Profesioj / gérśomiri, késpiri
Enkonduko / enbrúŋeni
gérśomi(#1) |
profesio |
Isl.: gera + ś + -om- |
késpi |
Kaz.: кәсіп [käsıp] |
- #1: Derivita el na-géra "fari" kaj na-gérsa "labori".
a) Afiksoj / gubánduri
-ajk- |
-ej- |
Fin.: paikka & Lit.: aikštė̃ |
-ast-(#1) |
-ist- |
Ĉuv.: asta |
-erj- |
Ger./Angl.: -er, Rus.: -арь [arj] |
to-(#1)(#2) |
Vj.: thợ 'Handwerker' |
-el- |
-il- |
Ger.: -el (en: Schlüssel) |
-ens- |
-uj- |
Hisp./Esp-o: en, Gr.: εν [en] + Est.: asi |
-ul- |
-ul- |
= |
- #1: La afiksoj -ast' kaj to- ne eblas ĉe certaj temoj, kiel ekz. armeo kaj armiloj, ĉar tute ne temas pri metio, sed detruema okupo.
- #2: Variaĵo: tew-.
b) Profesioj / gérśomiri
Agrokulturaj kaj arbaraj / pèlto-sójolari va lésari
císno |
abelo |
Nav.: tsís'ná |
císnerjo |
abelisto |
ímpi |
Ger.dial.: Imp |
ímperjo |
mèdzilíhuko |
Fin.: mesi, Hung.: méz, Slvk.: med, Jap.: mitsu + Sans.: lih- |
médzilihuk-erjo |
kálo |
fiŝo |
Fin./Est.: kala & Som.: kalluun |
kálerjo, kálasto |
fiŝisto |
kíri(#1) |
Sum.: kir (gir) |
kírasto |
lésu |
arbaro |
Rus.: лес [les] |
léserjo |
arbaristo |
na-mála |
mueli |
Het.: mallai, Gt.: malan, Pld./Ger.: mahlen, Mez.Pld.: malen |
málerjo |
muelisto |
pájmu |
paŝtisto |
Fin.: paimen |
na-pájma |
paŝti |
pélto(#2) |
agro; kamparo |
Fin.: pelto (Est.: põld, Hung.: föld) |
péltol-asto, péltol-erjo |
kamparano |
púmu |
arbo |
Fin./Est.: puu |
púmerjo |
arbisto |
saodu |
ĝardeno |
Rus.: сад [sad], Lit.: sodas, Jid.: ßod1, sod (Pl.) seder |
saoderjo, saodasto |
ĝardenisto |
zemgérserju, -i |
terlaboristo, -ino |
zémi "tero" + na-gérsa "labori" |
|
|
- #1: Ekzistas parta inversigo de tio, nome -ikr-, kiel ekz. en kérmikro "angilo" (laŭvorte "vermfiŝo").
- #2: Variaĵo: píltu "agro".
Ĝeneralaj / sómari
na-bióma |
gvidi |
Enc.: bíomo 'Leiter, Führer' |
biómerjo, -asto |
gvidisto |
na-gérsa |
labori |
Isl.: gera + s |
gérserjo |
laboristo |
pórmi |
sklavo |
Hur.: pôra-(m)mi |
|
|
śéfto |
negoco |
Cig.: šéfto (Pl.) šeftura, Pld.: Schefte |
śéfterju, śéftastu |
negocisto |
Klerigaj / hégintjari, mehégari
na-ekwáta |
instrui |
Snĉ.: ?ëkwa?t |
ekwáterjo |
instruisto |
na-ópeta |
Fin.: opettaa* |
ópeterjo |
na-èrće-hóga(#1) |
studi |
Mong.: эрч [erĉ] + Kant.: hog6 |
èrćehógerjo |
studento |
héga |
klera |
Kant.: hog6 (vidu sekve) + ablaŭto |
hégintja, mehéga |
kleriga |
na-hóga |
lerni |
Kant.: hog6 (Vj.: học; Ĉin.: 学 (學) [xué]) |
ruhógo |
lernanto |
na-mânda |
Sng.: màndà |
rumândo |
na-úkća |
Rus.: учить [uĉitj] |
ruúkćo |
ílmi |
scienco |
Turk.: ilim, Ar.: ilm, Ind.: ilmu |
ílmerjo |
sciencisto |
méduti |
derivaĵo de na-méda "scii" kaj sufikso |
méduterjo |
kéli |
lingvo |
Est.: keel (Gen.) -e, Mrdv.: kel'; Mong.: хэл [hel] |
kélerjo |
lingvisto |
na-kjépa(#2) |
editori |
kunmetaĵo el mallongigo kj- "ekster; el" kaj na-jépa "doni" |
kjéperju, -i |
editoro, -ino |
na-tôlka(#3) |
traduki |
Est.: tõlkima |
tôlkerjo, tôlkasto |
tradukisto |
úćilmo |
historio(#4) |
Juk.: uchi, úuch|ul |
úćilmerjo |
historiisto(#5) |
- #1: Laŭvorte: "intens-lerni".
