#4b) ruĝblua Kim.: cochlas (el coch 'red' ("ruĝa") kaj glas 'blue' ("blua"));
Gua.: pytãrovy
sìnrúda bluruĝa Kim.: glasgoch (el glas 'blue' ("blua") kaj coch 'red' ("ruĝa"));
Korn.: glasrudh (el glas 'blue' ("blua") kaj rudh 'red' ("ruĝa"));
Lkt.: tȟoša (el tȟo 'blue' ("blua") kaj ša 'red' ("ruĝa"));
Fin.: sinipunainen (el sini- kaj punainen)
seùrbúra(#5)   grizbruna Ndl.: grijsbruin (el grijs kaj bruin);
Sve.: gråbrun (el grå kaj brun);
Hung.: szürkésbarna;
Fin.: harmaanruskea 'gray-brown' ("grizbruna") (el harmaan kaj ruskea);
Ĉeĥ.: šedohnědý 'greyish-brown, dun' ("grizetbruna") (el šedý +‎ -o- +‎ hnědý)		 dun(#W)

Laŭ rilataj objektoj / Loŋ bécari ósori

bála blank-frunta Angl.(dial.): ball 'Pferd mit weißer Stirn' báluko blank-frunta ĉevalo

c) Devenaj formoj / otgámari ŋúpiri

júśo turkiso de jáśa "bluverda" ablaŭto a - u
kólva infra-ruĝa de kélva "ruĝa" ablaŭto e - o
kûra(#1) blu-nigra de kára "nigra" ablauto a - u

d) Rilataj trajtoj / bécari jédziri

- Heleco / léwkeśo, gájśeśo

d¸ága hela, brila Sum.: dag    
gájśa hela Ltv.: gaišs gàjśosína helblua
léwka(#1) Gl.: leuc-os 'bright' ("hela") (Gl.: leuca 'white' ("blanka"), Gl.: louc-et-os 'lightning') lèwkosína
kúkua(#2) malhela Geo.: k´uk´unax- kùkuzólta malhelverda
léća Snĉ.: ɬeč lećsína malhelblua
támna Ser./Kr.: taman, tamna, tamno, (Ukr.: темний [temnyj],
Rus.: тёмный, [tjomnyj], Pl.: ciemny)		 tàmnorúda malhelruĝa
gjála hela; luma; blanka Irl.: geal [g'al]    
saŋ- hel- Lkt.: saŋ 'weißlich, hell' ("blanketa, hela") saŋsína helblua
sap-(#1) malhel- Lkt.: sápa 'schwarz' ("nigra") sapzólta malhelverda

- Desino / ćórako

ćórako desino Ind.: corak

brjáka(#1) ŝprucmakula Irl.: breac /bʲɾʲak/
ćónta stria Km.: tschnot 'gestreift' ("striata")
hína onda Vask.: u-hin
pláka makula Pld.: plackig, pleckig (Placken (Pl.) -, -s; Plack (Pl.) Pleck)
rújta(#2) kvadratita Fin.: ruutu & Ndl.: ruiten
wókta punkta Mi

- Intenso / érći

ćója intensega Vj.: chói
ćúja klara Keĉ.: chuya
érća intensa Mong.: эрч [erĉ]
rása Gua.: rása
márja pal(eg)a Kvn.: marya [m'arja] 'bleich, fahl' ("pala") <Ety (MAD)>
méta pala Vj.: mét 'blaß' ("pala")
pálva(#1) Lit.: palvas
nigóta malklara Jap.: nigótta

e) Iloj kaj substancoj / élori va áziri

gujncújto, gujncújlto(#1) farbo kunmetaĵo el gújno "koloro" kaj cújta/cújlta "duonsolida"
mâli(#2) Fin.: maali
mêlni(#3) inko Geo.: melani
ráśtuso Lit.: rašti
sápuso(#4) Lkt.: sápa

f) Rilataj verboj / bécari gèra-sónori

na-fájna brili Gr.: phaínomai; Kvn.: faina-
na-gílapa Ind.: gilap
na-gjálza Mong.: гялалзах [gjalalzah]
na-kíla Fin.: kille
na-gjálba kvazaŭ blindigi Mong.: гялбах [gjalbah]
na-gjálta(#1) brili, trembrili Mong.: гялтганах [gjaltganah]
na-luksja(#2) heliĝi Het.: luktsi
na-pélka lumi Toĥ.: pälk-

g) Rilataj substantivoj / bécari nàmi-sónori

árgi lumo Vask.: argi, (Sans.: arg-, Gr.: αργος)
féni Hung.: fény
sáli Gr.: σελας [selas], Drg.: šali, (š'ala)(#1)
dúlu ombro Nub.: dúlu
śádu Angl.: shadow, Ndl.: schaduw, Ger.: Schatten, Vlp.: jad
húpo(#2) bildo Lao.: ຮູບ [hūp] (Taj.: รูป [rûup])
mátlo(#3) el na-máta "vidi" + l
zúrgo(#4) Mong.: зураг [zurag]
lúću(#5) radio (lumo) Rus.: луч, Slvk.: lúč

h) Rilataj derivaĵoj / bécari isúmbasori

zóltieso verdano Esperantisto
Politika orientiĝo
búrieso brunano nazio, ekstremdekstrulo
gélieso flavano liberalulo
kárieso nigrano dekstrulo
lúgieso verdano verdulo
rúdieso ruĝano komunisto; maldekstrulo
El nomoj de metaloj
cílar-isva(#1) arĝent(kolor)a  
meséd-isva(#2) or(kolor)a  
Diversaj aĵoj
cáblisva(#3) kaŝtankolora bruna
dárćisva(#4) cinamkolora
gúksisva(#5) nudelkolora flaveta kiel nudeloj
icúŋisva(#6) oranĝ(kolor)a  
káfisva(#7) kafokolora malhelbruna
súrćisva(#7)
lápisva(#8) folikolora verda
mêlnisva(#9) inkokolora nigra
népsisva(#10) ĉielkolora helblua
njímisva(#11) vaksokolora  
óhpisva(#12) tabakokolora bruna
piénisva(#13) laktokolora blanka
púrisva(#14) fajrokolora helruĝa
pusújsisva(#15) lignokarbkolora lignokarba
séwisva(#16) cindrokolora griza
siámisva(#17) herbokolora verda
sólisva(#18) salkolora blanka
tájglisva(#19) tegolkolora tegolruĝa
téisva tekolora  
várdisva(#20) rozkolora roza
zévisva(#21) rustkolora rusta

Frazoj / tókomori, kvídiri

Ípe ŋuj temíska gélon va sínon tesójta ísot témo zólto. Se oni miksas flavon kaj bluon el tio rezultas verdo.
Géloket va sínoket mískadapi tebúla zólto.(#1)
Miksivéta teésa túde áwto? Kiukolora estas via aŭto?

Al la sekva ĉapitro
22.03.2024