- #2: Pro eŭfoniaj kialoj duobla j ne aperas kaj estas reduktita al unu.
- #3: Dua tonemo pro tólku "senco".
- #4: Por la nescienca signifo estas aparta vorto, nome tertíneto.
- #5: Por la nescienca signifo estas aparta vorto, nome tertíneterjo.
Komercaj / vúzari
na-ćína |
fari |
Ĉeĥ.: činit & Hung.: csinál |
ćínerjo(#1) |
faktoro(#2) |
vúzo |
komerco |
Udm./Kom.: vuz |
vúzerjo, vúzasto |
komercisto |
- #1: Inspirita de la rilato de Fin.: tekijä al tehdä; Ĉeĥ.: činitel al činit.
- #2: Por la matematika senco estas ćínuti.
Konstru-rilataj / bùgeni-bécari
na-búga(#1) |
konstrui |
Pld.: bugen |
búgerjo |
konstruisto |
na-wéta(#2) |
Pal.: wete- |
wéterjo |
stíni |
muro |
Ukr.: stiná |
stínastu, -i(#3) |
masonisto, -ino |
- #1: Varianto na-búdja. El tio deriveblas interalie na-njobúga (na-njobúdja) "rekonstrui", na-anbúga (na-anbúdja) "malkonstrui".
- #2: El tio deriveblas interalie na-njowéta "rekonstrui", na-anwéta "malkonstrui".
- #3: Laŭ Ger.: Maurer, Maurerin.
Kulturaj / sójolari
dénko |
kanto, kanteto |
Pld.: Dönken |
dénkerjo |
kantisto |
na-fájha(#1) |
pentri |
Ĝer.: faihido(#2) |
fájherjo, fájhasto(#3) |
pentristo |
jóko |
fluto |
Ĉin.: yok [jok] |
jókerjo |
flutisto |
na-piéśa |
desegni |
Lit.: pieti |
piéśerjo |
desegnisto |
na-spíla |
rakonti |
Gt.: spillôn |
spílerjo |
rakontisto |
na-ućtúda |
aktori |
kunmetaĵo el na-úća "okazi" kaj -túda "ludi" |
ućtúderju, -i |
aktoro |
zéni |
muziko |
Hung.: zene |
zénerjo |
muzikisto |
- #1: Variantoj: na-fája kaj na-pája.
- #2: Laŭ artikolo pri Einangstein, en la germana Vikipedio, kaj artikolo pri Einangsteinen, en la norvega Vikipedio. Parencas Mn.Angl.: fǣġan, Mez.Angl.: feahen, Mn.A.Ger.: fēhen, Mez.A.Ger.: vēhen kaj Isl.: fá [Laŭ artikolo pri faihijaną, en angla Vikivortaro]
- #3: Variantoj: fájerjo, fájasto kaj pájerjo, pájasto.
Pliaj profesioj vidu sub gastejo, poŝto,
Manĝaĵo-produktaj / mákaso-ru-zaohari
na-péka |
baki |
Rus.: пеку [peku] |
pékerjo |
bakisto |
na-píka |
kuiri |
Sva.: -pika |
píkerju, píkastu píkerji, píkasti |
kuiristo kuiristino |
Medicinaj / sàjro-ílmari
na-ćóva(#1) |
flegi |
Heb.: tov 'gut' |
ćóvasti |
flegistino |
dànti |
dento |
Lit.: dantis, Sans.: dânta-, Kim.: dant |
dànti-órvo |
dent(okurac)isto |
-eć-(#R) |
algio- |
Mn.Angl.: ece |
ećârvi |
algiologio |
ećórvo |
algiologo |
màti-śílo |
okulvitroj |
Gr.: ματι [mati] & Ind.: mata + Mong.: шил [ŝil] |
màti-śíl-asto |
optikisto(#2) |
mìki |
okulo; oftalm- |
Tib.: mig & Kan.: mik |
mìkârvi |
oftalmologio |
Tib.: mig & Kan.: mik |
mìkórvo |
oftalmologo |
njàrd-(#R) |
neŭro- |
Arm.: նյարդ [nyard] + vidu supre |
njàrdârvi |
neŭrologio |
njàrdórvo |
neŭrologo |
órvo |
kuracisto |
Hung.: orvos |
órvopi, órvotap |
ĉe kuracisto |
rìnri-sènki-kàrku-órvo |
otorinolaringologo |
Keĉ.: rinri + Keĉ.: senqa + Pl.: kark + Hung.: orvos |
|
|
sùdjórvo(#3) |
kuracisto por internaj malsanoj |
Enc.: sud'e + vidu supre |
- #1: Kun ŝanĝo de t al ć, por ebligi distingon disde tóva "bona" kaj dóvo "higieno".
- #2: Laŭvorte "okulvitristo", parte laŭ la turka „gözlükçü“.
- #3: Laŭ Est.: sisearst 'Internist/in'.
- #R: Jen tiel nomata "radiko" en scienc-teknika lingvaĵo.
Metiaj / éstari
ásto |
metiisto |
Ĉuv.: asta |
-ast- |
-ist- |
ésti |
metio |
|
|
dûgo(#1) |
argila poto/vazo/ujo |
Sum.: dug |
dûgerjo, dûgasto |
potisto |
na-kemóla(#K) |
ŝteli |
Jur.: kemol |
kemólerjo(#K) |
ŝtelisto |
na-kóva |
forĝi |
Rus.: ковать [kovatj], Jid.: kowen |
kóverju, kóvastu, to-kóvu |
forĝisto |
na-mája |
kudri, tajlori |
Vj.: mai, may |
to-májo(#2) |
tajloro |
móku |
ligno |
Vj.: mộc, Jap.: moku (Ĉin.: 木 [mù]) |
to-móku(#3) |
lignisto |
púvo |
Fin./Est.: puu |
púverjo |
pukóvi(#4) |
ĉarpento |
Fin./Est.: puu + Rus.: ковать [kovátj], Ma.Sor.: kowaś, Jid.: kowen |
pukóverju, -i |
ĉarpentisto, -ino |
púvaso |
lignaĵo |
Fin./Est.: puu + Est.: asi |
púvaserjo |
lignaĵisto |
rósvo(#K)(#5) |
rabisto |
Fin.: rosvo |
na-rósva na-berósva(#K) |
rabi prirabi |
sáti |
horloĝo |
Turk.: saat, Geo.: saat, Per.: ßâ'at |
sáterjo, sátasto |
horloĝisto |
tísuti(#6) |
frizaĵo |
Keĉ.: tis-a + sufikso |
tísuterju, -i |
frizisto, -ino |
- #1: Dua tonemo pro na-dúga "legi".
- #2: Laŭ Vj.: thợ may 'Schneider' ("tajloro").
- #3: Laŭ Vj.: thợ mộc 'Zimmermann, Tischler, Zimmermeister' ("lignisto").
- #4: Laŭ Fin.: puusepäntyö 'carpentry' kaj Isl.: trésmíði, parte subtenata de la unua parto en Gr.: ξυλουργική [xylourgikí].
- #5: El tio deriveblas covrósvo kaj jamrósvo "pirato", laŭ Arm.: ծովահեն [covahen].
- #6: Pruntetraduko laŭ Fin.: kampaus 'Frisur' ("frizaĵo"), el kampa 'Kamm' ("kombilo"), kaj Ĉeĥ.: účes 'hairstyle' ("frizaĵo"), el učesat 'to comb (hair)' ("kombi (harojn)").
- #K: Ruĝa fono montras ke la profesio estas kontraŭleĝa.
Oficaj / âmpari
âmpu(#1) |
ofico |
Ger.: Amt |
âmperjo |
oficisto |
na-bráta |
juĝi |
Gl.: bratu (Irl.: bráth) |
bráterju, brátastu, tobrátu |
juĝisto |
dvári |
pordo |
Sans.: dvâri |
dvárasto |
pordisto |
Servaj / dinásari
àrgizúrgo |
foto |
kunmetaĵo el árgi "lumo" kaj zúrgo "bildo" |
àrgizúrgerjo |
fotisto |
mótlu |
Ind./Fiĝ./Samo.: mata & Gr.: ματι [mati] & Lit.: matyti + l + ablaŭto |
mótl-erjo, -asto |
dinásu |
servo |
Ind.: dinas |
dináserjo |
servisto |
na-bióma |
gvidi |
Enc.: bíomo 'Leiter, Führer' |
biómerjo, -asto |
gvidisto |
na-brúŋa |
konduki |
Kim.: he-brwng, (Ndl.: brengen, Ger.: bringen) |
brúŋerjo |
kondukisto |
kústu |
kontrolo |
Gt.: kustus |
kústerjo |
kontrolisto |
na-línda |
gardi |
Sva.: -linda |
línderju, líndastu, to-líndu |
gardisto |
na-mójta |
lavi |
Rus.: мыть, мою [mytj, moju] |
mójterjo, mójtasto |
lavisto |
pùli-kárvajko(#1) |
banko |
Geo.: puli & Uzb.: pul + Jap.: kar-u + sufikso |
pùli-kárvajkerjo(#2) |
bankisto |
tápni |
pokalo |
Etr.: ϑapna 'Becher' |
tápnerju, -i |
pokalisto, -ino |
zárcu(#3) |
servisto |
Mong.: зарц [zarc] |
na-zárca |
servi |
- #1: Laŭvorte "mon-pruntejo".
- #2: Laŭvorte "mon-pruntejisto".
- #3: El tio deriveblas ekz. ètaso-zárcu "kelnero" (laŭvorte "manĝaĵo-servisto") kaj mêsozárcu "kelnero" (laŭvorte "tablo-servisto"), parte inspirita de Hisp.: mesero.
Trafikaj kaj transportaj / trádamari va ándamari
ájru |
kuriero |
Gt.: airus 'Bote' |
|
|
na-âka(#1) |
veturi |
Isl.: aka |
âkerjo |
veturisto |
na-tráda |
Cig.(Lov.): trád-el (Prät.) trad-as |
tráderjo |
na-ándama |
transporti |
Alb.: andej 'jenseits' + -am- |
ándamerjo |
transportisto |
ćómo |
floso |
Niv.: čom |
ćómerjo |
flosisto |
féri |
pramo |
Jap.: feri |
férerjo, férasto |
pramisto |
gémi |
ŝipo |
Turk.: gemi |
gémerju, gémastu, to-gému |
ŝipisto |
návi |
Pli.: nâvâ |
náverju, návastu, to-návu |
na-lénta |
flugi |
Fin.: lentää |
lénterju, -i(#2) |
piloto, -ino(#3) |
lócu, -i |
piloto, -ino(#4) |
Ger.: Lotse, komenco de Rus.: ло́цман [lócman] |
|
|
nàśti-âkelo |
ŝarĝ-aŭto, kamiono |
Lit.: naštà |
nàśti-âkel-erjo |
kamionisto |
- #1: Dua tonemo pro áki, áko, áku "mi".
- #2: Laŭvorte "flugisto, -ino". Tamen samtempe temas pri pruntetraduko laŭ Fin.: lentäjä, Rus.: лётчик [ljótčik], лётчица [ljótčica] kaj Ukr.: льотчик [lʹótčyk], льотчиця [lʹótčycja].
- #3: Nur por la aviadista signifo, do laŭ PREVO 'kondukisto de aviadilo'.
- #4: Nur por la marista signifo, do laŭ PREVO 'ŝipgvidisto'.
Vendaj / mújdari
búko, búku |
libro |
TokP.: buk, Ind./Sva./Ĉĉv.: buku, Ling.: búku, Ndl.: boek [bu:k], Angl.: book [bu:k] |
búkerjo |
libristo |
na-mújda |
vendi |
Fin.: myydä |
mújderjo |
vendisto |
súsi |
lakto |
Ind.: susu |
súsasto, súserjo, to-súso(#1) |
laktisto |
vúzo |
komerco |
Udm./Kom.: vuz |
vúzerjo, vúzasto |
komercisto |
- #1: Komparu turke: „sütçü“ 'Milchmann'
Vestaĵaj / túgari
na-áwa |
teksi |
Keĉ.: away |
áwerjo, áwasto |
teksisto |
gútlu |
ŝuo |
Mong.: гутал [gutal] |
gútl-astu, -i |
ŝuisto, -ino |
kúrpi |
Mn.Pr.: kurpê, kurpe, Kurpi, Korpe, Ltv.: kurpes |
kúrpasto |
na-mája |
kudri, tajlori |
Vj.: may |
to-májo(#1) |
tajloro |
na-méska |
triki |
Lit.: mezga, mezgė |
méskasti |
trikistino |
na-síra |
kudri |
Keĉ.: siray |
sírerji, sírasti, to-síri |
kudristino |
túgi |
vestaĵo |
Sum.: tug |
túgerju, -i |
vestaĵisto, -ino |
Vidu ankaŭ en la ĉapitron pri vestaĵoj.
c) Laborejoj / gérsajkori
Vidu ankaŭ ĉe domoj,
poŝto kaj institucioj.
búgajko(#1) |
konstruejo |
Pld.: bugen |
gérsajko |
laborejo |
Isl.: gera + s + sufikso |
kádi |
vendejo |
Tam.: kade |
mójtajko |
lavejo |
Rus.: мыть, мою [mytj, moju] + sufikso |
pájmajko |
paŝtejo |
Fin.: paimen + sufikso |
pukóvajko |
ĉarpentejo |
el pukóvi "ĉarpento" + sufikso |
pùli-kárvajko(#2) |
banko |
Geo.: puli & Uzb.: pul + Jap.: kar-u + sufikso |
sírajko |
kudrejo |
Keĉ.: siray + sufikso |
- #1: Varianto búdjajko.
- #2: Laŭvorte "mon-pruntejo".
d) Laboriloj / gérselori
áwelo |
teksilo |
Keĉ.: away |
dálti |
ĉizilo |
Alb.: daltë, Rum.: daltă |
méskelo |
trikilo |
Lit.: mezga, mezgë |
sáhi |
segilo |
Fin.: saha |
sírelo |
kudrilo |
Keĉ.: siray |
súsenso |
laktujo |
Ind.: susu |
e) Produktaĵoj / zao-asori
búgaso(#1) |
konstruaĵo |
Pld.: bugen |
étaso |
manĝaĵo |
Pld.: äten, eten, Mn.Pld./Mn.Angl.: etan, Mn.Nor./Isl.: eta, Het.: etmi, etwani, etun, eter; Hung.: étel |
mákaso |
Ind.: makan |
káwbo |
varo |
Est.: kauba (gen. al: kaupa) |
pékaso |
bakaĵo |
Rus.: пеку [peku] |
pítaso |
trinkaĵo |
Rus.: пить [pitj], Kr.: piti; Ved.: pītáye 'to drink' ("trinki") |
zao |
produkto |
Sva.: zao |
f) Fakoj / réksiri
Enkonduko
na-álma |
esplori |
el 'ilm' + ablaŭto |
be-ráśto |
priskribo |
Ger.: be- + Lit.: rati |
ílmi(#1) |
scienco |
Turk.: ilim, Ar.: ilm, Ind.: ilmu |
-ilmo(#2) |
-scienco |
réksi |
fako |
Hung.: rekesz [-s] |
- #1: Sinonimo méduti, el na-méda "scii", laŭ la rilato de Ltv.: zinātne 'science' ("scienco") al zināt 'to know' ("scii"), Ger.: Wissenschaft al wissen, Tur.: bilim al bilmek, Fin.: tiede 'science' ("scienco") al tietää 'to know' ("scii"), Est.: teadus 'science' ("scienco") al teadma 'to know' ("scii"), Hung.: tudomány 'science' ("scienco") al tud 'to know' ("scii").
- #2: Kiel sufikso ricevas neŭtran genron.
Listo
Je -almo
dàbálmo |
fiziko(#1) |
Lit.: dabà, Ltv.: daba + sufikso |
kèzmo-álmo |
etnografio, etnologio |
Lik.: qezMmi, kezMi (Het.(Hier.): hasami-) + sufikso + ablaŭto |
ràźdu-álmo |
dialektologio |
Gt.: razda + sonŝanĝo + sufikso |
- #1: Laŭvorte: "natur-esploro". Pli malpli laŭ Okc.Frs.: natuerkunde, Lim./Nl.: natuurkunde. Sinonimo estas bújski.
Je -ârvi
Jen fakoj kies nomoj finiĝas je -ârvi, estiĝinta per ablaŭto el órvu "kuracisto", el Hung: orvos.
Traduko "-iatrio" |
hésârvi |
hipiatrio, ĉevalkuracado |
Nor.: hest |
jâśârvi |
pediatrio |
Sr.: yaazu [jâŝi]® |
siélârvi |
psikiatrio |
Fin.: sielu |
śénârvi |
geriatrio |
Irl.: sean |
Traduko "-ologio" |
ećârvi |
algiologio |
Mn.Angl.: ece + vidu supre |
kùnku-mùj-kúj-ârvi(#1) |
otorinolaringologio |
Keĉ.: kunka + Vj.: mũi + Kor.: kui + vidu supre |
mìkârvi |
oftalmologio |
Tib.: mig & Kan.: mik + vidu supre |
njàrdârvi |
neŭrologio |
Arm.: նյարդ [nyard] + vidu supre |
śánârvi |
gerontologio |
Irl.: sean |
ûdârvi |
dermatologio |
Nor.: hud |
Je -beráśto
Jen fakoj kies nomoj finiĝas je -beráśto, estiĝinta el Ger.: be- + Lit.: rati.
kèli-be-ráśto |
gramatiko(#1) |
Est.: keele |
tìli-be-ráśto |
Kaz.: til |
súvo-be-ráśto |
hidrografio(#2) |
Kaz.: suw, Kr.t.: suv, Uzb.: suv, Turk.: su |
tàlstu-be-ráśto |
kristalografio |
Mong.: талст [talst] |
zèmi-beráśto |
geografio(#3) |
Ltv.: zeme |
- #1: Laŭvorte: "lingvo-priskribo". Nur komence sekvas la hungaran modelon nyelvtan, kiu laŭvorte signifas "lingvoesploro".
- #2: Laŭvorte: "akvo-priskribo". Parte similas al la skemo de la suprasoraba wodopis 'Hydrographie' ("hidrografio") kaj iomete malpli al Mong.: усзүй [uszüj].
- #3: Laŭvorte: "tero-priskribo". Parte similas al la skemo de la suprasoraba zemjepis 'Erdkunde, Geographie' ("geografio").
Je -ilmo
Jen fakoj kies nomoj finiĝas je -ilmo, estiĝinta el ílmi "scienco".
àdil-ílmo |
juro(#1) |
Ind.: adil, Sva.: adili |
áz-ilmo |
ĥemio(#2) |
Fin.: asia, Est.: asi (s>z) |
bént-ilmo |
morfologio |
Ind.: bentuk |
bím-ilmo |
ideologio(#3) |
Toĥ:.A: bime 'a thought, an idea' ("penso, ideo") |
bójsilmo(#4) |
botaniko, plantologio(#5) |
kunmetaĵo el bójso "ŝoso; herbo; planto" kaj -ilmo "-scienco" |
kàsvuk-ìlmo |
Fin.: kasvaa |
wìnjuk-ìlmo |
Keĉ.: wiñay |
zòltuk-ílmo |
Rus.: жёлтый & Hung.: zöld |
éltilmo |
biologio(#6) |
Hung.: élet |
èlukílmo |
zoologio(#7) |
Fin.: elukka |
kòn-ílmo |
Vj.: con |
mìmbílmo |
Gua.: mymba |
házutilmo(#8) |
ekonomiko |
vidu supre |
wásutilmo(#9) |
vidu supre |
hùjlu-ílmo(#10) |
astronomio(#10) |
Alb.: hyll |
kél-ilmo |
lingviko, lingvo-scienco |
Est.: keele |
tílilmo |
Kaz.: til |
líntilmo |
ornitologio(#11) |
Fin.: lintu |
nálś-ilmo |
meteologio(#12) |
Kor.: nali, nal.sshi |
òrpen-ílmo |
taksonomio(#13) |
mi |
rúmkilmo(#14) |
citologio |
Sva.: rumu, Gt.: rûm, Pld.: Rum + k, el -ek- "-et-" |
rùnilmo |
antropologio(#15) |
Keĉ.: runa |
sàjro-ílmo |
medicino(#16) |
Fin.: sairas |
siélílmo |
psikologio |
Fin.: sielu |
toan-ílmo |
matematiko(#17) |
Vj.: toán |
úćilmo(#18) |
historio(#19) |
Juk.: uchi, úuch|ul |
zèm-ílmo |
geologio(#20) |
vidu supre |
- #1: Laŭvorte: "just-scienco".
- #2: Laŭvorte: "substanco-scienco". Subgrupoj sérwuta ázilmo "organika ĥemio", nemsérwuta ázilmo "neorganika ĥemio", onléwsa ázilmo "analiza ĥemio", eltázilmo "bioĥemio", umèmázilmo "elektroĥemio", dàbálma ázilmo "fizika ĥemio", ónla ázilmo "teoria ĥemio".
- #3: Laŭvorte: "ideo-scienco". Parte similas al la skemo de Km.: មនោគមវិជ្ជា [mĕəʼnoo kɔɔm vɨcciə] kaj iomete malpli al Fin.: ideaoppi. Por la doktrineca signifo estas la tradukoj bímalmo kaj bímardo, laŭ Fin.: aatemaailma.
- #4: Parte laŭ Arm.: բուսաբանություն [busabanutʿyun] 'botany' ("botaniko") el բուսաբան [busaban] 'botanist' ("botanikisto").
- #5: Laŭvorte: "planto-scienco". Parte similas al la skemo de Hung.: növénytan, Fin.: kasvitiede, Ndl.: plantkunde (apud botanie, botanica), Ger.: Pflanzenkunde (apud Botanik), Pl.: roślinoznawstwo (apud botanika), Trk.: bitki bilimi (apud botanik).
- #6: Laŭvorte: "viv-scienco". Parte similas al la skemo de Isl.: líffræði, Ind.: ilmu hayat, Turk.: dirim bilimi, yaşam bilimi, Hind.: जीवविज्ञान [jīvvigyān], Naŭ.: yolizmatiliztli (el yoliztli) kaj iomete malpli Mong.: амин судлал [amin sudlal], laŭ la artilolo biology, en la angla Vikivortaro.
- #7: Laŭvorte: "besto-scienco". Parte similas al la skemo de la Hung.: állattan (apud zoológia), Fin.: eläintiede (apud zoologia), Ger.: Tierkunde (apud Zoologie), Ndl.: dierkunde (apud zoölogie) kaj mongola амьтан судлал.
- #8: Laŭ Fin.: taloustiede.
- #9: Laŭ Naŭ.: cicitlalmatiliztli, el citlalin.
- #10: Laŭvorte: "stelo-scienco". Similas al la skemo de Fin.: tähtitiede (apud astronomia), Est.: täheteadus (apud astronoomia), Isl.: stjörnufræði, Okc.Frs.: stjerrekunde, Ndl.: sterrenkunde (apud astronomie).
- #11: Laŭvorte: "birdo-scienco". Similas al la skemo de Fin.: lintutiede (apud ornitologia), Ndl.: vogelkunde (apud ornithologie), Ger.: Vogelkunde (apud Ornithologie), Isl.: fuglafræði.
- #12: Laŭvorte: "vetero-scienco". Similas la la skemo de la islanda veðurfræði.
- #13: Laŭvorte: "klasifiko-scienco". Laŭ la Mong.: аймаглалзүй [ajmaglalzüj].
- #14: Laŭvorte: "ĉelo-scienco". Laŭ Isl.: frumufræði 'cytology' ("citologio"), Hung.: sejttan 'cytology' ("citologio") (apud celluláris biológia, citológia, sejtbiológia) kaj iomete malpli laŭ Fin.: soluoppi 'cytology' ("citologio") (apud sytologia).
- #15: Laŭvorte "hom-scienco". Parte similas al la skemo de Hung.: embertan, Isl.: mannfræði, Naŭ: tlacayomatiliztli (el tlacatl) kaj iomete malpli al Mong.: хүн судлал.
- #16: Laŭvorte: "malsan-scienco".
- #17: Laŭvorte: "kalkul-scienco", laŭ Vj.: toán học.
- #18: Iom alia nuanco estas esprimata per úćelmi, kio fakte estas pruntetraduko laŭ Hung.: történelem (el tórténik 'geschehen, passieren, sich ereignen' ("okazi")). Se temas pri io rakontita pli malpli historieca afero, la termino estas tute alia, nome tertíneto, el Cig.(Lov.): törtineto, el Hung.: történet.
- #19: Laŭvorte: "okaz-scienco". Ke la radiko signifas "okazi" estas subtenata de kelkaj lingvoj, nome germana (Geschichte el geschehen), soraba (stawizny el stawaś se). Iom similas slovaka (dejiny el dej 'act'), ĉeĥa (dějiny el děj 'act') kaj pola (dzieje el dziać się).
- #20: Laŭvorte: "tero-scienco", pli malpli laŭ Hin.: भूविज्ञान [bhūvigyān].
Je -uti
Jen fakoj kies nomoj finiĝas je -uti, estiĝinta el unu el la variantoj de la deklinaciaj finaĵoj de la Fin. sufikso -us, ĉikaze trovebla en tri singularaj kazoj, nome taloutta (partitivo), talouteen (ilativo) kaj taloutena (esivo).
házuti(#1) |
ekonomio |
Hung.: ház |
wásuti(#1) |
Keĉ.: wasi |
Sen sufiksoj
bújski(#1) |
fiziko |
|
onkírvi |
anatomio |
Angl.: on + Jap.: kiru |
ućúmi |
mastrumo |
Sva.: uchumi |
- #1: Sinonomo estas dábalmo.
g) Rilataj esprimoj / bécari bájiri
bídi |
laboremo |
Sva.: bidii |
na-dáśa |
maldungi |
Tlng.: DaS [d,as,] |
gérso |
laboro |
Isl.: gera "fari" + aldona konsonanto |
ŋáno |
Tib./Taj.: ngaan |
vóko |
TokP.: wok |
rógi |
salajro |
Alb.: rrog/ë, -a |
na-zao-a |
produkti |
Sva.: zao |
na-zársla |
dungi |
Mong.: зарцлах [zarclaĥ] |
Al la sekva ĉapitro
15.02.2024